Η σημαντική ανάκαμψη των τουριστικών ροών που «περνούν» προφανώς και μέσα, κυρίως, από τα αεροδρόμια της χώρας και η ανάγκη για αναβάθμιση των υποδομών και εκσυγχρονισμού των αερολιμένων (βασικών/κεντρικών ή περιφερειακών) υπό μία έννοια εντείνει και τη λεγόμενη στην αγορά… «μάχη των αεροδρομίων» της Ελλάδας.
Στο «κάδρο» του ανταγωνισμού βέβαια δεν μπαίνουν πλέον μόνο τα πολύ μεγάλα αεροδρόμια, με βασικότερο προφανώς τον ΔΑΑ (αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος»), ή τα 14 περιφερειακά της Fraport (που δόθηκαν έτοιμα, ανακαινισμένα και νωρίτερα από το προβλεπόμενο προς χρήση), αλλά και η νέα υποδομή που προωθεί μέσω σύμβασης παραχώρησης η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (με τον Ινδό εταίρο της) στο Καστέλι Ηρακλείου (Κρήτης) η οποία θα αλλάξει τα δεδομένα στο νησί (και όχι μόνο) και βέβαια, το «πακέτο» των 22+1 αεροδρομίων (περιφερειακά επίσης) που βρίσκονται υπό την «ομπρέλα» του Υπερταμείου, που ήδη, ως γνωστόν, «έθεσε προς απογείωση» τον διαγωνισμό για τον αερολιμένα Καλαμάτας.
Επί της ουσίας, δηλαδή, στο «σκηνικό» εμπλέκονται επενδυτές, εγχώριου και διεθνείς, σημαντικοί φορείς (ΤΑΙΠΕΔ, Υπερταμείο) και μια σειρά από αεροδρόμια που φιλοδοξούν, το καθένα με το ποσοστό και το ειδικό βάρος που του αναλογεί, να προσελκύσουν «πελάτες» - τουρίστες και βέβαια το επενδυτικό ενδιαφέρον.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι για πολλά από τα αεροδρόμια που βρίσκονται στο «πακέτο» της ΕΕΣΥΠ έχουν γίνει διαγωνισμοί (ή είναι σε εξέλιξη) αναβάθμισης και περαιτέρω επέκτασης – εκσυγχρονισμού τους, όπως για αυτά π.χ. σε Πάρο, Χίο, Νάξο κ.α.
Ο ρόλος του «Υπερταμείου» - Ο διαγωνισμός για την Καλαμάτα…
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, κι ενώ ήδη έχει γίνει αναβάθμιση στα 14 αεροδρόμια που διαχειρίζεται η Fraport (σε Θεσσαλονίκη, Αιγαίο, Ιόνιο αλλά και Ηπειρωτική Ελλάδα, όπως σε Μύκονο, Σαντορίνη, Κέρκυρα, Ζάκυνθο, Κεφαλλονιά, Χανιά, Ρόδο, Σκιάθο, Μυτιλήνη, Κω, Καβάλα, Άκτιο, Σάμο) προωθούνται οι εργασίες για το Καστέλι και επιμένουν σενάρια για την περαιτέρω αποκρατικοποίηση του «Ελ Βενιζέλος» (ΔΑΑ) μέσω και του Χρηματιστηρίου, ενδεχόμενο που αποκάλυψε προ μηνών το insider.gr («Ελ. Βενιζέλος»: «Plan b» μέσω εισαγωγής στο Χρηματιστήριο για το αεροδρόμιο Αθηνών) το «Υπερταμείο» - Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο ήδη προχώρησε, ως γνωστόν, περαιτέρω τη διαδικασία για το αεροδρόμιο Καλαμάτας ανακοινώνοντας ότι ξεκινάει ο διεθνής διαγωνισμός για την παραχώρηση του δικαιώματος διοίκησης, διαχείρισης, λειτουργίας, ανάπτυξης, επέκτασης, συντήρησης και εκμετάλλευσης του Διεθνούς Αερολιμένος Καλαμάτας, για διάστημα παραχώρησης περί τα 40 έτη.
Κατά την Α’ Φάση του διαγωνισμού, καλούνται οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές που καλύπτουν συγκεκριμένα τεχνικό-οικονομικά κριτήρια να καταθέσουν τους Φακέλους Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος μέχρι τις 4 Νοεμβρίου 2022. Στη συνέχεια το Υπερταμείο θα αξιολογήσει τους υποβληθέντες φακέλους και θα επιλέξει τους υποψηφίους που καλύπτουν τα σχετικά κριτήρια. Στους επιλεγέντες διαγωνιζομένους θα δοθεί το δικαίωμα να συμμετάσχουν στη Β’ Φάση (και τελική) του διαγωνισμού, κατά την οποία θα υποβάλουν τις τελικές προσφορές τους. Σε αυτή τη φάση θα προσδιοριστεί η ακριβής διάρκεια της παραχώρησης και λοιπές κρίσιμες συμβατικές ρυθμίσεις.
Ο βασικός στόχος του Υπερταμείου, μέσω της παραχώρησης του αεροδρομίου της Καλαμάτας, είναι η αναβάθμιση, εκσυγχρονισμός και επέκταση των υποδομών του αεροδρομίου και ιδίως του κτιρίου επιβατών (terminal). Η επέκταση και αναβάθμιση των υποδομών (terminal, χώρος στάθμευσης αεροσκαφών) αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση λόγω της αλματώδους ανάπτυξης του εν λόγω αεροδρομίου. Μέσα από αυτές τις επενδύσεις το αεροδρόμιο Καλαμάτας θα μπορέσει υποδεχθεί ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό επιβατών που εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει τους 500.000 πολύ νωρίτερα από το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Ήδη εκτιμάται ότι στο τρέχον έτος (2022) ο αριθμός επιβατών θα ξεπεράσει τον αριθμό ρεκόρ του 2019. Ο αυξημένος αυτός αριθμός επιβατών σε συνδυασμό με τις σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις στον τουριστικό κλάδο και βελτίωση των οδικών υποδομών στο νομό αναμένεται να έχει πολλαπλασιαστικές θετικές επιπτώσεις στο νομό Μεσσηνίας αλλά και την ευρύτερη ζώνη επιρροής του αεροδρομίου.
Σημειώνεται ότι το Υπερταμείο δύναται, κατά την απόλυτη διακριτική του ευχέρεια, να συμμετάσχει στο μετοχικό κεφάλαιο του Παραχωρησιούχου με μειοψηφικό ποσοστό συμμετοχής, το οποίο δεν θα ξεπερνάει το 15% του μετοχικού του κεφαλαίου. Το ακριβές ποσοστό της πιθανής μειοψηφικής συμμετοχής, ο χρόνος και ο τρόπος μεταβίβασης των αντίστοιχων μετοχών στο Υπερταμείο, καθώς και οι λοιπές σχετικές λεπτομέρειες, θα παρασχεθούν κατά τη Β’ Φάση σε συνεργασία με τους υποψηφίους επενδυτές κατά τη διαδικασία διαβούλευσης.
Οι Ενδιαφερόμενοι πρέπει να έχουν λειτουργήσει τουλάχιστον έναν (1) αερολιμένα για τέσσερα (4) συναπτά έτη τα τελευταία οκτώ (8) χρόνια, ο οποίος (αερολιμένας) έχει εξυπηρετήσει τουλάχιστον τέσσερα (4) εκατομμύρια επιβάτες κατά τη διάρκεια της εν λόγω 4ετους περιόδου. Σε περίπτωση που οι Ενδιαφερόμενοι έχουν διαχειριστεί περισσότερους του ενός (1) αερολιμένες, τα στοιχεία ανά αερολιμένα δεν μπορούν να αθροιστούν για την πλήρωση των Κριτηρίων Τεχνικής Ικανότητας. Σε περίπτωση Κοινοπραξίας, τα Κριτήρια Τεχνικής Ικανότητας πρέπει να πληρούνται από τουλάχιστον ένα Μέλος Κοινοπραξίας, το οποίο πρέπει να κατέχει τουλάχιστον εικοσιπέντε τοις εκατό (25%) ποσοστό συμμετοχής στην Κοινοπραξία
…ο τοπικός τουρισμός…
Όπως σημειώνεται στην πρόσκληση ενδιαφέροντος, «ο Διεθνής Αερολιμένας της Καλαμάτας «Καπετάν Βασ. Κωνσταντακόπουλος» αποτελεί πύλη του αεροπορικού τουρισμού στη νότια Πελοπόννησο. Επί του παρόντος, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά αεροδρόμια που διαχειρίζεται το Ελληνικό Δημόσιο μέσω της ΥΠΑ και θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για την ευρύτερη περιοχή. Η ανάθεση της παραχώρησης του Αερολιμένα αποτελεί προϋπόθεση για την περαιτέρω επέκταση και τουριστική ανάπτυξη.
Ο Αερολιμένας βρίσκεται 9 χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης της Καλαμάτας και λειτουργεί από το 1959. Βρίσκεται στα νότια της Περιφέρειας Πελοποννήσου και το τμήμα πολιτικής αεροπορίας διοικείται από την ΥΠΑ. Ο Αερολιμένας είναι κοινής χρήσης και εξυπηρετεί πολιτικές και στρατιωτικές δραστηριότητες. Ο διάδρομος έχει μήκος 2.700 μέτρα και πλάτος 45 μέτρα. Υπάρχει επίσης ένας παράλληλος τροχόδρομος. Η υφιστάμενη περιοχή του χώρου στάθμευσης των πολιτικών αεροσκαφών (πίστα) είναι 22.100 τ.μ. περίπου και ο τερματικός σταθμός επιβατών έχει εμβαδόν 2.520 τ.μ. περίπου.
Η ετήσια επιβατική κίνηση το 2019 ανήλθε σε 340.000 επιβάτες. O Αερολιμένας παρουσιάζει έντονη εποχικότητα και διεθνή τουριστική κίνηση που οφείλεται στο υψηλό τουριστικό ενδιαφέρον της ευρύτερης περιοχής που περιλαμβάνει πολλά αξιοθέατα, παραλίες, γήπεδα golf και σημαντικότατες επενδύσεις υψηλού επιπέδου στον τουριστικό τομέα. Η εγχώρια κίνηση αντιπροσωπεύει μόνο το 10% του συνόλου των επιβατών και βαίνει μειούμενη από την επιταχυνόμενη αύξηση της διεθνούς κυκλοφορίας. Ο Αερολιμένας αποτελεί επίσης μια σημαντική στρατιωτική αεροπορική βάση που διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην περιοχή, μαζί με το τμήμα αεροπορικής εκπαίδευσης που διαχειρίζεται η Πολεμική Αεροπορία. Προβλέπεται ότι η Σύμβαση Παραχώρησης θα περιλαμβάνει διατάξεις που θα αντικατοπτρίζουν τυχόν υποχρεώσεις του Παραχωρησιούχου και του ΕΔ, που απορρέουν από τη σύμβαση για τη δημιουργία στον Αερολιμένα ενός διεθνούς κέντρου πτητικής εκπαίδευσης και εκπαίδευσης πιλότων της Πολεμικής Αεροπορίας, που συνήφθη μεταξύ του ΕΔ και της Ισραηλινής εταιρείας Elbit Systems Ltd».
Σύμφωνα με όσα αναφέρονταν σε πρόσφατη γενικότερη παρουσίαση, για το αεροδρόμιο στην Καλαμάτα υπάρχει εκτίμηση για αύξηση Επιβατικής Κίνησης κατά 35% στην ευρύτερη περιοχή έως το 2030, με το εν λόγω asset να συνδέεται και με την άνοδο του τουρισμού αλλά και την ύπαρξη μεγάλων τουριστικών – οικιστικών αναπτύξεων (π.χ. Costa Navarino κ.α.).
… και τα υπόλοιπα περιφερειακά αεροδρόμια
Αντίστοιχα, για τα 22 Περιφερειακά Αεροδρόμια υπάρχει εκτίμηση για αύξηση επιβατικής κατά 40% στις σχετικές περιοχές έως το 2030. Και σε αυτό το σημείο να προσθέσουμε ότι στόχος του Υπερταμείου είναι η αξιοποίηση και των υπόλοιπων 22 περιφερειακών αεροδρομίων που βρίσκονται υπό την «ομπρέλα» του ώστε να αποτελέσουν κρίσιμο μοχλό ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών (τα 16 από τα 22 αεροδρόμια βρίσκονται στη νησιωτική Ελλάδα, κυρίως στο Ανατολικό Αιγαίο και Δωδεκάνησα, το άλλο είναι της Καλαμάτας). Προς την κατεύθυνση αυτή θα προχωρήσει και σε διαγωνισμό αξιοποίησης για το σύνολο των 22 αεροδρομίων ως ενιαίο «πακέτο» (όχι σε 2-3 clusters αναλόγως δυναμικότητας και προοπτικής), τουλάχιστον βάσει όσων είχε δηλώσει το καλοκαίρι ο διευθύνων σύμβουλος του Υπερταμείου (ΕΕΣΥΠ), Γρηγόρης Δ. Δημητριάδης, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου για το επιχειρησιακό σχέδιο 2022-2024. Η περίοδος παραχώρησης των 22 κρατικών περιφερειακών αεροδρομίων εκτιμάται σε 30 – 40 έτη, αναλόγως της τελικής ετυμηγορίας των συμβούλων, στα πρότυπα άλλων παραχωρήσεων.
Υπενθυμίζεται ότι τα 22 κρατικά περιφερειακά αεροδρόμια, τα οποία διαχειρίζεται σήμερα η ΥΠΑ, είναι τα ακόλουθα: Χίος, Αλεξανδρούπολη, Άραξος, Κάρπαθος, Λήμνος, Ιωάννινα, Μήλος, Νάξος, Πάρος, Ικαρία, Κύθηρα, Λέρος, Σητεία, Ν. Αγχίαλος, Κάλυμνος, Σκύρος, Σύρος, Αστυπάλαια, Καστελόριζο, Καστοριά, Κάσος και Κοζάνη. Πάντως, στην ΕΕΣΥΠ σκέφτονται το ενδεχόμενο να «χτίσουν» μια ενιαία οντότητα για τα 22 αεροδρόμια, για τα οποία επικαιροποιούνται οι μελέτες, έχοντας ως βασικό μέλημα να μην… μείνουν κάποια εξ αυτών με περιορισμένο επενδυτικό ενδιαφέρον. Αν «σπάσουν» σε clusters, κάποια από αυτά, ιδίως όσα είναι σε τουριστικές περιοχές, θα προσελκύσουν έντονο ενδιαφέρον ωστόσο, άλλα, λιγότερα ελκυστικά, θα βρίσκονταν σε δυσχερή θέση, άρα θα ήταν δυσκολότερη η αξιοποίησή τους. Στο Υπερταμείο βάζουν ψηλά στην ατζέντα το θέμα της συνολικής περιφερειακής ανάπτυξης, ώστε τα assets να έχουνε συνολικό αποτύπωμα στην τοπική οικονομία.
«Ελ. Βενιζέλος»: Ο ΔΑΑ «πετάει» προς το Χρηματιστήριο
Όσον αφορά στην περίπτωση του ΔΑΑ, όπως έχει αποκαλύψει το insider.gr εξετάζεται το εναλλακτικό πλάνο για την εισαγωγή του «Ελ. Βενιζέλος» στο Χρηματιστήριο (IPO), πρόταση που «ξεπερνά τους σκοπέλους» από το παρελθόν («παγωμένος» διαγωνισμός) και μπορεί να αποτυπώσει την άνοδο των ροών και των μεγεθών του αεροδρομίου προσεχώς, μετά και τη σημαντική ανάκαμψη που έχει καταγραφεί φέτος στην κίνηση του μεγαλύτερου αεροδρομίου της χώρας λόγω της τουριστική έκρηξης μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία. Η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ το καλοκαίρι, σε σχετική συνάντηση με εκπροσώπους του Τύπου, επιβεβαίωσε τον σχεδιασμό για την είσοδο του ΔΑΑ στο ελληνικό Χρηματιστήριο ως βασικό σενάριο έναντι της παλιάς διαδικασίας (πώληση 30% μετοχών του). Το ΤΑΙΠΕΔ κατέχει σήμερα το 30% των μετοχών του ΔΑΑ ενώ η Ελληνική εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (ΕΕΣΥΠ Α.Ε) έχει το 25% των μετοχών του ΔΑΑ. Το συνολικό δηλαδή ποσοστό του Ελληνικού Δημοσίου ανέρχεται στο 55% των μετοχών του ΔΑΑ. Το υπόλοιπο 45% κατέχουν το καναδικό ασφαλιστικό ταμείο PSP Investments διά της ελεγχόμενης από αυτό Avi Alliance (40%) και ο όμιλος Κοπελούζου (5%). Υπενθυμίζεται πως τον Φεβρουάριο του 2019 τέθηκε σε ισχύ η χρονική επέκταση της υφιστάμενης σύμβασης παραχώρησης κατά 20 επιπλέον έτη, ήτοι έως το 2046.
Η επιβατική κίνηση του αεροδρομίου της Αθήνας κατά τη διάρκεια του Αυγούστου ανήλθε σε 2,85 εκατ., μειωμένη μόλις κατά 6,1% σε σχέση με την κίνηση του Αυγούστου 2019 (η χρονιά πριν την πανδημία). Αναλυτικά, η επιβατική κίνηση εσωτερικού πλησίασε τα επίπεδα του 2019, καταγράφοντας ελάχιστη πτώση της τάξης του 0,6%, ενώ η διεθνής επιβατική κίνηση εμφάνισε αντίστοιχα μονοψήφια μείωση της τάξης του 8,5%. Συνολικά, κατά τους οκτώ πρώτους μήνες του έτους, η επιβατική κίνηση του αεροδρομίου άγγιξε τα 14,7 εκατ. και παρέμεινε μειωμένη κατά 15,1% σε σύγκριση με το 2019. Οι επιβάτες εσωτερικού παρέμειναν κάτω από τα επίπεδα του 2019 κατά 8,8%, ενώ οι διεθνείς επιβάτες κατά 17,9% αντίστοιχα.
