Το Νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό βγήκε σε διαβούλευση και επιχειρεί να θέσει τις κατευθύνσεις για την βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου αλλά και να διορθώσει στρεβλώσεις και παρατυπίες δεκαετιών. Όπως είναι γνωστό, το προηγούμενο Ειδικό Πλαίσιο του 2013 είχε ακυρωθεί από την Ολομέλεια του ΣτΕ δυο χρόνια αργότερα με αποτέλεσμα η χώρα μας να στερείται τελικά ολοκληρωμένων και εφαρμόσιμων κανόνων και κριτηρίων (ειδικά εκείνων της χωροθέτησης) που θα επιτρέπουν αφενός την δημιουργία βιώσιμων τουριστικών εγκαταστάσεων και αφετέρου την αρμονική ένταξή τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.
Το νέο ΕΧΠ-Τ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης και την κυκλική οικονομία και χαράσσει τις κατευθυντήριες γραμμές για την τουριστική ανάπτυξη ενώ συνοδεύεται και από την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία έχει τεθεί επίσης σε διαβούλευση. Η συγκεκριμένη μελέτη προτείνει λύσεις και τρόπους εφαρμογής του πλαισίου με γνώμονα τον μετριασμό των επιπτώσεων των παρεμβάσεων που προβλέπονται μέσω του ΕΧΠ-Τ.
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις των έργων και κατευθύνσεων του νέου Πλαισίου στο περιβάλλον, υπάρχουν ειδικές προβλέψεις για την αξιοποίηση των προστατευόμενων περιοχών, για την διαχείριση των αποβλήτων, του νερού και της ενέργειας. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας όπως η αξιοποίηση ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η ανάπτυξη κτηριακών εγκαταστάσεων βιοκλιματικού σχεδιασμού και η ελαχιστοποίηση των απωλειών, τα οποία θα οδηγήσουν σε περιορισμό άμεσων και έμμεσων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
Υπό το ίδιο πρίσμα, οι νέες τουριστικές εγκαταστάσεις να προσαρμόζονται στα μορφολογικά πρότυπα και την κλίματα των οικισμών και του τοπίου ενώ θα πρέπει να καθοριστούν οι προδιαργαφές ορισμού και εκτίμησης της φέρουσας τουριστικής ικανότητας των περιοχών, η οποία να λαμβάνεται υπόψη για τον προσδιορισμό της ορθής χωροθέτησης μιας τουριστικής ανάπτυξης.
Τι θα ισχύει για τις προστατευόμενες περιοχές
Σύμφωνα με όσα προβλέπονται οι οργανωμένες μορφές ανάπτυξης τουρισμού και συμπληρωματικών δραστηριοτήτων (ΟΜΑΤ) σε περιοχές του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών θα πρέπει να ανήκουν στην εκδοχή της «ήπιας ανάπτυξης», δηλαδή να εμπίπτουν στην κατηγορία όπου ο ανώτατος επιτρεπόμενος συντελεστής δόμησης είναι ίσος με το ½ του ισχύοντος στην αντίστοιχη κατηγορία.
Στο ίδιο πλαίσιο, στις περιοχές που υπάγονται στο δίκτυο Natura 2000, προβλέπεται ότι θα απαγορεύονται οι αναπτύξεις νέων τουριστικών υποδομών μέχρι τον καθορισμό σχεδίων διαχείρισης ενώ στις περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης προτείνεται ο αποκλεισμός ανάπτυξης τουριστικών δραστηριοτήτων. Ακόμη, στις προστατευόμενες περιοχές που διαθέτων σχετικούς πόρους με την λειτουργία πόλων ανάπτυξης τουρισμού φύσης προτείνεται να πραγματοποιούνται δράσεις ανάδειξής τους ενώ προβλέπεται να εκπονείται μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ) για τουριστικά έργα των οποίων η εγκατάσταση προτείνεται να γίνει εντός του δικτύου Natura 2000.
Μέτρα κατά την υλοποίηση των έργων τουριστικών δραστηριοτήτων
Τα έργα τουριστικών δραστηριοτήτων εντός εκτάσεων που διέπονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, θα υλοποιούνται σύμφωνα με τους όρους και περιορισμούς της δασικής νομοθεσίας (άρθρο 49 του ν. 998/1979, όπως ισχύει).
Τα τουριστικά έργα που θα λαμβάνουν έγκριση να υλοποιηθούν στις παραπάνω εκτάσεις θα πρέπει να λαμβάνουν μέριμνα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που δύναται να προκύψουν κατά την κατασκευή τους (βέλτιστη οργάνωση των εργοταξιακών χώρων, κατάλληλη διαχείριση των πάσης φύσεως στερεών και υγρών αποβλήτων, μέτρα για τον περιορισμό της εκλυόμενης σκόνης, περιορισμό των αποψιλώσεων, εκσκαφών και επιχώσεων στις απολύτως απαραίτητες, τακτικές συντηρήσεις των κλπ). Ομοίως, η αποκατάσταση των εκτάσεων βλάστησης που τυχόν επηρεαστούν, να υλοποιείται με ενδημικά είδη που ευδοκιμούν στις κυρίαρχες συνθήκες συμβάλλοντας στην διατήρηση και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας, της χλωρίδας και της πανίδας.
Μέτρα προστασίας του πρασίνου
Το δίκτυο πυρόσβεσης που θα εγκαθίσταται στις τουριστικές επενδύσεις θα πρέπει να προστατεύει επαρκώς το σύνολο των χώρων πρασίνου της εκάστοτε εγκατάστασης ώστε να μπορεί να ενισχύσει την προστασία των γειτνιαζουσών περιοχών επίσης, από ενδεχόμενη πυρκαγιά ενώ θα πρέπει να αποφεύγονται άσκοπες εκχερσώσεις σε περιοχές εκτός των ζωνών κατάληψης των έργων τουριστικών εγκαταστάσεων και των χώρων των εργοταξίων.
Μετά την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών, οι επιφάνειες γύρω από τις παρεμβάσεις θα πρέπει να διαμορφώνονται με κατάλληλες κλίσεις και να γίνονται κατάλληλες φυτεύσεις, ώστε να διασφαλίζεται η ευστάθεια των εδαφών και να λαμβάνει χώρα πλήρης αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος.
Τι προβλέπεται για τα λύματα και την διαχείριση αποβλήτων
Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΕΧΠ-Τ, ορίζει ότι θα πρέπει να τηρείται η κείμενη νομοθεσία κατά τη λειτουργία Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων τουριστικών μονάδων. Στο ίδιο πλαίσιο, αναφέρεται ότι θα απαιτείται να πληρούνται οι στόχοι της εθνική πολιτικής για τα απόβλητα, βάσει του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) για την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας,την διαλογή στην πηγή, την επαναχρησιμοποίηση υλικών και την ανακύκλωση ΑΣΑ.
Ως προς τα παραπάνω, θα ήταν χρήσιμο να εκπονείται ειδικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων, πριν την έναρξη της λειτουργίας των έργων τουριστικών δραστηριοτήτων, ώστε να προσδιορίζονται τα μέτρα πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, να προσδιορίζονται τα παραγόμενα απόβλητα (κωδικοί ΕΚΑ), η βέλτιστη οργάνωση της ορθολογικής διαχείρισής των με διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων υλικών και τελική διάθεση κάθε ρεύματος σε αδειοδοτημένους υποδοχείς.
Για κάθε ρεύμα να διερευνώνται και να προσδιορίζονται οι διαθέσιμες επιλογές για ανακύκλωση/ ανάκτηση και τελική διαχείριση. Στο ίδιο πλαίσιο, ορίζεται ότι θα ήταν χρήσιμο να εξασφαλίζεται η εφαρμογή της ιεράρχησης για τα απόβλητα τροφίμων του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων (ΕΠΠΔΑ) για τα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα με δυναμικότητα άνω των 100 κλινών, τα οποία από 01.01.2023 είναι υποχρεωτικό να μεριμνούν για τη συλλογή και μεταφορά των βιοαποβλήτων τους (εξαιρούνται μόνο αν δεν υπάρχει ιδιωτική ή δημόσια Μονάδα Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων στο Δήμο).
Για την προστασία των υδάτινων πόρων, υπογραμμίζεται ότι θα πρέπει να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότερη διαχείρισή τους, η διαφύλαξη των οικοσυστημάτων, η προστασία της φυτοκάλυψης και η εκτέλεση έργων υδρονομίας για τον εμπλουτισμό των υδροφοριών, η αξιοποίηση πηγών, η δημιουργία ταμιευτήρων νερού, ο έλεγχος της ρύπανσης, η βελτίωση των δικτύων διανομής και η περιστολή της σπατάλης. Για τον ίδιο σκοπό θα πρέπει να τηρούνται τα προβλεπόμενα από τα Σχέδια Διαχείρισης σε επίπεδο Λεκάνης Απορροής Ποταμού (ΣΔΛΑΠ) κατά την χωροθέτηση και αδειοδότηση έργων τα οποία έχουν ως αντικείμενο δραστηριότητας υδάτινο στοιχείο είτε βρίσκονται πλησίον αυτού, ώστε να εξασφαλίζεται η επαρκής προστασία των υδάτων και η οικολογική τους λειτουργία.
Θα πρέπει επίσης να προωθηθούν εναλλακτικές πηγές υδροδότησης μέσω εγκατάστασης μονάδων αφαλάτωσης (όπου η χωροθέτησή τους είναι εφικτή), ιδιαίτερα σε περιοχές που είναι από την φύση τους ελλειμματικές σε υδάτινους πόρους και να ενισχυθεί η διαχείριση λυμάτων μέσω της δημιουργίας νέων Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ). Προτείνεται η κατασκευή σύγχρονου, φιλικού προς το περιβάλλον αποχετευτικού συστήματος με επεξεργασία λυμάτων (βιολογικό καθαρισμό) σε όλες τις περιοχές με προτεραιότητα τον Τουρισμό.
Τέλος, η μελέτη αναφέρει ότι θα πρέπει να εξασφαλίζεται η ορθή λειτουργία των δικτύων νερού ύδρευσης, των υποδομών διαχείρισης λυμάτων και των δικτύων όμβριων υδάτων με γνώμονα την εξοικονόμηση του νερού στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας ενώ η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων γκολφ θα πρέπει να είναι συμβατή με το Σχέδιο Διαχείρισης του κατά περίπτωση υδατικού διαμερίσματος, με ειδική σχετική τεκμηρίωση στο πλαίσιο της σχετικής περιβαλλοντικής μελέτης (ΜΠΕ ή ΣΜΠΕ).
