Σε καθοδική αναθεώρηση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας για το 2022, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, προχώρησε το ΙΟΒΕ, παρουσιάζοντας μια προς μια τις προκλήσεις που εγείρονται για την Ελλάδα στη σκιά της δραματικής αλλαγής δεδομένων που έχει προκαλέσει η πολεμική σύρραξη εντός ευρωπαϊκού εδάφους.
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο του ΙΟΒΕ, το οποίο είναι και το δυσμενέστερο καθώς προβλέπει διατήρηση του πολέμου στην Ουκρανία μετά την άνοιξη και τις αρχές του καλοκαιριού, η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 2,5% έως 3%, λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον πολύ ισχυρής αύξησης του ενεργειακού κόστους και με τον πληθωρισμό στα επίπεδα του 7-8%.
Στο εναλλακτικό σενάριο του ΙΟΒΕ, το οποίο προβλέπει τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία εντός της άνοιξης ή το αργότερο έως τις αρχές του καλοκαιριού, η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 3,5% έως 4%, λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον υψηλού ενεργειακού κόστους και με τον πληθωρισμό στα επίπεδα του 6,2-6,8%.
Προτού ξεσπάσει η ρωσο-ουκρανική κρίση, οι προβλέψεις του ΙΟΒΕ τοποθετούσαν κοντά στη ζώνη του 5% την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας για το 2022, σε συνέχεια της ανάπτυξης κατά 8,3% το 2021 και έναντι ύφεσης 9% το 2020, λόγω της πανδημικής κρίσης.
«Μειώνεται η ορατότητα για την ελληνική οικονομία»
Παρουσιάζοντας τα ευρήματα της πρώτης για το 2022 τριμηνιαίας έκθεσης του ΙΟΒΕ για την ελληνική οικονομία, ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος, Νίκος Βέττας, επισήμανε πως πέραν της τραγικότητας της κατάστασης που δημιουργεί η εξέλιξη ενός πολέμου, η ελληνική οικονομία πρέπει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα. «Πρέπει να μάθουμε να λειτουργούμε σε ένα περιβάλλον γύρω μας που έχει δυσκολέψει και που δεν θα είναι πάντα ευνοϊκό, καθώς η κρίση του πολέμου μας χτυπάει την πόρτα πριν καν τελειώσει η προηγούμενη κρίση – της πανδημίας».
Σύμφωνα με τον κ. Βέττα, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μειώσει στα δύο χρόνια την άμεση ορατότητα για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, ενώ πολύ σημαντικός είναι ο αντίκτυπος και σε ό,τι αφορά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές, καθώς σε τομείς όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, ο τουρισμός και η πρωτογενής παραγωγή, βασικά δεδομένα αλλάζουν.
Η επιστροφή σε βαθιά δίδυμα ελλείμματα κατά την πανδημία και η επί μακρόν υστέρηση σε παραγωγικές επενδύσεις και εξαγωγές αποτελούν λόγους για εγρήγορση», προειδοποίησε ο κ. Βέττας, προσθέτοντας πως ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί τεράστιες προκλήσεις για μια οικονομία – σαν την ελληνική – που χαρακτηρίζεται από συστηματικό έλλειμμα θεσμικής λειτουργίας, παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας. «Σε αυτό το πρωτόγνωρο οικονομικό πεδίο, ελλοχεύει από τη μία πλευρά ο κίνδυνος εφησυχασμού και από την άλλη πλευρά ο κίνδυνος ακραίου φόβου», συμπλήρωσε ο ίδιος.
Πληθωρισμός και εκτίναξη ενεργειακού κόστους «πιέζουν» νοικοκυριά και επιχειρήσεις
Όπως προκύπτει από τα ευρήματα της έκθεσης του ΙΟΒΕ, η γενική εικόνα δεν δείχνει σημαντική επιδείνωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, ωστόσο πράγματι σε επίπεδο νοικοκυριών διαπιστώνεται σημαντική απαισιοδοξία.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο κ. Βέττας, σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό «το τζίνι έχει βγει από το μπουκάλι», με την άνοδο των τιμών να αποκτά τη δική της δυναμική. Η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους επηρεάζει το σύνολο των κλάδων της ελληνικής οικονομίας. Logistics, βασικά μέταλλα, χημικά έχουν άμεση έκθεση στις ενεργειακές ανατιμήσεις, ωστόσο πολύ μεγάλη είναι και η έμμεση έκθεση κλάδων όπως η ναυτιλία και οι κατασκευές.
Στα θετικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας το ΙΟΒΕ περιλαμβάνει τη σταδιακή μείωση της ανεργίας αλλά και της πορείας των μη εξυπηρετούμενων δανείων έξω από το «φάσμα» των τραπεζών, ενώ σε ό,τι αφορά βασικούς κλάδους της οικονομίας – βιομηχανία, κατασκευές, τουρισμός, λιανικό εμπόριο – η ευρύτερη εικόνα είναι θετική, με εμφανή, ωστόσο, σημάδια κόπωσης λόγω των πληθωριστικών πιέσεων και του υψηλού ενεργειακού κόστους.
Σε δύσκολα μονοπάτια ακροβατεί η παγκόσμια οικονομία
Σύμφωνα με τον κ. Βέττα, η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία θέτει σε συνθήκες «ναρκοπεδίου» την παγκόσμια οικονομία, επηρεάζοντάς την με δύο τρόπους. Αφενός σε επίπεδο αβεβαιότητας και αφετέρου σε επίπεδο αυξημένου κόστους στα βασικά αγαθά.
Η γενική εικόνα επιβεβαιώνει πως ο πληθωρισμός έχει υπερδιπλασιαστεί σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ το αυξημένο κόστος θα διαχέεται για πολλούς μήνες στην παγκόσμια οικονομία. Ο πόλεμος ανέτρεψε με δραματικό τρόπο τα δεδομένα, ενώ σε αυτή τη φάση δεν διαφαίνεται κανένας μηχανισμός αποκλιμάκωσης, γεγονός που θέτει σε εξαιρετικά δυσχερή θέση τις ισχυρότερες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη.
«Όσο θα παγιώνεται σε υψηλά επίπεδα ο πληθωρισμός, τόσο περισσότερο το αυξημένο επίπεδο τιμών θα υποσκάπτει τις δυνατότητες κατανάλωσης αλλά και την πορεία των επενδύσεων. Αναπόφευκτα θα μειωθούν τα πραγματικά εισοδήματα, ενώ κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει πως θα υπάρξουν αναταραχές στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων», σημείωσε, μεταξύ άλλων, ο κ. Βέττας.
«Η παγκόσμια οικονομία ακροβατεί σε δύσκολα μονοπάτια, καθώς κανείς δεν μπορεί να δει μια άμεση λύση σε περίπτωση που ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει διάρκεια», προειδοποίησε.
Εξειδικεύοντας μάλιστα την εικόνα του δυτικού κόσμου, ο κ. Βέττας υποστήριξε πως το πλήγμα του πολέμου στην Ουκρανία θα είναι μεγαλύτερο στην Ευρώπη από ό,τι στις ΗΠΑ, καθώς η ευρωπαϊκή αγορά είναι σαφώς πιο εκτεθειμένη στο μέτωπο της ενέργειας.
