Νέες κινήσεις για να μειώσουν το κόστος των προμηθειών στις συναλλαγές, μελετούν οι τράπεζες, στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνουν στο daily business για να γίνουν ανταγωνιστικότερες και ακόμη πιο πελατοκεντρικές.
Το τελευταίο διάστημα, εν μέσω των θετικών επιδόσεών τους που αντανακλούν και στο προφίλ της ελληνικής οικονομίας στην διεθνή επενδυτική κοινότητα, οι τράπεζες βρίσκονται παράλληλα στο επίκεντρο αρνητικής σεναριολογίας, με αντίκτυπο και στις τιμές των μετοχών τους στο χρηματιστήριο. Αυτά ενώ ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρόκειται να μεταβεί στο Λονδίνο, στο συνέδριο της Morgan Stanley και της ΕΧΑΕ, για την παρουσίαση των ελληνικών εισηγμένων εταιρειών, στις 2 & 3 Δεκεμβρίου, και δέκα ημέρες μετά την εκδήλωση του Bloomberg στην Αθήνα (18/11) για τις ελληνικές τράπεζες, στην οποία ο πρωθυπουργός μίλησε για καλή συνεργασία κυβέρνησης – τραπεζών και έθεσε ως ζητούμενα από τις τράπεζες να δώσουν περισσότερα στεγαστικά δάνεια, να διαθέσουν στην αγορά ακίνητα από αυτά που έχουν στους ισολογισμούς τους και να γίνουν ακόμη πιο ανταγωνιστικές σε επίπεδο προμηθειών.
Τα πρόσφατα σενάρια περί έκτακτης φορολόγησης των κερδών των τραπεζών από την κυβέρνηση (τα οποία διέψευσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, αφήνοντας όμως στην αγορά μία αίσθηση ήξεις – αφήξεις), θα έλεγε κανείς ότι λειτούργησαν ως μπαμπούλας για έναν νέο γύρο μειώσεων των τραπεζικών προμηθειών που σχεδιάζουν οι τράπεζες. Το θέμα, όμως, των προμηθειών αποτελεί βασική και καθημερινή ενασχόληση των τραπεζών. Θα ήταν αφελές να νομίσει κανείς ότι ολόκληρο τραπεζικό σύστημα δεν έχει πάρει χαμπάρι τον ανταγωνισμό (βλ. η Revolut έχει φτάσει σχεδόν τους 1,5 εκατομμύριο πελάτες στην Ελλάδα) και δεν εξετάζει επί μονίμου βάσεως πώς θα γίνει ανταγωνιστικότερο για να μην χάσει πελάτες, αντιθέτως να φτιάξει το προφίλ του στην κοινωνία.
Οι ελληνικές τράπεζες μειώνουν συνεχώς την τελευταία διετία τις χρεώσεις τους, από τα ήδη χαμηλότερα επίπεδα που βρίσκονταν σε σχέση με αυτά των ευρωπαϊκών τραπεζών. Κανείς δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το κόστος των τραπεζικών εργασιών είναι αυτό που τροφοδοτεί την ακρίβεια, καθώς πρόκειται για την μόνη υπηρεσία, που όχι μόνο δεν ακολουθεί ανοδική πορεία, αλλά μειώνεται.
Μέσα στο 2024 όλες οι τράπεζες προχώρησαν σε δραστικές μειώσεις, σε όλες τις βασικές τραπεζικές εργασίες, όπως χορήγηση καρνέ επιταγών, άμεση αποστολή εμβασμάτων, πληρωμές λογαριασμών. Μεσοσταθμικά όλα τα χρόνια τα έσοδα από προμήθειες των ελληνικών τραπεζών ως ποσοστό στα συνολικά λειτουργικά τους έσοδα είναι 30-40% χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και τώρα τις μειώνουν ακόμη περισσότερο. Βέβαια αυξάνονται και πληθύνονται οι τραπεζικές συναλλαγές, όπως αυξάνονται και πληθύνονται και τα φορολογικά έσοδα και οι ανάγκες επενδύσεων σε νέες τεχνολογίες.
Παράλληλα, οι τράπεζες έχουν φτιάξει πακέτα συναλλαγών με ενιαία χρέωση, τα οποία εξοικονομούν στον πελάτη αρκετά ευρώ μηνιαίως από καθημερινές συναλλαγές τις οποίες θα πλήρωνε ακριβότερα μεμονωμένα. Προσεχώς, μάλιστα, οι τράπεζες θα βγουν και με νέα πακέτα συναλλαγών με ελκυστικότερες ακόμη χρεώσεις. Πληροφορίες του insider.gr αναφέρουν ότι στο μικροσκόπιο των τραπεζών έχουν μπει και οι προμήθειες στα εμβάσματα. Τα εμβάσματα είναι το μόνο προϊόν που κοστολογείται ακριβότερα από τις ελληνικές τράπεζες σε σχέση με τις ευρωπαϊκές.
Το IRIS
Οι προμήθειες από τα εμβάσματα, έχουν μειωθεί όχι μόνο άμεσα, αλλά και έμμεσα για τις τράπεζες από την προώθηση του IRIS για πληρωμές P2B, δηλαδή από φυσικά πρόσωπα προς επιχειρήσεις. Η ΔΙΑΣ ανήκει σε ποσοστό 73% περίπου στις Τράπεζες και το IRIS ως προϊόν υπάρχει για P2P συναλλαγές ήδη από το καλοκαίρι του 2017. Οι τράπεζες δεν είναι μόνο μέτοχοι της ΔΙΑΣ, αλλά και βασικοί της πελάτες.
Η επέκταση των πληρωμών μέσω IRIS από τα 500 ευρώ σήμερα σε 500 ευρώ για πληρωμές από φυσικό πρόσωπο σε φυσικό πρόσωπο και άλλα 500 ευρώ προς επιχειρήσεις (τα παραπάνω σε ημερήσια βάση), βρίσκεται στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΔΙΑΣ Α.Ε. στην οποία, ως μέτοχοι οι τράπεζες, έχουν εκπροσώπηση με 5 μέλη στο Δ.Σ. Με την ιδιότητα αυτή, οι τράπεζες είχαν θέσει στο ΔΣ της ΔΙΑΣ το θέμα κάποιων κανόνων λειτουργίας του IRIS ενόψει της επέκτασής του. Το κυριότερο, τι θα ισχύει με την αμφισβήτηση συναλλαγών. Στην πράξη, πώς θα διασφαλίζεται ότι θα παίρνει τα λεφτά του πίσω αυτός που πληρώνει μέσω IRIS π.χ. ένα ζευγάρι παπούτσια με αντικαταβολή και το επιστρέφει πίσω ή καταθέτει προκαταβολή σε ένα ξενοδοχείο αλλά ακυρώνει την διαμονή του κ.ο.κ. Η ΔΙΑΣ ανέθεσε σε σύμβουλο να μελετηθεί η αντιμετώπιση του παραπάνω ζητήματος και τυχόν άλλα τεχνικά θέματα αναγκαία για να περιφρουρήσουν την ομαλή λειτουργία του IRIS και στο μέλλον. Έτσι, οι τράπεζες δεν προχώρησαν σε ανάθεση μελέτης σε δικό τους σύμβουλο. Αν και καθημερινή δουλειά τους είναι οι πληρωμές και προφανές να εξετάσουν ποιο θα ήταν το ιδανικό σχήμα πληρωμών account to account, οι τράπεζες, ως μέτοχοι της ΔΙΑΣ, δεν θα είχαν λόγο να προβούν σε διπλά έξοδα, αφού ο σύμβουλος της ΔΙΑΣ θα εκπονήσει την μελέτη.
Τα δημοσιευμένα στατιστικά στοιχεία της ΔΙΑΣ αποδεικνύουν ότι οι τράπεζες έχουν στηρίξει το διατραπεζικό σύστημα πληρωμών IRIS. Άλλωστε θα ήταν εκτός λογικής να πολεμούν ένα δικό τους προϊόν από το 2017.
Τα στοιχεία της ΔΙΑΣ για το IRIS το 2023 αναφέρουν ότι:
Από το σύνολο των συναλλαγών που διακινήθηκαν το 2023, το 84,3% (342,3 εκατομμύρια συναλλαγές) είναι μεταφορές πίστωσης (τραπεζικές μεταφορές πίστωσης, άμεσες μεταφορές πίστωσης, εισπράξεις και πληρωμές επιχειρήσεων/οργανισμών). Από αυτές 84,6 εκατομμύρια είναι τραπεζικές μεταφορές πίστωσης, αυξημένες κατά 36,4% σε σχέση με το 2022. Επιπλέον, το 43,4% του συνόλου των μεταφορών πίστωσης ολοκληρώθηκαν άμεσα, ώστε οι άμεσες μεταφορές πίστωσης, ανήλθαν το 2023 σε 36,8 εκατομμύρια συναλλαγές, παρουσιάζοντας αύξηση 109,4% σε σχέση με το 2022. Η υπο-κατηγορία των άμεσων πληρωμών, IRIS P2P σημείωσε 20,4 εκατομμύρια άμεσες μεταφορές πίστωσης μεταξύ φίλων, παρουσιάζοντας αύξηση, ύψους 250,3% σε σχέση με το 2022 (26 φορές περισσότερες συναλλαγές σε σχέση με το 2020). Η υπηρεσία IRIS P2B αριθμούσε στο τέλος του 2023 155.000 εγγεγραμμένους επαγγελματίες, αριθμός τριπλάσιος σε σχέση με το 2020, με τις συναλλαγές του να αυξάνονται κατά 292,8% σε σύγκριση με το 2022 (12 φορές περισσότερες συναλλαγές σε σχέση με το 2020). Σημειώνεται ότι τον Δεκέμβριο 2023 καταγράφηκαν ιστορικά υψηλά στις μηνιαίες εγγραφές τόσο στο IRIS P2P, με 102 χιλιάδες νέους χρήστες όσο και στο IRIS P2B, με 30 χιλιάδες νέους χρήστες.
Επιπροσθέτως, το 37,6% (152,7 εκατομμύρια) των συναλλαγών που διακινήθηκαν μέσω του Συστήματος Πληρωμών ΔΙΑΣ το 2023 ήταν εισπράξεις επιχειρήσεων και οργανισμών, οι οποίες αυξήθηκαν σε σχέση με το 2022 κατά 4,6%. Σε περισσότερες από τις μισές από αυτές, έγινε χρήση του διατραπεζικού προϊόντος «Πληρωμή με κωδικό RF/QR». Στο πλαίσιο αυτό, έως τον Δεκέμβριο του 2023 το σύνολο σχεδόν (98%) των οργανισμών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που είναι διασυνδεδεμένοι στην ΔΙΑΣ είχαν υιοθετήσει το πρότυπο κωδικού πληρωμής RF/QR.
Τα επιτόκια καταθέσεων
Η κριτική κατά των τραπεζών, και πίσω από την επιχειρηματολογία για τα υψηλά τους κέρδη (κάτι που προβάλλεται ως θετικό όταν πρόκειται για την προσέλκυση των επενδυτών που χρειάζεται διακαώς η ελληνική οικονομία για να καλύψει το επενδυτικό κενό που την χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη), αφορά και τα χαμηλότερα επιτόκια που δίνουν οι ελληνικές τράπεζες στους καταθέτες τους.
Οι καταθέσεις στις τράπεζες αυξάνονται, καθώς έχει αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα και στην ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τα χθεσινά (28/11/2024) στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τον Οκτώβριο του 2024 τα υπόλοιπα των καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 6 δισ. ευρώ σε σχέση με την 31/10/2023 ή 3,1%.
Ωστόσο, το 85% των καταθετών έχει καταθέσεις που δεν ξεπερνούν τα 5.000 ευρώ. Που σημαίνει ότι χρησιμοποιούν τις καταθέσεις τους για τις καθημερινές ανάγκες πληρωμής των υποχρεώσεών τους και όχι για αποταμίευση και αποδόσεις.
Για τον λόγο αυτό, οι τράπεζες στρέφουν τους καταθέτες σε προϊόντα που συνδυάζουν προθεσμιακή κατάθεση και ομολογιακά αμοιβαία κεφάλαια, με πλήρη κάλυψη του κεφαλαίου της αρχικής κατάθεσης από το ΤΕΚΕ, προσφέροντας δυνατότητα υψηλότερων επιτοκίων, τα οποία μέχρι πριν η ΕΚΤ να ξεκινήσει τις μειώσεις επιτοκίων έφταναν κοντά στο 3%.
Κάνοντας λόγο, πάντως, για τα χαμηλά επιτόκια καταθέσεων, θα πρέπει να ανοίξουμε και το κεφάλαιο φορολογία τόκων, έκτακτη εισφορά στα δάνεια από το 1975 (ν.128/75). Στην πράξη, αφού οι καταθέσεις είναι το φορολογημένο χρήμα που περίσσεψε στον πολίτη, γιατί πρέπει να πληρώνει και φόρο για τον μικρό τόκο που λαμβάνει; Επιπλέον, προ κρίσης, οι τόκοι των δανείων εξέπιπταν από την φορολογία των πολιτών/δανειοληπτών.
Η κρίση πέρασε, αλλά κάποια μέτρα της είναι ακόμη εδώ. Και ενδεχομένως χρειάζεται να δοθούν κίνητρα, γενικά οικονομικά και εφ' όλης της ύλης, εάν ο κοινός στόχος είναι να ενισχυθούν οι χρηματοδοτήσεις και ιδίως στη στεγαστική πίστη.
