Η Ελλάδα μπορεί να βρίσκεται πίσω στην κυκλική οικονομία και στα ποσοστά ανακύκλωσης αποβλήτων σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά πλέον καταγράφει μια συνεχόμενη πρωτιά σε έναν παραπλήσιο τομέα, εκείνο της συλλογής Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ).
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η ΕΝΔΙΑΛΕ (Εθνικό Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων), το 2024 πέτυχε ποσοστό συλλογής Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων 82%, αυξημένο κατά 4% σε σχέση το 2023 και διατήρησε ποσοστό αναγέννησης 100%. Τα ποσοστά αυτά υπερβαίνουν τόσο τον ευρωπαϊκό μέσο όρο συλλογής (40%) όσο και τον αντίστοιχο μέσο όρο αναγέννησης (62%) διατηρώντας, για μια ακόμα χρονιά, την Ελλάδα στην πρώτη θέση στην Ευρώπη στην αναγέννηση λιπαντικών ελαίων.
Ως προς τις καταναλώσεις των λιπαντικών, το 55% αφορά στα οχήματα, το 25% στη Βιομηχανία και το 20% στη Ναυτιλία ενώ συλλέγεται το 86%-88% των λιπαντικών από τα οχήματα, το 82% από τη Βιομηχανία και περί το 30% από τη Ναυτιλία (ένα ποσοστό που στόχος είναι να αυξηθεί).
Πώς γίνεται η συλλογή των λιπαντικών ελαίων
Τα λιπαντικά έλαια συλλέγονται από οποιαδήποτε σημείο παράγονται απόβλητα λιπαντικών (συνεργεία, πρατήρια, βιομηχανίες, πλοία κλπ). Η ΕΝΔΙΑΛΕ είναι συμβεβλημένη με συλλέκτες που διαθέτουν κρατική άδεια (45 συλλέκτες σε όλη την Ελλάδα) και 8 κέντρα συλλογής όπου ελέγχονται και δίνεται η έγκριση ώστε να κατευθυνθούν για ανακύκλωση. Τα λιπαντικά έλαια συγκεντρώνονται σε 43.000 σημεία που παράγουν απόβλητα αν και σε ετήσια βάση λειτουργούν περί τα 20.000.
Οι καταναλωτές μπορούν να παραδώσουν τα λιπαντικά έλαια σε κάποιον συνεργάτη (αναφέρονται αναλυτικά στο site της ΕΝΔΙΑΛΕ). Από εκεί και πέρα, τα λιπαντικά που ανακυκλώνονται είτε πωλούνται από τις εταιρείες που κάνουν ανακύκλωση ως βασικό συστατικό (το οποίο παράγεται μετά από την ανακύκλωση) είτε με την πρόσμιξη πρόσθετων παράγεται νέο λιπαντικό.
Η διαδικασία βασίζεται στη θεσμοθέτηση της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (δηλαδή στην υποχρέωση των παραγωγών να ανακυκλώνουν ό,τι παράγουν). Εάν οι ίδιοι δεν έχουν τη δυνατότητα να ανακυκλώσουν, το κάνουν μέσω φορέων. Τα ποσοστά συλλογής και ανακύκλωσης αυξήθηκαν σημαντικά από το 2004 όπου πήρε άδεια λειτουργίας η ΕΝΔΙΑΛΕ και ενώ στην αρχή συλλέγονταν 1.600 τόνοι λιπαντικών ελαίων, το 2006 έφθασε τους 40.000 τόνους (όταν φυσικά οι καταναλώσεις ήταν υψηλότερες).
Οι επενδύσεις και τα επόμενα βήματα
Η ΕΝΔΙΑΛΕ ιδρύθηκε το 1998 και από το 2004 λειτουργεί ως το Εθνικό Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων (Α.Λ.Ε), υπό την εποπτεία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.). Αποτελεί τον φορέα που σχεδιάζει, συντονίζει και καταγράφει όλα τα στάδια διαχείρισης των Α.Λ.Ε σε εθνικό επίπεδο, δηλαδή τη συλλογή, μεταφορά, προσωρινή αποθήκευση και αναγέννηση των Α.Λ.Ε.
Σε επίπεδο χρηματοδότησης, το έργο διαχείρισης συνολικά και οι επενδύσεις πραγματοποιούνται χωρίς κρατική επιδότηση ή άλλες πηγές εκτός του δικτύου ενώ έχει επιτύχει το μικρότερο συγκριτικά κόστος διαχείρισης (στα 18 ευρώ ο τόνος τη στιγμή που το αμέσως φθηνότερο κόστος εντοπίζεται στην Ισπανία και είναι στα 60 ευρώ ο τόνος). Πρόκειται για το τέλος που πληρώνουν οι επιχειρήσεις που πωλούν λιπαντικά και ουσιαστικά αποτελεί μικρότερη επιβάρυνση για τον Έλληνα καταναλωτή σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.
Από την αρχή της λειτουργίας της έχει πραγματοποιήσει επενδύσεις για την εύρυθμη διαχείριση των ΑΛΕ ενσωματώνοντας προηγμένες τεχνολογίες, οι οποίες της επέτρεψαν να οδηγήσει τη χώρα μας στις πρώτες θέσεις πανευρωπαϊκά στον συγκεκριμένο τομέα. Για την περίοδο 2024-2027 έχει προγραμματίσει επενδύσεις ύψους 2 εκατομμυρίων ευρώ ενώ στόχος είναι να ενισχυθεί περαιτέρω και η Ναυτιλία στο κομμάτι της συλλογής ΑΛΕ. Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Δεληγιώργης, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην ΕΕ που έχει θεσμοθετήσει στους στόχους της προβλέψεις για τη Ναυτιλία και στο πλαίσιο αυτό η διοίκηση σχεδιάζει να ενισχύσει το ποσοστό της συλλογής λιπαντικών στον κλάδο αυτό.
Η ΕΝΔΙΑΛΕ αναλαμβάνει νέες πρωτοβουλίες για την περαιτέρω ενίσχυση του έργου της όπως η δημιουργία νέου, πρότυπου Κέντρου Συλλογής σε ιδιόκτητη έκταση στη ΒΙΠΕ Καβάλας, με δυνατότητα προσωρινής αποθήκευσης άνω των 100 ΜΤ και σύγχρονες τεχνολογίες πρόληψης περιβαλλοντικών κινδύνων (με χρονικό ορίζοντα το 2026 όπως εκτιμάται) καθώς επίσης και η καθιέρωση Ηλεκτρονικού Εντύπου Αναγνώρισης στα σημεία συλλογής, το οποίο αναμένεται να αρχίσει να εφαρμόζεται μέσα στις επόμενες ημέρες και έχει ως στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και την απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών.
Ταυτόχρονα, όσον αφορά στην κοινωνική ευθύνη, η ΕΝΔΙΑΛΕ συνεχίζει την εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού (ψηφιακές καμπάνιες, δράσεις ενημέρωσης κλπ) ώστε οι καταναλωτές να γνωρίζουν τις δυνατότητες που υπάρχουν για τη συλλογή και αναγέννηση των λιπαντικών που χρησιμοποιούν.
Αναφορικά με τη στρατηγική της ΕΝΔΙΑΛΕ, ο Διευθύνων Σύμβουλος του οργανισμού, κ. Γιώργος Δεληγιώργης, δήλωσε ότι: «Για ακόμη μία χρονιά, αποδεικνύουμε στην πράξη πως η κυκλική οικονομία δεν είναι θεωρία – είναι καθημερινό έργο με μετρήσιμα αποτελέσματα. Η χώρα μας διατηρεί την πρωτιά στην αναγέννηση λιπαντικών ελαίων, και αυτό είναι καρπός συλλογικής προσπάθειας, τεχνογνωσίας και διαρκούς επένδυσης στην καινοτομία. Με το βλέμμα στο μέλλον, συνεχίζουμε με την ίδια συνέπεια να επενδύουμε σε πρωτοβουλίες που ενισχύουν την κυκλική οικονομία και δημιουργούν απτό όφελος για την κοινωνία, τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον».
