Σημαντικές προοπτικές να αναδειχθεί σε κόμβο βιοτεχνολογίας διαθέτει η Ελλάδα, εφόσον διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες, διορθωθούν τα κακώς κείμενα και εκμεταλλευτούν τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα.
Ήδη η “dream team” που συγκροτήθηκε για το σκοπό αυτό παρουσίασε την πρότασή της στον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, τον περασμένο Μάιο, η οποία είναι βασισμένη σε μελέτη που εκπονήθηκε προκειμένου να διαμορφωθεί το κατάλληλο έδαφος και να κατακτήσει η χώρα μας το μερίδιο που της αναλογεί στον τομέα. Στο πρότζεκτ συμμετείχαν Έλληνες που έχουν διαπρέψει στον τομέα της βιοτεχνολογίας στο εξωτερικό, οι οποίοι και κατέθεσαν την εμπειρία τους και τις προτάσεις τους.
Στο θέμα αναφέρθηκε σε πάνελ του συνεδρίου Healthworld που διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο, ο ειδικός σύμβουλος στον Πρωθυπουργό – τ. αναπληρωτής Υπουργός Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης.
«Τώρα είναι η ευκαιρία της Ελλάδας. Ή τώρα ή ποτέ. Πρέπει να δούμε πώς θα υλοποιήσουμε αυτές τις προτάσεις. Η Ελλάδα πραγματικά μπορεί να γίνει κόμβος στον τομέα της βιοτεχνολογίας. Υπάρχουν μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Κίνα, η Αμερική και η Αγγλία, που δραστηριοποιούνται στον τομέα της βιοτεχνολογίας, αλλά υπάρχουν και μικρότερες χώρες, όπως το Βέλγιο, το Ισραήλ, η Ελβετία που έχουν αξιόλογη παρουσία. Και η Ελλάδα μπορεί να πάρει ένα κομμάτι. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της χώρας μας είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο που διαθέτει. Καταδεικνύεται και από τη μελέτη, την οποία έχουμε υποβάλλει και υλοποιούμε, ότι είναι περισσότερο θέμα ανθρώπινου κεφαλαίου, παρά χρηματικών πόρων, προκειμένου να αναπτύξουμε τον τομέα αυτόν στην Ελλάδα και αυτό θέλουμε να κάνουμε», ανέφερε ο κ. Κοντοζαμάνης.
Οι βασικές πρωτοβουλίες
Οι πρωτοβουλίες, οι οποίες περιγράφονται στην έκθεση αναφέρονται κυρίως αφενός στην αναβάθμιση της ποιότητας και της ποσότητας της βασικής έρευνας στην Ελλάδα, αφετέρου στα κίνητρα τα οποία πρέπει να δοθούν για να εγκατασταθούν στη χώρα εταιρείες βιοτεχνολογίας για την παραγωγή φαρμάκων, τη διενέργεια κλινικών μελετών και την παροχή βιοφαρμακευτικών υπηρεσιών.
«Βλέπουμε ότι οι εταιρείες κάνουν εξωτερικές αναθέσεις για πολλές υπηρεσίες κι εδώ υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό για εμάς. Η Ελλάδα διαθέτει και το ανθρώπινο κεφάλαιο και τις υποδομές, πλέον, προκειμένου να υποστηρίξει τέτοιες υπηρεσίες και πρέπει να φέρουμε αυτές τις επενδύσεις στη χώρα μας.
Το κομμάτι της παραγωγής είναι πολύ σημαντικό. Πρέπει να δώσουμε το μήνυμα ότι η Ελλάδα είναι φιλική προς τις επενδύσεις. Έχουν γίνει πάρα πολλά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή.
Στο κομμάτι των κλινικών δοκιμών, όπου κι εκεί έχουν γίνει βήματα, έχουμε ακόμα λίγο δρόμο, αλλά νομίζω ότι έχουμε συμφωνήσει όλοι στο τι πρέπει να γίνει, ξέρουμε τι πρέπει να γίνει και θα το κάνουμε. Άρα, πιστεύω ότι θα μπορέσουμε να πάρουμε ένα μεγάλο μερίδιο και από το κομμάτι των κλινικών μελετών», τόνισε ο ειδικός σύμβουλος του Πρωθυπουργού.
Αναφερόμενος στην παροχή υπηρεσιών, εξέφρασε την πεποίθηση ότι η Ελλάδα μπορεί πραγματικά να αποτελέσει κόμβο και να αντιστραφεί το brain drain, να έρθει ανθρώπινο δυναμικό πίσω στην Ελλάδα, κάτι που -όπως σημείωσε- προκύπτει και από τη μελέτη.
Φορολογικά και οικονομικά κίνητρα
Το θέμα της παροχής φορολογικών και οικονομικών κινήτρων, ώστε μεγάλες εταιρείες να πάρουν το ρίσκο όχι μόνο της ανάπτυξης αλλά και της επένδυσης σε μία χώρα που δεν έχει ακόμη παράδοση σε δραστηριότητες όπως οι βιοτεχνολογικές και των προτάσεων που πρέπει να τεθούν στο δημόσιο διάλογο έτσι ώστε να γίνει η Ελλάδα ελκυστική σε σοβαρές επενδύσεις, έθιξε ο συντονιστής του πάνελ, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και τακτικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, Αχιλλέας Γραβάνης, απευθύνοντας το λόγο στον ειδικό σύμβουλο του πρωθυπουργού.
«Καταρχάς πρέπει να υπάρχει μία κυβέρνηση η οποία πιστεύει στις επενδύσεις και στη σύμπραξη, συνέργεια, συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Και αυτό ισχύει με την παρούσα κυβέρνηση. Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν δοθεί φορολογικά κίνητρα, επενδυτικά κίνητρα και υπάρχει πληθώρα νομοθετικής πρωτοβουλίας προς αυτήν την κατεύθυνση. Η μελέτη που κάναμε για τη βιοτεχνολογία υποδεικνύει και κάποιες άλλες προτάσεις που ολοκληρώνουν το απαιτούμενο πλαίσιο, προκειμένου να έρθουν οι επενδύσεις. Άρα γνωρίζουμε όλοι τι πρέπει να γίνει και πώς θα γίνει για να μπορέσουμε να το καταφέρουμε και θα έχουμε πολύ γρήγορα απτά αποτελέσματα», απάντησε ο κ. Κοντοζαμάνης.
Ο ίδιος υπογράμμισε ότι το πιο σημαντικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι όλη αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να υπερβαίνει τον πολιτικό κύκλο της θητείας μίας κυβέρνησης, έτσι ώστε να μην αλλάζει το πλάνο κάθε φορά που υπάρχουν αλλαγές σε κυβερνητικό ή ακόμα και σε υπουργικό επίπεδο.
Εθνική στρατηγική και αξιοκρατική διανομή των οικονομικών πόρων
Για να μπορέσει να υπάρξει ένα οικοσύστημα βιοτεχνολογίας και καινοτομίας, η βάση είναι η ποιότητα της βασικής επιστήμης και η ποιότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρξουν επενδύσεις, σύμφωνα με τον ομότιμο καθηγητή Κυτταρικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Harvard, πρόεδρο Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), Σπύρο Αρταβάνη-Τσάκωνα.
«Για να υπάρξει ποιότητα, χρειάζεται σοβαρή υποστήριξη από την κυβέρνηση και νομίζω ότι αυτό το αντιλαμβάνεται και η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση. Προσπαθούμε να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα στην ελληνική Εκπαίδευση, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έρευνα», τόνισε ο καθηγητής και αναφέρθηκε στις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την αντιστροφή του brain drain: «Η επιστροφή στη χώρα ανθρώπων οι οποίοι έχουν διαπρέψει στο εξωτερικό στις επιστήμες αυτές, είναι οπωσδήποτε ένα πράγμα το οποίο θα πρέπει να επιδιώξουμε. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να τους δοθεί όχι μόνο προοπτική να προχωρήσουν στην επιστήμη τους αλλά και οικονομικά κίνητρα για να αφήσουν την καριέρα τους στο εξωτερικό και να τη συνεχίσουν στην Ελλάδα. Υπάρχουν πράγματα τα οποία μπορούμε να κάνουμε άμεσα για να βοηθήσουμε και το brain drain και την επιστήμη».
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΣΕΤΕΚ, αν και οι χρηματικοί πόροι είναι αναγκαίοι για την ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας στη χώρα, το πιο σημαντικό είναι να διορθωθούν η γραφειοκρατία και ο κατακερματισμός των χρημάτων που ήδη υπάρχουν. «Τα υπουργεία Παιδείας, Ανάπτυξης, Υγείας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Αγροτικής Ανάπτυξης, διαθέτουν χρήματα για έρευνα. Εάν τα βάλουμε όλα αυτά μαζί, κάτω από μία ομπρέλα, θα πάμε πολύ μπροστά και γρήγορα», σημείωσε.
Στο πλαίσιο αυτό, κεντρικός στόχος στο ΕΣΕΤΕΚ είναι να δημιουργηθεί ένας ενιαίος χώρος, ο οποίος θα καταρτίζει εθνική στρατηγική έρευνας και θα μοιράζει χρήματα αυστηρά αξιοκρατικά. «Γίνεται μία πολύ μεγάλη κουβέντα αυτή τη στιγμή, με όλους τους ενδιαφερομένους, ακριβώς για να μπορέσουμε να πάμε στην κυβέρνηση και να προτείνουμε κάτι το πολύ συγκεκριμένο. Η δική μου γνώμη είναι ότι πρέπει να ιδρυθεί ένα υπουργείο Έρευνας και Τεχνολογίας, αλλά το βασικό σε ένα τέτοιο υπουργείο είναι να ακούγεται η γνώμη ανθρώπων οι οποίοι είναι επαγγελματίες στο χώρο. Η εθνική στρατηγική και ο συντονισμός της έρευνας σε έναν τέτοιο οργανισμό δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνεται από γραφειοκράτες», τόνισε ο πρόεδρος του ΕΣΕΤΕΚ.
Το καλύτερο όραμα
«Το να βάζει η Ελλάδα στόχο να μπει στον τομέα της βιοτεχνολογίας είναι το καλύτερο όραμα που μπορεί να ενώσει όλους όσοι υπάρχουν σ’ αυτό το χώρο», ανέφερε απ’ την πλευρά του ο πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Hellas, Ζαχαρίας Ραγκούσης.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε, στο επίπεδο των επενδύσεων Ε&Α στη βιοτεχνολογία, τα τελευταία χρόνια, η Αμερική συνεχίζει να ηγείται και να κερδίζει μερίδιο αγοράς. Μερίδιο αγοράς κερδίζει και η Κίνα, παρόλο που είναι αρκετά πίσω ακόμα, ενώ αυτή που φαίνεται να χάνει έδαφος είναι η Ευρώπη. Στην Αμερική οι επενδύσεις που γίνονται στις τεχνολογίες αιχμής στη βιοτεχνολογία είναι 11 φορές περισσότερες απ’ ότι στην Ευρώπη και η τάση είναι εις βάρος της «Γηραιάς Ηπείρου».
«Αυτό προφανώς θα ενεργοποιήσει αντανακλαστικά της Ευρώπης, που θα μπορέσει να αξιοποιήσει η Ελλάδα, ως προς τις επενδύσεις που μπορεί να γίνουν», τόνισε ο κ. Ραγκούσης.
«Η βιοτεχνολογία δεν πάει εκεί που χρειάζεται φθηνό δυναμικό και αυτό είναι επίσης καλό για την Ελλάδα, γιατί δεν είναι χώρα που ανταγωνίζεται σε επίπεδο κόστους και προφανώς δε μπορεί να ανταγωνιστεί χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα σε αυτόν τον τομέα. Υπάρχει όμως η ψηφιακή υποδομή. Οι ψηφιακές υποδομές είναι εύκολο να χτιστούν στην Ελλάδα και αυτό, σε συνδυασμό με το ότι υπήρχε η ακαδημαϊκή ικανότητα και τα ινστιτούτα, έδωσαν τη δυνατότητα στη Pfizer να επενδύσει σε αυτόν τον τομέα. Στη βιοτεχνολογία, θα πρέπει να γίνουν μερικά βήματα ακόμα μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο», πρόσθεσε.
Ο ίδιος αναφέρθηκε και στη σημασία της υπάρχουσας αγοράς και στον τρόπο με τον οποίο αυτή αντιλαμβάνεται το νέο προϊόν: «Εάν το νέο προϊόν, το αντιλαμβάνεται ένα κράτος, μία ήπειρος, μία κοινότητα ως περιουσιακό στοιχείο και όχι ως κόστος, τότε ανοίγει μία πόρτα προς το δρόμο της βιοτεχνολογίας. Αλλιώς κλείνει μια πόρτα».
Αναγκαία η συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας
Ήδη προς την κατεύθυνση των νέων τεχνολογιών κινούνται και εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες, όπως η Demo, η Elpen, η Pharmathen και άλλες, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να μπουν ως ενδιάμεσος εταίρος με τη διεθνή βιομηχανία.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας και τα στοιχεία που πρέπει να καθορίσουν τις αποφάσεις, ώστε να ακολουθήσει αυτήν την πρόοδο της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Hellas, τόνισε: «Δεν υπάρχει κανένα ρίσκο στο να επενδύσεις σε αυτόν τον χώρο. Πρόκειται για συνταγή μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας. Επομένως, για τις ελληνικές εταιρείες είναι αναγκαίο να προχωρήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση και ο νέος επενδυτικός νόμος τούς δίνει τη δυνατότητα να κατευθύνουν προς αυτό το πεδίο οικονομικούς πόρους. Η βέβαιη συνταγή μη βιωσιμότητας είναι να παραμείνουν στην παραδοσιακή χημική βιομηχανία των φαρμάκων. Καλά κάνουν οι ελληνικές εταιρείες και τολμούν, χρειάζεται να τολμήσουν περισσότερες, αλλά αυτοί που τολμούν τώρα είναι αυτοί που θα παραμείνουν στην πρωτοπορία τα επόμενα 10 χρόνια. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να αναρωτηθούν γιατί αυτοί επενδύουν εκεί που επενδύουν».
Photo: Getty Images
