Με την επιβολή πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τίθεται σε εφαρμογή η διπλή παρέμβαση στο ρεύμα μέσα σε λίγες ημέρες - έπειτα από μία μικρή παράταση που δόθηκε στην «πρεμιέρα» των μέτρων, μέσω νομοτεχνικής παρέμβασης στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, για καθορισμό της έναρξης του πλαφόν με Υπουργική Απόφαση.
Στόχος είναι η δραστική αποκλιμάκωση των λογαριασμών ρεύματος έως την 1η Ιουλίου 2023, ώστε για παράδειγμα τα οικιακά τιμολόγια ρεύματος να διαμορφωθούν στα επίπεδα των 15-16 λεπτών του ευρώ, όπως έχει γράψει το insider.gr.
Με δεδομένο ότι το πλαφόν αφορά τις αμοιβές των ηλεκτροπαραγωγών από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για τις ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που πωλούν, η παρέμβαση αυτή δεν θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος, δηλαδή τις τιμές που αποτυπώνονται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας.
Επίσης, όπως είναι φυσικό, δεν θα γίνει «ορατή» στους καταναλωτές. Ωστόσο, οι πελάτες όλων των κατηγοριών και όλων των εταιρειών θα ωφεληθούν έμμεσα (και σε μεγάλο βαθμό) από το πλαφόν, το οποίο καθορίζεται ανά τεχνολογία παραγωγής με Υπουργική Απόφαση.
Ο λόγος είναι ότι οι αμοιβές των παραγωγών που θα ξεπερνούν τα καθορισμένα ανώτατα όρια, θα καταλήγουν στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), για τη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων. Όπως εκτιμάται, από τις παρακρατήσεις αυτών των ποσών, εκτιμάται ότι στο δεύτερο εξάμηνο του 2022, θα ενισχυθούν τα έσοδα του ΤΕΜ κατά 1,6 δισ. ευρώ, στα οποία θα προστεθούν για πρώτη φορά και κεφάλαια από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Έτσι, από τον τρέχοντα μήνα ανοίγει ο δρόμος για σημαντική αύξηση των ενισχύσεων, ώστε να μειωθούν σημαντικά οι τιμές της κιλοβατώρας που πληρώνουν όλοι οι καταναλωτές – και μάλιστα για το σύνολο της κατανάλωσής τους και για όλα τα κτίρια που ηλεκτροδοτούν (π.χ. και τις εξοχικές κατοικίες).
Η «απόσυρση» της ρήτρας
Η αύξηση των επιδοτήσεων, και η οριζόντια εφαρμογή τους, αποτελεί τον δεύτερο «πυλώνα» της παρέμβασης, ο οποίος συμπληρώνεται από την «απόσυρση» των ρητρών αναπροσαρμογής από τα κυμαινόμενα τιμολόγια. Η αλλαγή αυτή θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Αυγούστου, όταν πλέον στα κυμαινόμενα τιμολόγια θα υπάρχει πλέον μία και μοναδική ανταγωνιστική χρέωση για την κατανάλωση.
Ωστόσο, η «απόσυρση» των ρητρών θα γίνει «ορατή» από τους καταναλωτές ήδη από τις 10 Ιουλίου. Κι αυτό γιατί έως τότε κάθε εταιρεία θα πρέπει να ανακοινώσει τη (μία και μοναδική) χρέωση που θα ισχύσει τον Αύγουστο για τα «νέα» τιμολόγιά της τα οποία θα αντικαταστήσουν τις σημερινές κυμαινόμενες συμβάσεις.
Ποια τιμολόγια αφορούν οι αλλαγές;
Τα κυμαινόμενα τιμολόγια όλων των προμηθευτών στη χαμηλή τάση, δηλαδή προμήθειας ρεύματος σε νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις. Σε αυτά θα απαλειφθεί η ρήτρα αναπροσαρμογής από την 1η Αυγούστου, δηλαδή από τον επόμενο μήνα θα περιλαμβάνουν μία αποκλειστικά χρέωση, η οποία θα αντικαταστήσει τον σημερινό τρόπο τιμολόγησης (ονομαστική χρέωση και ρήτρα αναπροσαρμογής η οποία αυξομειώνεται με βάση τη χονδρεμπορική τιμή του επόμενου μήνα).
Οι αλλαγές εφαρμόζονται και στα κυμαινόμενα τιμολόγια χωρίς ρήτρα, όπου η χρέωση προκύπτει απευθείας από την τιμή στην οποία «έκλεισε» η χονδρεμπορική αγορά τον προηγούμενο μήνα.
Αντίθετα, η παρέμβαση στη λιανική δεν αφορά τα σταθερά οικιακά τιμολόγια, όπως για παράδειγμα τα προϊόντα σταθερής χρέωσης που διαθέτει η ΔΕΗ (Home Enter, Home Online) και στα οποία είναι εγγεγραμμένοι πάνω από 500.000 πελάτες. Αυτοί οι πελάτες θα διατηρήσουν τη σταθερή τους χρέωση κανονικά, δηλαδή μέχρι την ημερομηνία λήξης της σύμβασής τους, εκτός αν θελήσουν να «σπάσουν» οι ίδιοι το συμβόλαιό τους.
Υπενθυμίζεται ότι στο πρώτο «κύμα» αυτών των προϊόντων η χρέωση έφτανε έως τα 11 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα, ενώ στο δεύτερο «κύμα» ανερχόταν στα 18 λεπτά του ευρώ. Επομένως, με δεδομένο το ύψος στο οποίο θα κινούνται οι τιμές λιανικής για τα νοικοκυριά με την εφαρμογή του μέτρου, στην πράξη οι πελάτες που ανήκουν στις δύο παραπάνω περιπτώσεις δεν έχουν λόγο να διακόψουν τις συμβάσεις τους.
Πώς θα ενημερώνονται οι καταναλωτές για τις χρεώσεις των «νέων» τιμολογίων;
Για τους πελάτες που θα «περάσουν» στα «νέα» τιμολόγια, αφού τώρα έχουν τιμολόγια με ρήτρα, οι προμηθευτές θα πρέπει να ανακοινώνουν έως το τέλος κάθε μήνα τη (μία και μοναδική) χρέωση που θα ισχύσει τον μεθεπόμενο μήνα. Η ανακοίνωση θα γίνεται με ανάρτηση στην ιστοσελίδα τους.
Ειδικά για την πρεμιέρα «απόσυρσης» της ρήτρας (τον Αύγουστο), οι εταιρείες θα πρέπει να ανακοινώσουν τις νέες τους χρεώσεις έως τις 10 Ιουλίου. Έως τα τέλη του Ιουλίου, θα ανακοινώσουν τις τιμές που θα ισχύουν τον Σεπτέμβριο, μέχρι το τέλος Αυγούστου τις τιμές του Οκτωβρίου κ.ο.κ. Όπως είναι φυσικό, με τη «απόσυρση» των ρητρών αποσύρονται και οι εκπτώσεις ενέργειας που σχεδόν όλες οι εταιρείες περιλάμβαναν στα κυμαινόμενα τιμολόγιά τους. Επομένως, θα είναι η τελική επιβάρυνση για κάθε κιλοβατώρα κατανάλωσης.
Οι τιμές αυτές θα βασίζονται στο ύψος στο οποίο εκτιμούν ότι θα κυμανθεί η χονδρεμπορική αγορά τον μεθεπόμενο μήνα, δηλαδή στο ύψος στο οποίο εκτιμούν ότι θα κυμανθεί το κόστος τους τότε, για να εξασφαλίσουν τις ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που θα προμηθεύσουν στους πελάτες τους. Επομένως, θα ενσωματώνουν τις υφιστάμενες δύο επιβαρύνσεις, δηλαδή από την ονομαστική χρέωση και τη ρήτρα.
Ωστόσο, οι καταναλωτές θα πληρώσουν ένα σημαντικά μικρότερο ποσό για κάθε κιλοβατώρα που θα «κάψουν», αφού θα μεσολαβήσει η επιδότηση, η οποία θα αποκλιμακώσει σημαντικό το κόστος.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι οι εταιρείες προμήθειας αντιδρούν στον συγκεκριμένο τρόπο τιμολόγησης, καθώς όπως έχει γράψει το insider.gr, υποστηρίζουν ότι ενισχύει τις επισφάλειές τους. Κι αυτό γιατί μέσα στο εντελώς ρευστό ενεργειακό τοπίο που έχει διαμορφωθεί με τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπου μία κίνηση της Μόσχας μπορεί να εκτινάξει κατά δεκάδες ευρώ την τιμή του αερίου (και κατά συνέπεια της ηλεκτρικής ενέργειας) μπορεί κάλλιστα μια πρόβλεψή τους για τον μεθεπόμενο μήνα να είναι αισθητά μικρότερη ή μεγαλύτερη από το ύψος στο οποίο θα κινηθούν πραγματικά οι χονδρεμπορικές τιμές.
Κατά συνέπεια, προμηθευτές εκτιμούν πως οι χρεώσεις που θα προσφέρονται από τον κλάδο στους καταναλωτές θα είναι υψηλότερες από τις υφιστάμενες επιβαρύνσεις στα κυμαινόμενα τιμολόγια, καθώς θα ενσωματώνουν και αυτό το νέο ρίσκο.
Τι θα αλλάξει με τις επιδοτήσεις;
Πέρα από το ότι θα καλύπτουν όλες τις παροχές και το σύνολο της κατανάλωσης, οι ενισχύσεις θα είναι αισθητά μεγαλύτερες. Όπως έχει αναφέρει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, με τις επιδοτήσεις θα απορροφάται το 100% των ανατιμήσεων για τους δικαιούχους Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ), έως και το 85% στα οικιακά τιμολόγια, μέχρι το 82% στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το 90-95% για τα αγροτικά τιμολόγια.
Επομένως, το ποσό της ενίσχυσης θα μεταβάλλεται κάθε μήνα, ώστε να «κουρεύονται» τα παραπάνω ποσοστά ανατιμήσεων. Οι ανατιμήσεις θα προσδιορίζονται συγκρίνοντας τη μέση χρέωση που θα ισχύσει τον συγκεκριμένο μήνα, με τη μεσοσταθμική τιμή των τιμολογίων λιανικής έως το καλοκαίρι του 2021.
Όπως συνέβαινε έως τώρα, η επιδότηση θα είναι «οριζόντια», δηλαδή ίδια για όλα τα κυμαινόμενα τιμολόγια. Επίσης, πρόθεση είναι το ποσό ενίσχυσης να ανακοινώνεται σε μηνιαία βάση.
Πότε θα μπορεί να αλλάξει κανείς πάροχο;
Όλοι οι καταναλωτές με κυμαινόμενο τιμολόγιο μπορούν να αλλάξουν τύπο τιμολογίου ή προμηθευτή. Μάλιστα, στην περίπτωση που οποιονδήποτε μήνα η χρέωση του παρόχου τους είναι διαφορετική από τον προηγούμενο, τότε η αλλαγή γίνεται αζημίως (δηλαδή χωρίς κανένα «πέναλτι» πρόωρης αποχώρησης). Επομένως, η δυνατότητα αυτή ανοίγει τον δρόμο ώστε να συγκρίνοντας τις χρεώσεις των προμηθευτών, να μετακινηθούν σε εκείνον με το πιο οικονομικό τιμολόγιο.
Αυτό σημαίνει ότι δημιουργεί εκ των πραγμάτων πίεση στους προμηθευτές να ανακοινώνουν όσο το δυνατόν πιο ανταγωνιστικές χρεώσεις, συμπιέζοντας το περιθώριο κέρδους τους. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, η σχετική τροπολογία του ΥΠΕΝ, που ενσωματώθηκε στο νομοσχέδιο το οποίο υπερψηφίστηκε την Τετάρτη, δεν θέτει κανέναν περιορισμό στον αριθμό των μετακινήσεων κατά το χρονικό διάστημα εφαρμογής του πλαφόν.
Στην πράξη, αυτό δημιουργεί το έδαφος για γιγάντωση της κινητικότητας στον κλάδο, με τους προμηθευτές να διαμαρτύρονται για την αντικειμενική αδυναμία να «διορθώσουν» κάποιον μήνα την τυχόν λάθος πρόβλεψη που έκαναν τον προηγούμενο. Επίσης, εκφράζουν σοβαρούς φόβους για έξαρση του «ενεργειακού τουρισμού».
Πότε θα λάβουν οι καταναλωτές τους πρώτους λογαριασμούς με τα «νέα» τιμολόγια;
Τον Σεπτέμβριο, για τους προμηθευτές που εκδίδουν μηνιαίους λογαριασμούς. Για όσους λαμβάνουν λογαριασμούς ανά δίμηνο, από τον Οκτώβριο. Ειδικά στην πρώτη περίπτωση, είναι πιθανό στον πρώτο λογαριασμό να περιλαμβάνεται και μέρος της κατανάλωσης που θα έχει τιμολογηθεί τον Ιούλιο (δηλαδή πριν από την 1η Αυγούστου), και επομένως πριν την απόσυρση της ρήτρας. Σύμφωνα με την τροπολογία, η χρέωση αυτή θα αποτυπώνεται σε διακριτό σημείο.
Όσον αφορά τους λογαριασμούς που θα περιλαμβάνουν κατανάλωση αποκλειστικά μετά την 1η Αυγούστου, η τροπολογία αναφέρει πως θα πρέπει να αποτυπώνεται σε διακριτό σημείο η επιβάρυνση που προκύπτει από τη χρέωση του προμηθευτή, και σε ξεχωριστό σημείο η επιδότηση από την πολιτεία («σε απόσταση δύο εκατοστών από την καταχώρηση του τελικού πληρωτέου ποσού»).
Για έναν πελάτη που δεν θα αλλάξει προμηθευτή, θα μεταβάλλονται οι επιβαρύνσεις ανά μήνα;
Ναι, με δεδομένο ότι θα μεταβάλλονται οι χρεώσεις ανά μήνα – όπως προαναφέρθηκε, στη βάση της εκτίμησης που έκανε δύο μήνες νωρίτερα ο προμηθευτής για το ύψος της χονδρεμπορικής τιμής. Ωστόσο, πέρα από τη μείωση της τελικής επιβάρυνσης, η επιδότηση θα περιορίζει τις αυξομειώσεις, αφού ο στόχος είναι η ενίσχυση να απορροφά ένα περίπου σταθερό ποσοστό ανατιμήσεων για κάθε κατηγορία καταναλωτών.
Επομένως, αν και θα υπάρχουν αυξομειώσεις, δεν αναμένεται να παρατηρούνται τα «σκαμπανεβάσματα» της προηγούμενης περιόδου.
Τι θα ισχύσει για τον Ιούλιο;
Από την άποψη της «δομής» των κυμαινόμενων τιμολογίων, ο Ιούλιος αποτελεί μεταβατικό μήνα, δηλαδή τον τελευταίο όπου οι επιβαρύνσεις θα υπολογιστούν με βάση την ονομαστική χρέωση και την επιβάρυνση από τη ρήτρα, αφαιρώντας τις τυχόν εκπτώσεις του παρόχου. Από την άλλη πλευρά, η έναρξη επιβολής του πλαφόν από τις αρχές του μήνα δημιουργεί το περιθώριο ήδη από τον Ιούλιο να ενισχυθεί σημαντικά το ποσό της επιδότησης.
Τι θα συμβεί αν στην πορεία «εκτροχιαστούν» οι τιμές χονδρεμπορικής;
Κατ' αρχάς θα πρέπει να αναφερθεί ότι το σενάριο αυτό δυστυχώς δεν στερείται βάσης, με δεδομένο ότι οι διεθνείς τιμές του αερίου έχουν πάρει ήδη την αναφορά, με αποτέλεσμα η εγχώρια χονδρεμπορική τιμή αυτή τη στιγμή να ξεπερνά τα 300 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Αν δεν αποκλιμακωθεί στην πορεία, τότε θα ανατραπούν οι υπολογισμοί του κυβερνητικού επιτελείου, για τη «δύναμη πυρός» που θα χρειαστεί το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης μέχρι τον επόμενο Ιούλιο, ώστε να αποκλιμακωθούν οι τιμές λιανικής στα επιθυμητά επίπεδα.
Η μόνη θετική «παρενέργεια» των υψηλών χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας θα ήταν ότι θα αυξηθούν τα έσοδα από τους ηλεκτροπαραγωγούς που θα παρακρατούνται, ενισχύοντας επομένως τα έσοδα του ΤΕΜ. Ωστόσο, η ενίσχυση αυτή δεν θα μπορεί να καλύψει τις αυξημένες επιδοτήσεις που θα πρέπει να παρασχεθούν. Επομένως, η μόνη εναλλακτική είναι να αυξηθούν τα κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό, πάνω από όσα έχουν προβλεφθεί.
