Τεχνογνωσία στην Ευρώπη για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων με το μοντέλο των τιτλοποιήσεων ακόμη και ελλείψει επενδυτικής βαθμίδας της χώρας, μπορεί να εξάγει ο «Ηρακλής» στις χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης.
Το Ελληνικό Σχήμα Προστασίας Ενεργητικού μέσω του οποίου ο δείκτης NPE των ελληνικών τραπεζών υποχώρησε από το 45% τον Ιούνιο του 2019 στο 30% τον Δεκέμβριο του 2020, στο 13% τον Δεκέμβριο του 2021 και θα διαμορφωθεί σε μονοψήφιο ποσοστό το 2022 (σημειώνεται ότι η Eurobank έχει επιτύχει ήδη δείκτη NPE 6,8% στο τέλος του 2021 και η Εθνική Τράπεζα αντίστοιχα 7%), συζητείται ολοένα και συχνότερα τελευταία στους ευρωπαϊκούς κύκλους. Ο λόγος είναι διότι οι απανωτές κρίσεις αυξάνουν τους κινδύνους για την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών, με τη δημιουργία νέων κόκκινων δανείων.
Με αφετηρία τα κόκκινα δάνεια, οι κίνδυνοι για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα αυξάνονται την ίδια στιγμή που επιτείνεται η ανάγκη και ο σχεδιασμός για την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών στην Ευρώπη. Σημειώνεται ότι οι κρίσεις που απειλούν την χρηματοπιστωτική σταθερότητα συμβαίνουν πλέον ανά πολύ συχνότερα διαστήματα, όπως δείχνει το πέρασμα από την πανδημία στον πόλεμο στην Ουκρανία. Την προηγούμενη εβδομάδα, μάλιστα, η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ προειδοποίησε ότι η παράταση του πολέμου στην Ουκρανία εντείνει τον κίνδυνο υλοποίησης των δυσμενών σεναρίων της ΕΚΤ για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη.
Λίγες μέρες νωρίτερα, εν μέσω του τυφώνα των επιπτώσεων της νέας, γεωπολιτικής κρίσης, σε συζήτηση στο ευρωπαϊκό think tank, Bruegel, η Elisabeth McCaul, μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ και αρμόδια για την εποπτεία των ευρωπαϊκών τραπεζών υπό τον Andrea Enria, τόνισε την ανάγκη το «εργαλείο» των τιτλοποιήσεων να διευρυνθεί σε όλη την ευρωπαϊκή αγορά, συνδέοντάς το με το μέλλον της Τραπεζικής Ένωσης και κυρίως της Ένωσης των Ευρωπαϊκών Κεφαλαιαγορών. Ακριβώς ένα χρόνο πριν, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την 18μηνη παράταση του «Ηρακλή» (9/4/2021), η κα McCall, είχε χαιρετίσει την επιτυχία του Προγράμματος και την δηλωμένη πρόθεση των ελληνικών αρχών να το παρατείνουν έως το 2022, εξάροντας τεκμηριωμένα τις θετικές επιπτώσεις του «Ηρακλή» για τις τράπεζες και την οικονομία.
Οι επισημάνσεις της κας McCall και τότε, αλλά και τώρα που προκρίνει την επέκταση των τιτλοποιήσεων σε όλη την ευρωπαϊκή αγορά, έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς η ίδια έχει την εμπειρία της αμερικανικής αγοράς. Όπως τόνισε κατά την ομιλία της στο Bruegel, η ίδια είναι αμερικανικής καταγωγής και ήταν επίσης επικεφαλής των τραπεζικών εποπτών των ΗΠΑ. Η τιτλοποίηση στις ΗΠΑ αποτελεί την ραχοκοκαλιά της κεφαλαιαγοράς, η οποία είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο (σημειώνεται ότι Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930) και λειτουργεί δίνοντας τη δυνατότητα στις ΗΠΑ να ξεπερνούν ταχύτατα όλες τις κρίσεις.
CFSI: Ο «Ηρακλής» αποτελεί μία πραγματική μεταμόρφωση
Ο «Ηρακλής» όμως είχε την τιμητική του και σε διαδικτυακό συνέδριο που διοργάνωσε τις προηγούμενες ημέρες το περίφημο Center for the Study of Financial Innovation (CSFI) του City του Λονδίνου, με θέμα το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα και το μέλλον της Ελληνικής Oικονομίας. Προσκεκλημένοι ήταν ο κ. Γιώργος Ζαββός, τ. Υφυπουργός Οικονομικών, που ως αρμόδιος για τον χρηματοπιστωτικό τομέα είχε προωθήσει τη δημιουργία και λειτουργία του «Ηρακλή», ο Peter Sanfey, Αν. Διευθυντής της EBRD του Λονδίνου, υπεύθυνος για την οικονομική πολιτική και την διακυβέρνηση, o Alex Muscatelli, Διευθυντής Fitch Ratings στην Φρανκφούρτη και επικεφαλής αναλυτής για τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις της Ελλάδας, Ισπανίας και Ιρλανδίας και η κα Vicky Pryce, επικεφαλής οικονομολόγος στο Center for Economic and Business Research του Λονδίνου. Την συζήτηση συντόνισε ο Dr Andrew Hilton, Επικεφαλής του CSFI, κορυφαίου think tank για τα θέματα των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών, καινοτομιών και επενδύσεων.
Οι ξένοι συνομιλητές του κ. Ζαββού, ανέφεραν ότι ο «Ηρακλής» ήταν ο άξονας της σημαντικής μείωσης των κόκκινων δανείων στην Ελλάδα και τόνισαν ότι αποτελεί την πιο ριζοσπαστική μεταρρύθμιση μείωσης κόκκινων δανείων στην ΕΕ και μοντέλο για άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες. Εμφατικά, ο εκπρόσωπος της EBRD κ. Sanfey είπε ότι αυτό που συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα με την εντυπωσιακή μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων «αποτελεί μία πραγματική μεταμόρφωση, γιατί αν κατορθώσεις να μεταρρυθμίσεις τον τραπεζικό τομέα η οικονομία ακολουθεί».
Ο κ. Ζαββός υπογράμμισε ότι ο «Ηρακλής» είναι ένας επιτυχημένος μηχανισμός μείωσης συστημικών κινδύνων, αλλά και διασποράς κινδύνων και δείχνει πως οι τιτλοποιήσεις ως δυναμικό εργαλείο της Ένωσης των Ευρωπαϊκών Κεφαλαιαγορών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίλυση των προβλημάτων της Τραπεζικής Ένωσης.
Στη συζήτηση επισημάνθηκαν οι θετικές επιπτώσεις του «Ηρακλή» για την ελληνική οικονομία και τις τράπεζες. Όπως αναφέρθηκε:
- Απαλλασσόμενες από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια οι ελληνικές τράπεζες έγιναν ξανά επενδύσιμες και μπορούν να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση και την κερδοφορία τους. Μόνο το 2021, δύο από τις συστημικές τράπεζες άντλησαν κεφάλαια, μέσω αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου, πάνω από 2 δισ. ευρώ, ενώ οι προβλέψεις για την αύξηση των δανείων για φέτος είναι γύρω στο 6,5% με 7%.
- O «Ηρακλής» είναι ο κύριος παράγοντας πίσω από τις πολλαπλές αναβαθμίσεις των ελληνικών τραπεζών από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης τα τελευταία δυόμισι χρόνια. Η αναβάθμιση των τραπεζών είναι ο προπομπός για την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας από την Ελλάδα. Δεδομένης της μεγάλης δυναμικής της οικονομίας, καθώς και της πολιτικής σταθερότητας πού υπάρχει, με μια φιλική προς τις επενδύσεις κυβέρνηση, εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης που ενισχύεται από την πρόσφατη επιστροφή νέων (brain gain), είναι αναμενόμενο ότι η Ελλάδα θα φτάσει στην επενδυτική βαθμίδα μέχρι το επόμενο έτος. H επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας θα πυροδοτήσει ένα νέο κύμα επενδύσεων για την περαιτέρω τόνωση της ελληνικής οικονομίας.
- Οι ελληνικές τράπεζες είναι πλέον έτοιμες να παίξουν τον ρόλο τους ως ιμάντες μετάδοσης των ευρωπαϊκών πόρων για την ανάπτυξη. Το Ταμείο Ανάκαμψης αναμένεται να κινητοποιήσει πόρους περίπου 60 δισ. ευρώ, εκ των οποίων πάνω από 30 δισ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο με κατανομή 18 δισ. επιχορηγήσεις και 13 δισ. δάνεια. Το μεγάλο στοίχημα των ελληνικών τραπεζών είναι να διοχετεύσουν τα διαθέσιμα κεφάλαια σε βιώσιμα επενδυτικά έργα, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών επενδύσεων, της πράσινης χρηματοδότησης, καθώς και σε πηγές εναλλακτικής ενέργειας που προσελκύουν σήμερα σημαντικές επενδύσεις.
