Ολοκληρώνεται η επεξεργασία των εναλλακτικών σεναρίων που έχει εκπονήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με το οικονομικό επιτελείο, σχετικά με τις παρεμβάσεις στην εγχώρια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό την αποκλιμάκωση των τιμών χονδρικής του ρεύματος. Έτσι, μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα τα σενάρια αυτά αναμένεται να παρουσιασθούν στον πρωθυπουργό, ώστε να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα κάθε λύσης, αλλά και οι προϋποθέσεις για να εφαρμοσθεί.
Αν και η «απάντηση» έως σήμερα στην ενεργειακή κρίση ήταν η επιδότηση των τελικών καταναλωτών (νοικοκυριών και επιχειρήσεων), απορροφώντας έτσι μέρος των αυξήσεων των τιμών χονδρικής, η κυβέρνηση προσανατολίζεται πλέον στην απευθείας παρέμβαση στην εγχώρια αγορά ρεύματος, ώστε να αποκλιμακωθεί εξαρχής το χονδρεμπορικό κόστος. Μάλιστα, στόχος είναι με αυτό τον τρόπο οι χονδρεμπορικές τιμές να επανέλθουν στα επίπεδα πριν από την ενεργειακή κρίση, μειώνοντας επομένως στον ίδιο βαθμό και τα λιανικά τιμολόγια.
Κίνητρο ώστε να δρομολογηθεί μία τέτοια παρέμβαση αποτελεί το γεγονός ότι με αυτό τον τρόπο το πρόβλημα θα αντιμετωπισθεί στην «πηγή» του, δηλαδή θα αναχαιτισθεί η εκτίναξη της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Επομένως, το όφελος από τις μειωμένες τιμές χονδρικής θα διαχυθεί σε όλα τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της χώρας, «αγγίζοντας» το σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας. Αντίθετα, αν και η εφαρμογή των επιδοτήσεων είναι αρκετά διευρυμένη, αναπόφευκτα δεν μπορεί να απορροφήσει το σύνολο των αυξήσεων στη χονδρεμπορική αγορά, αλλά ούτε και όλες τις καταναλώσεις (καλύπτοντας για παράδειγμα τις πρώτες 300 κιλοβατώρες κάθε μήνα στις κύριες κατοικίες).
Την ίδια στιγμή, η εφαρμογή ενός μέτρου με δραστικά και «οριζόντια» αποτελέσματα κρίνεται σημαντική από τη στιγμή που η ενεργειακή κρίση προβλέπεται να συνεχιστεί το επόμενο χρονικό διάστημα. Μάλιστα, καθώς όσο μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι πιθανό οι τιμές να εκτροχιασθούν ακόμη περισσότερο, γίνεται ακόμη πιο κρίσιμο να υπάρξει ένα καθολικό «δίχτυ προστασίας».
Προς πλαφόν σε όλες τις τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής
Για να δημιουργηθεί αυτό το «δίχτυ προστασίας» εξετάζονται αρκετές εναλλακτικές λύσεις, οι οποίες και θα παρουσιασθούν στο Μαξίμου. Αν και κάθε μία από αυτές τις «φόρμουλες» περιλαμβάνει διαφορετικό τρόπο παρέμβασης στην εγχώρια αγορά, όλες κατατείνουν στο ίδιο αποτέλεσμα, δηλαδή στην αποσύνδεση των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας από τις τιμές φυσικού αερίου. Κι αυτό γιατί η υψηλή τιμή του καυσίμου εκτινάσσει το κόστος ηλεκτροπαραγωγής των μονάδων αερίου, το οποίο με τη σειρά του λόγω της «αρχιτεκτονικής» της αγοράς (marginal price), παρασύρει προς τα πάνω τις αποζημιώσεις των σταθμών όλων των τεχνολογιών.
Μία τέτοια λύση θα μπορούσε να μπει ένα εθνικό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, ώστε να απορροφηθούν οι αυξήσεις στο κόστος του καυσίμου, σε σχέση με τα επίπεδα πριν από την έναρξη της ενεργειακής κρίσης. Με αυτό τον τρόπο, θα διαμορφωνόταν χαμηλότερα το λειτουργικό κόστος των μονάδων αερίου και επομένως το «ταβάνι» που αυτές καθορίζουν στην χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού, ως ακριβότερη τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής. Ωστόσο, η λύση αυτή «σκοντάφτει» στο υψηλό κόστος.
Αντίθετα, επικρατέστερο σενάριο είναι να τεθεί πλαφόν στην αποζημίωση που μπορεί να λαμβάνει συμμετέχοντας στη χονδρεμπορική αγορά κάθε τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, με έμφαση στις μονάδες φυσικού αερίου. Αν για τις μονάδες οποιασδήποτε τεχνολογίας το μεταβλητό κόστος ξεπερνά το πλαφόν, τότε θα επιδοτούνται για να καλυφθεί αυτή η διαφορά. Όπως είναι φυσικό, το πλαφόν για τις μονάδες αερίου θα καθορισθεί στα επίπεδα των αποζημιώσεών τους πριν από την έναρξη της κρίσης, κάτι που σημαίνει πως θα αποζημιώνονται για τη διαφορά, μέχρις ότου αποκλιμακωθούν οι τιμές του καυσίμου.
Η εφαρμογή της παραπάνω λύσης προϋποθέτει ότι σε πρώτη φάση θα καθορισθεί το πλαφόν για κάθε τεχνολογία, με βάση τα κόστη της. Στη συνέχεια, τα κόστη θα παρακολουθούνται σε μόνιμη βάση για το πώς εξελίσσονται, ώστε να καθορισθεί αν χρειάζεται να δοθεί επιδότηση και σε ποιο ύψος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο καθορισμός του πλαφόν και του monitoring μπορεί να γίνει από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η οποία στο πλαίσιο της διερεύνησης «ουρανοκατέβατων κερδών» των ηλεκτροπαραγωγών, από την έναρξη της ενεργειακής κρίσης, συγκεντρώνει δεδομένα για το κόστος λειτουργίας κάθε τεχνολογίας. Επομένως, έχει σαφή εικόνα για τα κόστη κάθε τεχνολογίας, ενώ έχει ήδη ξεκινήσει να παρακολουθεί την εξέλιξή τους.
Εφαρμογή από τον Ιούνιο
Όποια εθνική λύση κι αν επιλεγεί, πάντως, θα εφαρμοσθεί μόνο στην περίπτωση που δεν οριστικοποιηθεί μια πανευρωπαϊκή «απάντηση» στην ενεργειακή κρίση, στη Σύνοδο Κορυφής που προβλέπεται να γίνει προς τα τέλη Μαΐου. Στη Σύνοδο αναμένεται να παρουσιαστεί η εισήγηση της Κομισιόν αναφορικά με τα υπέρ και κατά όλων των πιθανών παρεμβάσεων στις χονδρεμπορικές αγορές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα τους Ευρωπαίους ηγέτες να λάβουν σχετικές αποφάσεις.
Όπως έχει αναφέρει σε πολλές περιπτώσεις ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, με δεδομένο ότι η κρίση αποτελεί ευρωπαϊκό πρόβλημα, απαιτείται ευρωπαϊκή λύση. Ενδεικτικές ήταν οι δηλώσεις του πρωθυπουργού κατά την πρόσφατη επίσκεψη στην Ελλάδα της Επίτροπου Ενέργειας της Ε.Ε. Κάντρι Σίμσον, ο συντονισμός σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, θα δώσει τέλος στην εκτίναξη των τιμών αερίου, που δεν αντικατοπτρίζει τις θεμελιώδεις αρχές της προσφοράς και της ζήτησης.
Με την κρίση να σοβεί από τον περασμένο Σεπτέμβριο, για την κυβέρνηση η Σύνοδος Κορυφής του Μαΐου αποτελεί την τελευταία ευκαιρία που έχει η Ε.Ε. ώστε να αντιμετωπίσει συλλογικά το πρόβλημα. Κάτι που σημαίνει ότι η εθνική λύση θα δρομολογηθεί από τον Ιούνιο, και μόνο στην περίπτωση που η Σύνοδος ολοκληρωθεί χωρίς αποτέλεσμα.
Πάνω από 2 δισ. το κόστος μιας εθνικής λύσης
Σύμφωνα με πληροφορίες, ένα ακόμη κοινό χαρακτηριστικό των λύσεων που εξετάζονται είναι πως όλες έχουν δημοσιονομικό κόστος. Έτσι, για παράδειγμα, στην περίπτωση που καθορισθούν πλαφόν για κάθε τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, τότε θα πρέπει να υπάρξουν κονδύλια για την αποζημίωσή τους.
Μάλιστα, παρόλο που θεωρητικά η παρέμβαση στις αγορές ενέργειας «μεταφέρει» τις επιδοτήσεις από τους λογαριασμούς των καταναλωτών στις αποζημιώσεις των παραγωγών, τα διαθέσιμα κεφάλαια δεν θα είναι σε αυτή την περίπτωση τα ίδια. Ο λόγος είναι πως, με τη μείωση των χονδρεμπορικών τιμών, θα μειωθούν τα έσοδα από τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ και επομένως η οικονομική «ένεση» των μονάδων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για επιδοτήσεις.
Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να αναζητηθούν κονδύλια τα οποία, σύμφωνα με εκτιμήσεις, για καμία εναλλακτική λύση δεν κινούνται κάτω από 2 δισ. ευρώ. Ως πιθανή πηγή, ο πρωθυπουργός έχει αναφέρει τα δάνεια ύψους 230 δισ. ευρώ που έχουν μείνει αδιάθετα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο, όπως έχει γράψει το Insider.gr, μία τέτοια λύση θα ήταν χρήσιμη για την Ελλάδα, αν διασφαλισθεί πως δεν θα «χτυπά» στο χρέος.
Κατʼ αναλογία, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, είχε προτείνει στα τέλη Φεβρουαρίου την παροχή χαμηλότοκων δανείων στα κράτη-μέλη από τα κράτη-μέλη, τα οποία δεν θα υπολογίζονται στο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος των κρατών μελών. Εναλλακτική λύση είναι η αξιοποίηση εθνικών πόρων με τις ίδιες πρόνοιες, με τον πρωθυπουργό να έχει προτείνει την εξαίρεση από τους δημοσιονομικούς στόχους (χρέος και έλλειμμα) των δαπανών για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, όπως και των αμυντικών δαπανών.
Συνεχίζονται οι επιδοτήσεις τον Μάιο
Σε κάθε περίπτωση, δεν πρόκειται να υπάρξει «κενό» στη στήριξη των καταναλωτών στις συνέπειες στην ενεργειακή κρίση, καθώς και τον Μάιο θα συνεχιστούν οι επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τα ποσά αναμένεται να κινούνται στα επίπεδα των ενισχύσεων του Απριλίου, με κάποια ωστόσο μικρή μείωση καθώς οι χονδρεμπορικές τιμές διαμορφώνονται τον τρέχοντα μήνα σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα.
Έτσι, αυτή τη στιγμή η μέση μηνιαία τιμή της αγοράς Επομένης Ημέρας αγγίζει τα 247,68 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, όταν τον Μάρτιο «έκλεισε» στα 272,68 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Παράλληλα, δεν πρόκειται να υπάρξουν αλλαγές στη «φόρμουλα» εφαρμογής του μέτρου. Κάτι που σημαίνει, για παράδειγμα, πως θα καλύψει όλες τις κύριες κατοικίες, για μηνιαία κατανάλωση έως 300 κιλοβατώρες.
