Ασπίδα για την Ελλάδα στις τραπεζικές αναταράξεις στις αγορές και μοχλός για την άσκηση κοινωνικής τραπεζικής από τις τράπεζες, αποδεικνύεται η μεταρρύθμιση του «Ηρακλή» για την μείωση των κόκκινων δανείων.
Η συγκυρία που έχει διαμορφωθεί αναδεικνύει την ευτυχή συγκυρία για την χώρα μας και το τραπεζικό της σύστημα να έχει ολοκληρώσει εγκαίρως την εξυγίανσή του, αλλά και την πεμπτουσία της συγκεκριμένης εμπροσθοβαρούς μεταρρύθμισης. Αποδεικνύει ότι ο «Ηρακλής» δεν έγινε μόνο για τις τράπεζες, αλλά με το βλέμμα στραμμένο στο κοινωνικό αποτύπωμά του. Και μία από τις εκφάνσεις αυτού του αποτυπώματος είναι η διπλή παρέμβαση που είναι σε θέση να πραγματοποιήσουν οι τέσσερις συστημικές τράπεζες προκειμένου να στηρίξουν τους δανειολήπτες απέναντι στις αυξήσεις των επιτοκίων.
Αφενός, την επιδότηση κατά 50% της αύξησης της μηνιαίας δόσης για τα δάνεια – στεγαστικά και μικρά επιχειρηματικά – που έχουν ως υποθήκη την πρώτη κατοικία. Το μέτρο, με διευρυμένα τα κριτήρια υπαγωγής του ευάλωτου δανειολήπτη ώστε να επωφεληθούν περισσότεροι, αναμένεται να ψηφιστεί σήμερα ή αύριο με τροπολογία στη Βουλή. Αφετέρου, το «πάγωμα» των κυμαινόμενων επιτοκίων στα στεγαστικά δάνεια για το οποίο αναμένονται επίσημες ανακοινώσεις σήμερα. Και τα δύο μέτρα είναι αποτέλεσμα της αλλαγής σελίδας που πέτυχαν οι τράπεζες με τον «Ηρακλή» και η οποία πέρα από την κερδοφορία και την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, τούς επιτρέπει να ασκήσουν και κοινωνική τραπεζική, πέραν αυτής που ασκούν στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Η άσκηση κοινωνικής τραπεζικής ήταν ο απώτερος, ουσιαστικός στόχος του «Ηρακλή» πίσω από την μείωση των κόκκινων δανείων. Σήμερα, με την κρίση που ενέσκηψε στις αμερικανικές τράπεζες και τον «σεισμό» στο ελβετικό τραπεζικό σύστημα με την Credit Suisse – γεγονότα που αμφότερα οδήγησαν σε τεράστιες εκροές καταθέσεων εν ριπή οφθαλμού -, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έμεινε ανέγγιχτο (και όχι μόνο, αλλά έφτασε να προσελκύει ως ασφαλέστερο καταθέσεις από την Ελβετία) ακριβώς διότι δεν φέρει το βάρος των κόκκινων δανείων. Καμία σχέση με το απόγειο των κόκκινων δανείων, ύψους 107 δισ. ευρώ το 2016, σχεδόν στο 1/10 των ευρωπαϊκών NPLs, τα οποία αποτελούσαν ατομική βόμβα στο υπόγειο όχι μόνο της ελληνικής οικονομίας, αλλά και του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Σήμερα και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν επιτύχει τον στόχο του μονοψήφιου δείκτη ΝΡΕ (6,4% τον Δεκέμβριο 2022) και οδεύουν προς την σύγκλιση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο στα τέλη του επόμενου έτους.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εξωδικαστικός: Ρυθμίσεις 1,5 – 1,8 δισ. ευρώ το επόμενο 5μηνο – Η «ακτινογραφία» του Μηχανισμού
Όμως ο «Ηρακλής» δεν στόχευε στατικά στην μείωση των κόκκινων δανείων. Από την επιφανειακή αυτή εντύπωση απορρέει και η κριτική ότι τα κόκκινα δάνεια δεν μειώθηκαν γιατί δεν βγήκαν από την πραγματική οικονομία. Δουλειά του «Ηρακλή» ήταν να βγάλει τα κόκκινα δάνεια από τις τράπεζες και όχι να διαχειριστεί το ιδιωτικό χρέος για το οποίο υπάρχουν άλλοι μηχανισμοί. Δουλειά του «Ηρακλή», ωστόσο, ήταν να αντιμετωπίσει το κοινωνικό πρόβλημα από τα κόκκινα δάνεια.
Πώς;
- Με το να διευκολύνει την παροχή πιστώσεων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, απελευθερώνοντας κεφάλαια των τραπεζών τα οποία ήταν δεσμευμένα σε προβλέψεις για τα κόκκινα δάνεια. Η διοχέτευση της ρευστότητας αυτής σε νέα δάνεια ήταν προϋπόθεση και για την ανάπτυξη της οικονομίας και για την υλοποίηση/έλευση επενδύσεων.
- Με το να υποχρεώσει τις τράπεζες να κυνηγήσουν τους μεγαλομπαταχτσήδες. Ο «Ηρακλής» δεν στόχευε να πλήξει ούτε ξεσπίτωσε τον μικρό και μικρομεσαίο πολίτη. Δεν πείραξε το καθεστώς προστασίας της πρώτης κατοικίας.
- Με το να επιτρέψει στις τράπεζες να αποτελέσουν τον (μοναδικό) αγωγό για την εισροή στη χώρα των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
- Με το να σηκώσει λεφτά από τις αγορές για να καθαρίσει τις ελληνικές τράπεζες και επιπλέον να δημιουργήσει δευτερογενή αγορά για να απορροφήσει τα κόκκινα δάνεια. Ο «Ηρακλής» δεν πείραξε το δημοσιονομικό «μαξιλάρι» και δεν «χτύπησε» στο δημόσιο χρέος, επιβαρύνοντας τον Έλληνα φορολογούμενο. Δεν επιβάρυνε ούτε τις τράπεζες, αν λάβει κανείς υπόψη τη μηδενική στάθμιση κινδύνου (zero weighted risk) που κατάφεραν να πάρουν οι ελληνικές τράπεζες, αν και χωρίς επενδυτική βαθμίδα. Σημειώνεται ότι σήμερα, ο «Ηρακλής» είναι ίσως η κυριότερη μεταρρύθμιση της κυβέρνησης που φέρνει την επενδυτική βαθμίδα κοντά.
Το κοινωνικό στίγμα του «Ηρακλή» είχε επισημάνει στη Βουλή, το 2020, ο αρμόδιος υφυπουργός Οικονομικών, Γιώργος Ζαββός, ο οποίος έλεγε τότε χαρακτηριστικά:
«H κυβέρνηση επιδιώκει με τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης ένα νέο συμβόλαιο κοινωνικής τραπεζικής που θα αποσκοπεί στη διάσωση των βιώσιμων και ευσυνείδητων δανειοληπτών, μικροεπιχειρήσεων και νοικοκυριών. Οι οποίοι με μια σειρά στοχευμένων μέτρων θα μπορούν να διευθετήσουν τα δάνειά τους μέσα από τη διαδικασία των τιτλοποιήσεων του "Ηρακλή" - και βέβαια πριν καν σταλούν σε πλειστηριασμούς. Θα σωθεί, έτσι, ένα κρίσιμο τμήμα του οικονομικού και κοινωνικού ιστού της χώρας, το οποίο θα μπορέσει να αποτελέσει μία από τις ψηφίδες για την πορεία προς την ανάπτυξη».
«Προκύπτει ότι από τις στενές επαφές των τριών πλευρών -κυβέρνησης, τραπεζών και εταιρειών διαχείρισης- κοινή συνισταμένη είναι η θέληση να εξυγιανθούν, στη μεγαλύτερη δυνατή έκταση, τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, με την επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας, αλλά και κοινωνικής δικαιοσύνης. Πράγμα που σημαίνει ότι θα εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες για να δοθούν βιώσιμες ρυθμίσεις δανείων στους ευσυνείδητους δανειολήπτες που επλήγησαν από την κρίση, αλλά θα παταχθούν, χωρίς καμία χρονοτριβή, οι στρατηγικοί κακοπληρωτές».
«Η συγκυρία που διαμορφώνεται για τη μείωση των κόκκινων δανείων είναι μια τεράστια ευκαιρία για τις τράπεζες να δείξουν το κοινωνικό τους πρόσωπο, εξυγιαίνοντας βιώσιμες μονάδες της οικονομίας, γεγονός που θα αποβεί και προς όφελος της κερδοφορίας του τραπεζικού συστήματος».
