Τα βασικά, μεσοπρόθεσμα και τα εναλλακτικά μέτρα που επεξεργάζεται η ΕΥΔΑΠ, σε συνεργασία με το Δημόσιο, για να «μην διψάσει η Αττική» από το φαινόμενο της λειψυδρίας, με επίκεντρο το mega project άνω του μισού δισ. ευρώ για τη μεταφορά νερού από τη λίμνη των Κρεμαστών, αλλά και τις ενέργειες για να διατηρηθούν όσο το δυνατόν χαμηλότερα τα τιμολόγια, δίχως, όμως να αποκλείονται αυξήσεις που βέβαια θα καθοριστούν από τον Ρυθμιστή (ΡΑΑΕΥ - Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων), στα οποία περιλαμβάνονται και δράσεις για το νερό που χάνεται (διαρροές κ.α.) ύψους 400 εκατ. ή τους «έξυπνους» μετρητές (έρχεται διαγωνισμός), ανέδειξε εκ νέου χτες ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης, σε ενημερωτική συνάντηση στη Μονάδα Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ) Αχαρνών, τον… «υδροδότη» (σε ποσοστό περίπου 60%) του Λεκανοπεδίου.
Να σημειωθεί ότι οι δράσεις κατά της λειψυδρίας θα χρηματοδοτηθούν από το δημόσιο με την ΕΥΔΑΠ να έχει προφανώς ρόλο ως σύμβουλος και φορέας που θα «τρέξει» τις ενέργειες. Ο όμιλος, ως γνωστόν, προωθεί και επενδύσεις 2,1 δισ. ευρώ, στις οποίες θα προστεθούν και κόστη σχεδόν 300 εκατ. ευρώ για την «Ψυττάλεια της νέας εποχής», αλλά και εταιρικό μετασχηματισμό με νέα δομή, επί της ουσίας με 2 εταιρείες διακριτές (για ρυθμιζόμενες και μη υπηρεσίες) μεταξύ τους. Γενικότερα, η αύξηση παραγωγής νερού (κατά λειψυδρίας), η μείωση απωλειών (υπέρ τιμολογίων) και τα μέτρα μείωσης κατανάλωσης (αν χρειαστούν και σε συνεργασία με το Δημόσιο), αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία θα κινηθεί η εισηγμένη. Αρα, μαζί με τα πάνω από 500 εκατ. κατά της λειψυδρίας, η ΕΥΔΑΠ προωθεί ή θα αναλάβει ρόλο σε επενδύσει σχεδόν 3 δισ. ευρώ.
Μειώνονται τα αποθέματα
Όπως επανέλαβε ο κ. Σαχίνης, τα επίπεδα νερού τα τελευταία 2-3 χρόνια έχουν σαφώς μειωθεί, με την ΕΥΔΑΠ να έχει αναλάβει ήδη κάποιες ενέργειες (π.χ. ενεργοποιήθηκε η άντληση του κλάδου Υλίκης και οι γεωτρήσεις στην Μαυροσουβάλα , οι γεωτρήσεις του Μέσου Ρου Βοιωτικού Κηφισού οι οποίες μέσω του Ενωτικού Υδραγωγείο Διστόμου θα τροφοδοτούν το Υδραγωγείο Μόρνου με ημερήσια παροχετευτικότητα 150.000m3 κ.α.). Ο κ. Σαχίνης εμφανίστηκε πάντως καθησυχαστικός ότι η Αττική δεν θα διψάσει, δεν θα φτάσει στο «κόκκινο», με την προϋπόθεση βέβαια να γίνει πολλή δουλειά, να υπάρξει ευελιξία και βέβαια να «τρέξουν» οι διαδικασίες άμεσα. Σε σχετική παρουσίαση του κ. Σαχίνη, γίνεται αναφορά για απολήψιμο απόθεμα 659 εκ. κυβικών μέτρων, έναντι 940 εκ. κυβικών πέρυσι τέτοια εποχή, 1.115 εκατ. κ.μ. το 2023 και ανάλογου αποθέματος την περίοδο 2016 – 2025 (μέσος όρος).
Η βασική επιλογή των Κρεμαστών και οι άλλες λύσεις
Ήδη υπάρχει συμφωνία με το Δημόσιο για να προχωρήσει η λύση των Κρεμαστών, και ως προς τη χρηματοδότηση του project, με την εν λόγω λύση να αποτελεί την βασική επιλογή, το plan A. Όπως και πρόσφατα είχαμε αναφέρει, είναι επένδυση συνολικού ύψους 535 εκατ. ευρώ (Κόστος Α’ Φάσης Κρεμαστών: 365 εκατ., Κόστος Β’ Φάσης Κρεμαστών 170 εκατ. ευρώ). Κατά τον κ. Σαχίνη ωριμάζουν διαδικασίες και μελέτες, δεν είναι εφικτό να γίνει αναφορά στο πότε θα εκκινήσει ο διαγωνισμός, ενώ εκτιμάται ότι θα χρειαστούν περί τα 2 έτη κατασκευής του έργου απ’ όταν αυτό εκκινήσει (σήραγγα 20 χλμ.), εφόσον βέβαια δεν υπάρξουν προβλήματα ή προσφυγές στο ΣτΕ.
Η λύση των Κρεμαστών έχει σαφή πλεονεκτήματα καθώς θα φέρει οριστική αντιμετώπιση των αναγκών ύδρευσης της Αττικής με υψηλής ποιότητας νερό, με σύνδεση με ποτάμια, δυνατότητα για άμεση κατασκευή αντλησιοταμιευτικού έργου στο ανατολικό αντέρεισμα του ταμιευτήρα Κρεμαστών (~50 MW), μικρή επίδραση στη διακύμανση της στάθμης του ταμιευτήρα Κρεμαστών, λόγω της πολύ μεγάλης χωρητικότητάς του, αλλά και χαμηλό λειτουργικό κόστος σε σχέση με την αφαλάτωση, καθώς το νερό έρχεται με βαρύτητα. Οσον αφορά στο κόστος, για ανάγκες π.χ. 200 εκατ. κυβικών μέτρων που λείπουν, υπάρχει η εκτίμηση για περίπου 0,1 με 0,15 ευρώ/κυβικό. Εκτιμάται ότι, δεδομένου πως λείπουν 200 εκατ. κυβικά μέτρα και στη λίμνη εισρέουν ετησίως 3,5 δις κυβικά, απαιτείται μόλις το 5% των ετήσιων εισροών για να καλυφθούν ανάγκες του Λεκανοπεδίου.
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα πλάνα, άλλες εναλλακτικές, όπως οι αφαλατώσεις ή η μεταφορά νερού από τον Αχελώο, ως πιο μακροπρόθεσμες λύσεις και αν υπάρξει τόσο μεγάλη ανάγκη. Οι αφαλατώσεις με υφάλμυρο νερό έχουν κόστος 40-45 σεντ/κυβικό και με αλμυρό νερό περί τα 0,85 με 1 ευρώ/κυβικό μέτρο. Είναι λύσεις που χρησιμοποιούνται σε άλλες χώρες, από την Αμερική έως το Ισραήλ. Ήδη έχουν εξεταστεί περιοχές τόσο στην Αθήνα (πιο δύσκολη περίπτωση), όσο και κοντά στην Ιτέα με υφάλμυρο νερό. Επόμενη επιλογή είναι η προμήθεια νερού απευθείας από τον Αχελώο ποταμό, αλλά μόνο σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης (αν δεν βρέξει καθόλου επί χρόνια, δεν προχωρήσουν άλλα έργα και επενδύσεις), με μεταφοράς του μέσω τάνκερ (προς Άσπρα Σπίτια και Θίσβη επίσης).
Οι επενδύσεις
Αυτά τα έργα είναι εκτός του 10ετούς πακέτου επενδύσεων 2,1 δισ. ευρώ, που περιλαμβάνει έργα ύδρευσης, (κοντά 700 εκατ.), αποχέτευσης – ΚΕΛ (750 εκατ.), τις υποδομές Ανατολικής Αττικής (550 εκατ.), τεχνολογίας, με αιχμή τα περιβαλλοντικά έργα Ανατολικής Αττικής. Τα οποία εξυπηρετούν την αντικατάσταση γηρασμένων υποδομών (αγωγοί κ.α.), τις ανάγκες από την επέκταση και ανάπτυξη της πόλης (Ανατολική Αττική, Σαλαμίνα, Σαρωνίδα κ.α.), συν μια νέα πόλη στο Ελληνικό, που μελετάται να εξυπηρετηθεί από τον Περισσό μέσω των… Εξαρχείων, περιβαλλοντικές υποχρεώσεις (ΚΕΛ, Ψυττάλεια), προκλήσεις κλιματικής κρίσης κ.α.. Ηδη η ΕΥΔΑΠ έχει μεγαλώσει τον ρυθμό επενδύσεων, με 65-70 εκατ. ετησίως από 15 εκατ. προ ετών, ενώ για το σύνολο του προγράμματος θεωρητικά απαιτούνται περί τα 200 εκατ. ετησίως (για τα 10 έτη).
Προσπάθειες να μειωθούν οι απώλειες για να μην αυξηθούν (πολύ) οι τιμές
Όπως, όμως, αναφέραμε και στην αρχή, για να διατηρηθεί το νερό της Αττικής όχι μόνο ποιοτικό – καθαρό, αλλά και σε σχετικά χαμηλές τιμές, από τις φθηνότερες πανευρωπαϊκά, εξετάζονται τόσο μέτρα εξοικονόμησης όσο και αντιμετώπισης των απωλειών (διαρροές). Θεωρητικά, και βάσει του μέσου όρου στην Ε.Ε., δεν θεωρούνται πολλές οι απώλειες, είναι περίπου στο 23% ως προς το ατιμολόγητο νερό, όσο και στην Ευρώπη, αλλά και σε ποσοστό 15% σε σχέση με αυτό που «χάνεται». Πάντως, όπως ανέφερε ο κ. Σαχίνης, στελέχη εταιρειών από το Ισραήλ, χώρα που επίσης έχει θέματα λειψυδρίας και προωθεί λύσεις, μετέφεραν ότι οι απώλειες στις πόλεις τους ανέρχονται στο 8%-9%. Προφανώς, μαζί με το έργο των «έξυπνων» μετρητών που είναι σε εξέλιξη μελέτες και επαφές με κατασκευαστές ώστε να βγει ο διαγωνισμός, το πλέγμα αυτό μπορεί να βοηθήσει ώστε να μην έχουμε ανατιμήσεις, τουλάχιστον μεγάλες, σε λογαριασμούς.
Παράλληλα, αναζητείται χρηματοδότηση από την Ε.Ε. για τις επενδύσεις αυτές (όπως έγινε με τα έργα Ανατολικής Αττικής σχεδόν 900 εκατ., με επιδότηση 90%), ενώ γίνεται, σε συνεργασία με το Δημόσιο, σχετικό λόμπινγκ. Όπως παλιότερα, πάντως, έχει αφήσει να εννοηθεί ο κ. Σαχίνης, η ΕΥΔΑΠ έχει κάνει τις προτάσεις της, έχει δώσει τα απαραίτητα στοιχεία στη νέα Ρυθμιστική Αρχή (και για τα «νερά»), με τεχνικά – οικονομικά δεδομένα, το επενδυτικό πλάνο, τα έσοδα κ.λπ., με τον Ρυθμιστή, όμως, να είναι αυτός που θα κληθεί να αποφασίσει για τα νέα τιμολόγια του νερού από το 2025.
Ειδικά για τα έργα μείωσης των απωλειών, συνολικού ύψους 398.796.476 ευρώ, γίνεται αναφορά στα εξής:
- Έργα για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας του δικτύου ύδρευσης με στόχο τη μείωση των διαρροών, ύψους 169.852.460 ευρώ, με διάρκεια ως Δεκέμβριο 2029.
- Μαζικές αντικαταστάσεις πεπαλαιωμένων υδρομετρητών και προμήθεια και εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, ύψους 122.679.340 ευρώ, με διάρκεια έως Δεκέμβριο 2029.
- Ολοκλήρωση Επεμβάσεων στη Διώρυγα Θηβών του Υδραγωγείου Μόρνου (54.586.000 ευρώ, έως Δεκ. 2028).
- Αποκατάσταση της αμφίδρομης λειτουργίας του κλειστού Ενωτικού Υδραγωγείου Μόρνου-Μαραθώνα, Τμήμα Κλειδί - Δαφνούλα (18.068.148 ευρώ, έως Ιαν. 2028).
- Εργασίες συντήρησης, Αποκατάστασης Τοπικών Βλαβών και Μέτρων Ασφαλείας σε όλες τις Εγκαταστάσεις του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος – ΕΥΣ (9.680.128 ευρώ, έως Δεκ. 2025).
- Διασφάλιση Υποδομών Μεταφοράς Ακατέργαστου Ύδατος Διώρυγας Κιθαιρώνα στην Ευρύτερη περιοχή Κοκκινίου (23.930.400 ευρώ, έως Δεκ. 2027).
Ανάγκη για νέες προσλήψεις
Επίσης, αναδείχθηκε η ανάγκη για ευελιξία σε νέες προσλήψεις, εντός κι εκτός πλαισίου ΑΣΕΠ, καθώς, τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί το προσωπικό κατά τουλάχιστον 100 άτομα (συνταξιοδοτήσεις – αποχωρήσεις περισσότερες των προσλήψεων). Όπως αναφέραμε και στην αρχή, προχωρά και ο μετασχηματισμός της ΕΥΔΑΠ με διαχωρισμό δραστηριοτήτων, ιδίως προς τις ρυθμιζόμενες και μη υπηρεσίες (εξωτερικό υδροδοτικό κ.α.), αλλά και βάσει των νέων ρυθμίσεων που επιτρέπουν εξαγορές και συγχωνεύσεις, επέκταση σε κοντινούς νομούς, συνεργασίες με νέου Δήμους (εξυπηρετεί για την ώρα 69). Όπως αναφέρθηκε, μετά το 2023 καταγράφεται αύξηση κατανάλωσης, ενώ η διοίκηση Σαχίνη σε ερώτηση για το κατά πόσο πιθανόν μπορεί να τεθούν μέτρα περιορισμού κατανάλωσης σε ακραίο σενάριο, δεν έδωσε συγκεκριμένα ποσοστά, με την υπενθύμιση ότι σε τέτοιες περιόδους (π.χ. τη δεκαετία του 1990) υπήρξε μια μέση μείωση (ως μέτρο) της τάξεως του 30%.
Επαφές με ξένους
Όπως, επιπρόσθετα, σημείωσε, η ΕΥΔΑΠ είναι σε επαφές με συμβούλους και ομοειδής εταιρείες, από το… Λος Άντζελες έως τη Σιγκαπούρη, και σε συνεργασία με πολλές χώρες (π.χ. και Ισραήλ) για την αναζήτηση των βέλτιστων λύσεων και πρακτικών. Όπως επίσης αποκάλυψε ο κ. Σαχίνης, σε συνεργασία με το ΤΕΕ προγραμματίζονται work shops στα οποία θα έρθουν experts του τομέα υδάτων (από Αριζόνα, Ισραήλ) ώστε να συζητηθούν οι καλύτερες διεθνώς πρακτικές για αντιμετώπιση της λειψυδρίας και άλλων θεμάτων της διαχείρισης υδάτινων πόρων.
