Έτοιμες για αυξήσεις επιτοκίων και με το βλέμμα στην αντίδραση των δανειακών χαρτοφυλακίων τους, είναι οι τράπεζες. Αναμένοντας αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης στη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της εντός του Ιουλίου, οι τράπεζες δεν αποκλείουν μία επόμενη πιο επιθετική άνοδο των επιτοκίων, κατά 50 μονάδες βάσης, τον Σεπτέμβριο. Έτσι, ήδη από το τέλος του εννεαμήνου, θα έχει εκπληρωθεί η πρόβλεψη που έκαναν οι τράπεζες για συνολική αύξηση επιτοκίων από την ΕΚΤ κατά 75 μ.β., στο τέλος, όμως, του έτους.
Η προοπτική μιας υψηλότερης αύξησης επιτοκίων από την ΕΚΤ, προετοιμάζει τις τράπεζες για πιο απότομες αναπροσαρμογές επιτοκίων και από τις ίδιες. Ωστόσο, τίθεται το δίλημμα του κατά πόσον η εξέλιξη αυτή θα μπορεί να απορροφηθεί «αναίμακτα» από τα υφιστάμενα δάνεια και την νέα παραγωγή δανείων.
Στην πράξη, οι τράπεζες έχουν μπει το τελευταίο δίμηνο στον αστερισμό των ανοδικών επιτοκίων, υλοποιώντας τις πρώτες αυξήσεις μέσα στον Μάιο και ανεβάζοντας τα σταθερά επιτόκια των στεγαστικών δανείων κατά 0,2% - 0,4%. Οι αυξήσεις αφορούσαν στα νέα δάνεια και όχι στα υφιστάμενα, αφού στα μεν δάνεια σταθερού επιτοκίου αυτό «κλειδώνει» το κόστος δανεισμού του πελάτη, στα δε δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο η αυτόματη αναπροσαρμογή επιτοκίου θα επέλθει με την αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ και τον καθορισμό του Euribor. Αυτό είναι και το επιτόκιο που διαμορφώνει τα κυμαινόμενα επιτόκια των δανείων.
Σημειώνεται ότι το Euribor μεταβάλλεται ενόψει της αύξησης των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ και ήδη έχει ενισχυθεί από το -0,50% στο -0,20%. Ωστόσο, την αύξηση αυτή δεν την έχουν αισθανθεί οι δανειολήπτες κυμαινόμενου επιτοκίου διότι η βάση των επιτοκίων που έχουν στα δάνειά τους ήταν το 0% και όχι αρνητική. Έτσι, μέχρι το Euribor να γυρίσει θετικό, τα δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου δεν πρόκειται να βιώσουν πρακτικά αύξηση.
Στην περίπτωση των σταθερών επιτοκίων τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς διαμορφώνονται στη βάση του κόστους που προκύπτει από τον δανεισμό των τραπεζών σε μακροπρόθεσμη βάση (15,20,25,30 ετών). Μέσω της σύναψης Interest Rate Swap οι τράπεζες διαμορφώνουν τα σταθερά επιτόκια των δανείων (σημειώνεται ότι η νέα παραγωγή δανείων είναι κατά 90% σε σταθερό επιτόκιο) και ήδη, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη στο insider.gr, το κόστος αυτό έχει ανέβει σημαντικά. Για να καλύψουν την αύξηση του κόστους των IRS, οι τράπεζες προχώρησαν στις πρώτες αυξήσεις κατά 0,20% - 0,40% στα σταθερά επιτόκια. Όμως αυτές δεν καλύπτουν το κόστος του μακροχρόνιου δανεισμού των τραπεζών.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο insider.gr, οι αυξήσεις των σταθερών επιτοκίων έχουν ήδη καθυστερήσει από τις τράπεζες, καθώς το τελευταίο δίμηνο το κόστος των swap για το κλείσιμο των θέσεων στη 10ετία – 15ετία (περιόδους στις οποίες κινείται η πλειοψηφία των στεγαστικών δανείων με σταθερό επιτόκιο) που συνάπτουν οι τράπεζες για την κάλυψη του κινδύνου της μακροχρόνιας χρηματοδότησης, έχει ανέβει κατά 0,70% – 0,80%.
Στο πλαίσιο αυτό, οι τράπεζες θα έπρεπε να είχαν αυξήσει ήδη τα επιτόκια κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Αυτό δεν έχει γίνει διότι οι τράπεζες πρέπει να προσμετρήσουν τον αντίκτυπο που θα έχουν οι κινήσεις τους στην επιβάρυνση των δόσεων των δανειοληπτών. Έτσι, ακόμη και η νέα αύξηση επιτοκίων που ετοιμάζουν, εκτιμάται ότι θα είναι «μετρημένη» ώστε να μην επιφέρει αύξηση των νέων κόκκινων δανείων. Κάτι τέτοιο δεν διαπιστώνεται μέχρι στιγμής, με τις τράπεζες να αναφέρουν ότι η αποπληρωμή των δανείων συνεχίζεται ομαλά.
Στην Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική 2021 – 2022 που παρέδωσε χθες στον Πρόεδρο της Βουλής ο Διοικητής της ΤτΕ, αναφέρεται ότι το μέσο επιτόκιο προς τις επιχειρήσεις σταθεροποιήθηκε το πρώτο τετράμηνο του 2022 σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο (3,0%) υπό τη θετική επίδραση της ενιαίας νομισματικής πολιτικής και των προγραμμάτων εγχώριων και διεθνών αναπτυξιακών φορέων για τη στήριξη των πιστώσεων. Το μέσο επιτόκιο δανεισμού προς τα νοικοκυριά αυξήθηκε ελαφρά (4,9%), λόγω των αυξήσεων στα επιτόκια των καταναλωτικών δανείων, ενώ το επιτόκιο των στεγαστικών δανείων παρέμεινε γενικά σταθερό (2,8%).
Η ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής μέσω της αύξησης των επιτοκίων εκ μέρους της ΕΚΤ αναμένεται να ασκήσει ανοδικές πιέσεις στα ονομαστικά επιτόκια χορηγήσεων, επισημαίνει η ΤτΕ. Όπως αναφέρει, κάτι τέτοιο, στο βαθμό που θα οδηγήσει σε αύξηση του πραγματικού κόστους δανεισμού, θα έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της εγχώριας πιστωτικής επέκτασης και την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας.
Από την άλλη πλευρά, οι όροι και η διαθεσιμότητα τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις αναμένεται να συνεχίσουν να υποστηρίζονται από δημόσιους πόρους μέσω προγραμμάτων συγχρηματοδότησης και εγγυοδοσίας, ιδίως από τα χαμηλότοκα δάνεια που αναμένονται από το δανειακό σκέλος του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, συμβάλλοντας στη στήριξη των επενδύσεων, του ΑΕΠ, της πιστωτικής επέκτασης και των τραπεζικών καταθέσεων.
