Εύσημα στις τράπεζες που είχαν σημαντική κληρονομιά μη εξυπηρετούμενων δανείων και κατάφεραν, και μάλιστα εν μέσω πανδημίας, να τα μειώσουν μέσω τιτλοποιήσεων, πωλήσεων και διαγραφών, έδωσε χθες ο επικεφαλής του SSM, Αντρέα Ένρια, κατά τη συνέντευξη Τύπου για τα αποτελέσματα της διαδικασίας εποπτικού ελέγχου και αξιολόγησης (Supervisory Review and Evaluation Process - SREP) των ευρωπαϊκών τραπεζών για το 2021.
«Ευτυχώς, η κορύφωση των NPLs είναι πίσω μας», είπε ο Α. Ένρια, για να αναφέρει αναλυτικότερα στο πλαίσιο των ερωτήσεων που ακολούθησαν τη συνέντευξη Τύπου: «Για να είμαι ειλικρινής, ενάμιση χρόνο πριν , όταν χτύπησε η πανδημία, ήμουν ανήσυχος ότι αυτή θα διέκοπτε την πρόοδο στο ξεκαθάρισμα και στην ενίσχυση των ισολογισμών τραπεζών που ήταν χτυπηθεί ιδιαίτερα σκληρά στο παρελθόν από την μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση του δημόσιου χρέους σε όρους ποιότητας ενεργητικού. Αυτή ήταν η περίπτωση των τραπεζών στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Ιρλανδία, στην Ελλάδα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είχε σημειωθεί πρόσφατα σημαντική πρόοδος και θα μπορούσε να διακοπεί από την πανδημία. Αντιθέτως, αυτό δεν συνέβη και αυτό το βλέπω πολύ θετικά», είπε ο επικεφαλής του SSM.
Η θετική αυτή εξέλιξη, ωστόσο, δεν σημαίνει εφησυχασμό, αφού ο Ένρια τόνισε την ανάγκη οι τράπεζες να εστιάσουν στον έλεγχο του πιστωτικού κινδύνου και να αντιμετωπίσουν εγκαίρως ζητήματα που μπορεί να προκύψουν με την άρση των μέτρων στήριξης που δόθηκαν σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Οι τράπεζες, όπως είπε, πρέπει να διασφαλίσουν ότι κατηγοριοποιούν σωστά τα δάνεια και αξιολογούν ορθά τα δάνεια που είναι αβέβαιης είσπραξης. Αναφερόμενος στα moratoria πληρωμών δανείων, ο επικεφαλής του SSM είπε ότι μόλις 0,3% των δανείων παραμένουν σε προγράμματα αναστολής πληρωμών και «σε κάθε περίπτωση, αυτό δεν είναι κάτι πολύ σημαντικό διότι ζητήσαμε από τις τράπεζες να δουν εις βάθος τα δάνεια σε moratoria και να αξιολογήσουν την ποιότητα των αντισυμβαλλομένων τους ασχέτως μέτρων στήριξης».
Ο επικεφαλής του SSM είπε ότι το SREP στις ευρωπαϊκές τράπεζες έδειξε ότι αυτές παρέμειναν ανθεκτικές, με εύρωστες θέσεις κεφαλαίου και ρευστότητας, καθώς οι περισσότερες τράπεζες λειτουργούν με κεφάλαια τα οποία είναι υψηλότερα από όσα ορίζουν οι κεφαλαιακές απαιτήσεις.
«Το μέσο συνολικό σκορ της διαδικασίας εποπτικής αξιολόγησης για τις εποπτευόμενες τράπεζες παρέμεινε σταθερό το 2021 συγκριτικά με το 2019. Και είναι δίκαιο να πούμε ότι αυτά τα αποτελέσματα είναι καλύτερα από τα αναμενόμενα, αφού εποπτικές αρχές και τράπεζες βρέθηκαν αντιμέτωπες με τεράστια αβεβαιότητα όταν ξέσπασε η πανδημία», είπε ο Α. Ένρια.
Όπως ανέφερε, οι συνολικές κεφαλαιακές απαιτήσεις και κατευθύνσεις για τις τράπεζες αυξήθηκαν ελαφρώς για το 2022 και διαμορφώθηκαν κατά μέσο όρο σε περίπου 15,1% των σταθμισμένων ως προς τον κίνδυνο στοιχείων ενεργητικού (risk-weighted assets - RWA), έναντι 14,9% στο πλαίσιο της ρεαλιστικής αξιολόγησης που εφαρμόστηκε στο SREP 2020. Το μέσο ύψος των συνολικών κεφαλαιακών απαιτήσεων και κατευθύνσεων όσον αφορά το κεφάλαιο κοινών μετοχών της κατηγορίας 1 (Common Equity Tier 1 - CET1) αυξήθηκε σε περίπου 10,6% των σταθμισμένων ως προς τον κίνδυνο στοιχείων ενεργητικού, από 10,5%.
Στην οριακή αύξηση του συνολικού κεφαλαίου συνέβαλαν οι κεφαλαιακές απαιτήσεις του Πυλώνα 2 (Pillar 2 capital requirements - P2R), οι οποίες αυξήθηκαν σε 2,3%, από 2,1%.
Ο Α. Ένρια δήλωσε ότι στόχος για τις τράπεζες πρέπει να είναι εφεξής η κερδοφορία, κατανοώντας σε ποιο κομμάτι εργασιών βρίσκεται η δύναμή τους και πού υπάρχει η προοπτική για την παραγωγή εσόδων σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα. «Ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος προκειμένου οι τράπεζες να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της κερδοφορίας είναι να αναλάβουν αποφασιστική δράση για να βελτιώσουν το κόστος αποτελεσματικότητας και να επανεστιάσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα προς τη δημιουργία ευκαιριών μακροπρόθεσμης αξίας», είπε, κάνοντας αναφορά και στην ψηφιακή τραπεζική.
Στο θέμα του πληθωρισμού και της αύξησης των επιτοκίων που σημειώνεται, ο Ένρια είπε ότι η έξοδος από το περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων είναι γενικά θετική για τις τράπεζες, ειδικά συνδυαζόμενη με μια ισχυρή και συνεχή οικονομική ανάκαμψη, αφού θα σημαίνει υψηλότερα επιτοκιακά περιθώρια σε μεγαλύτερους όγκους δανειοδοτήσεων. «Βλέπουμε ότι και οι αγορές προεξοφλούν ως θετική για τις τράπεζες την προοπτική υψηλότερων επιτοκίων», είπε, επισημαίνοντας ωστόσο ότι ορισμένες τράπεζες θα μπορούσαν να υποφέρουν διότι π.χ. η άνοδος των επιτοκίων ίσως καθιστούσε δυσκολότερη την αποπληρωμή δανείων πελατών τους ή διότι μπορεί να είχε ως αποτέλεσμα την πτωτική αναθεώρηση των αποτιμήσεων στοιχείων του ενεργητικού τους.
Αναδυόμενος και πολύ σημαντικός κίνδυνος για τις τράπεζες είναι οι κυβερνοεπιθέσεις, τόνισε ο Ένρια, δίνοντας έμφαση στο ΙΤ των τραπεζών και αναφέροντας τους κινδύνους από τις αναθέσεις εργασιών σε τρίτους παρόχους.
Ο κίνδυνος των κυβερνοεπιθέσεων προστέθηκε στους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή, με τον επικεφαλής του SSM να αναφέρεται στα επικείμενα πρώτα κλιματικά stress test που θα διενεργηθούν στις τράπεζες. «Η κλιματική αλλαγή απαιτεί από τις τράπεζες άμεση και αποφασιστική δράση. Οι φυσικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι μετάβασης υλοποιούνται ήδη και έχουν άμεση επίπτωση στις τράπεζες. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να πλήξουν την ικανότητα των δανειοληπτών να αποπληρώσουν το χρέος τους και να υποτιμήσουν την αξία περιουσιακών στοιχείων που αποτελούν ενέχυρα των δανείων», είπε ο Α. Ένρια, λέγοντας ότι ο κλιματικός κίνδυνος θα αντιμετωπίζεται εφεξής ως ισότιμος με τους άλλους κινδύνους που παρακολουθεί ο επόπτης των τραπεζών.
Τέλος, ο επικεφαλής του SSM αναφέρθηκε στις ελλείψεις σε επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης των τραπεζών, οι οποίες μπορεί να θολώνουν τα όρια της ευθύνης και να εμποδίζουν μία αποτελεσματική διαχείριση των αναλαμβανόμενων κινδύνων. Ο Α. Ένρια συμπλήρωσε ότι τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων θα πρέπει να έχουν και στρατηγική διαδοχής μέσω της οποίας θα μπορούσε να υπάρξει και μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών στα ΔΣ.
