Αλλαγές στον τρόπο που πραγματοποιούν τις αγορές τους στα σούπερ μάρκετ οι καταναλωτές, αλλά όχι και στη διαμόρφωση των τιμών, επέφερε ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας για τις προωθητικές ενέργειες και τις προσφορές που συμπληρώνει έναν μήνα εφαρμογής. Υπενθυμίζεται εδώ ότι ο νέος Κώδικας τέθηκε σε ισχύ στις 6 Μαρτίου, ενώ από τις 17 Μαρτίου ξεκίνησαν εξονυχιστικοί έλεγχοι στην αγορά για την παρακολούθηση της εφαρμογής τους.
Ήδη στα καταστήματα μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ έχουν τοποθετηθεί νέα ταμπελάκια στα προϊόντα κατ' εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας που αναγράφουν αναλυτικά την τιμή πριν και μετά την έκπτωση, προκειμένου να είναι όλα πιο ξεκάθαρα στον καταναλωτή.
«Προσεγγίζουμε τον νέο Κώδικα Δεοντολογίας για αυτό που είναι. Δεχόμαστε ερωτήσεις αν η εφαρμογή του θα αυξήσει ή θα μειώσει τις τιμές. Δεν θεωρώ ότι αυξήθηκαν, ούτε μειώθηκαν. Εμείς θεωρούμε ότι μέσω του Κώδικα διευκολύνεται η επικοινωνία με τον καταναλωτή», δήλωσε πρόσφατα από το βήμα του 15ου Food Retail Conference ο Senior Vice President Commerce και Marketing της ΑΒ Βασιλόπουλος, Ανδρέας Συμεώνογλου. «Εκτιμώ ότι έχει αλλάξει λίγο ο τρόπος που γίνονται οι αγορές. Ο νέος Κώδικας φέρνει αλλαγή στον τρόπο που επικοινωνούμε», τόνισε χαρακτηριστικά.
«Ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας έχει δημιουργήσει πολλή δουλειά στους λιανέμπορους», παραδέχτηκε από την πλευρά του ο Διευθύνων Σύμβουλος της NielsenIQ Βάιος Δημοράγκας, διαπιστώνοντας πως οι άνθρωποι της αγοράς παραμένουν προβληματισμένοι όσον αφορά στην εφαρμογή του. «Λιανέμποροι και προμηθευτές κάνουν προσαρμογές», τόνισε. Μάλιστα, όπως αποκάλυψε, παρατηρείται ήδη μια μείωση της τάξης του 4% στις προωθητικές ενέργειες, αλλά είναι ακόμη πολύ νωρίς να εξαχθούν συμπεράσματα.
«Έτσι δουλεύει η Ευρώπη και πρέπει να προσαρμοστούμε κι εμείς», σχολίασε με τη σειρά του ο Γενικός Γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή του υπουργείου Ανάπτυξης, Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, εξηγώντας πως η νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται «θα δώσει στους καταναλωτές νέα εργαλεία για παρακολούθηση της αγοράς και των τιμών». «Ο νέος Κώδικας αλλάζει την αγορά. Πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις», σημείωσε, αποκαλύπτοντας μάλιστα πως «αυτή δεν θα είναι η τελευταία μεταρρύθμιση».
Ο κανόνας των 30 ημερών
Κεντρική ιδέα του νέου Κώδικα Δεοντολογίας είναι πως για να είναι μία προσφορά ή έκπτωση αληθινή και αξιόπιστη, θα πρέπει η τιμή πώλησης να είναι χαμηλότερη από τη φθηνότερη πραγματική τιμή των τελευταίων τριάντα ημερών. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι προσφορές καταργούνται, αλλά αντίθετα ενθαρρύνονται εφόσον είναι αληθινές. Αυτό που καταργείται είναι οι πλασματικές εκπτώσεις, δηλαδή οι εκπτώσεις που γίνονται έναντι ψεύτικων ή τεχνητά «φουσκωμένων» αρχικών τιμών.
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στη σχετική υπουργική απόφαση που εκδόθηκε τον προηγούμενο μήνα, «σε κάθε ανακοίνωση περί μείωσης τιμής υποδεικνύεται η προγενέστερη τιμή που εφάρμοζε ο προμηθευτής για καθορισμένο χρονικό διάστημα πριν από την εφαρμογή της μείωσης της τιμής. Ως προγενέστερη τιμή νοείται η χαμηλότερη τιμή που εφάρμοσε ο προμηθευτής κατά τη διάρκεια του χρονικού διαστήματος των τριάντα (30) ημερών πριν από την εφαρμογή της μείωσης της τιμής. Όταν το προϊόν κυκλοφορεί στην αγορά για λιγότερο από τριάντα (30) ημέρες, ως προγενέστερη τιμή νοείται η χαμηλότερη τιμή που εφάρμοσε ο προμηθευτής στο χρονικό διάστημα που το προϊόν κυκλοφορεί στην αγορά. Αν η τιμή μειώνεται προοδευτικά κατά τη διάρκεια των εξήντα (60) ημερών, πριν από την εφαρμογή της μείωσης της τιμής, ως προγενέστερη τιμή νοείται η τιμή που ίσχυε πριν από την εφαρμογή της πρώτης από τις διαδοχικές μειώσεις τιμών».
Ο «δεκάλογος» των προσφορών
Μεταξύ άλλων, η σχετική υπουργική απόφαση ορίζει μέσα από έναν ευρύ οδηγό ερωτήσεων και απαντήσεων το νέο πλαίσιο που αφορά στο καθεστώς των εκπτώσεων και προσφορών.
Από τον οδηγό αυτό ξεχωρίζουν οι εξής δέκα εντολές:
- Πώς ορίζεται η ανακοίνωση μείωσης της τιμής; Προσφορές όπως: 2+1 δώρο, 2 τεμάχια στην τιμή του ενός, συσκευασία με 30% αυξημένη ποσότητα προϊόντος με αγορά 3 τεμαχίων έκπτωση 30% ή με αγορά 5 τεμαχίων έκπτωση 1 ευρώ, εμπίπτουν στις διατάξεις για την ανακοίνωση μείωσης της τιμής;
Απάντηση: Ανακοίνωση μείωσης της τιμής είναι κάθε ανακοίνωση του εμπόρου ότι έχει μειώσει την τιμή που χρεώνει για ένα προϊόν ή μία υπηρεσία. Η μείωση της τιμής μπορεί να εκφραστεί σε ποσό ή ποσοστό π.χ. «10% έκπτωση», «10 ευρώ έκπτωση», «Από 50 ευρώ τώρα μόνο 35» κλπ. και να αφορά συγκεκριμένο προϊόν ή κατηγορία προϊόντος ή και όλα τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες, αντίστοιχα, της επιχείρησης. Ανακοινώσεις μείωσης της τιμής θεωρούνται και αναφορές σε μελλοντικά αυξημένη τιμή, αναφορές σε «προσφορές» ή «εκπτώσεις» ή «web offer», οι οποίες δίνουν την εντύπωση μείωσης της τιμής, καθώς και περιπτώσεις όπου η προηγούμενη τιμή εμφανίζεται διαγραμμένη π.χ. «100 ευρώ 60ευρώ». Ανακοίνωση μείωσης της τιμής αποτελούν και τα εκπτωτικά stickers επί της συσκευασίας προϊόντων (π.χ. -1 ευρώ). Εφόσον υπάρχει ανακοίνωση μείωσης της τιμής, ο έμπορος θα πρέπει να συμμορφώνεται με τον κανόνα των 30 ημερών.
Στις ανακοινώσεις μείωσης της τιμής δεν εμπίπτουν προσφορές βάσει των οποίων ο καταναλωτής με την αγορά του αποκτά και δωρεάν αγαθά ή οι συνοδευόμενες ή αλληλένδετες υπό όρους προσφορές, όπως αυτές που αναφέρονται στο ερώτημα ως παραδείγματα (2+1 δώρο, 2 τεμάχια στην τιμή του ενός, συσκευασία με 30% αυξημένη ποσότητα προϊόντος, με αγορά 3 τεμαχίων έκπτωση 30% ή με αγορά 5 τεμαχίων έκπτωση 1 ευρώ).
- Πολλά προϊόντα κυκλοφορούν από την παραγωγή τους με stickers «-2 ευρώ», «-50%» κ.ο.κ. χωρίς αυτά τα stickers να αποτυπώνουν απαραίτητα μείωση τιμής σε σχέση με την προσφερόμενη τιμή στον καταναλωτή, αλλά σχετίζονται με την τιμολόγηση του παραγωγού προς το κατάστημα. Συνιστούν αυτά τα stickers ανακοινώσεις μείωσης τιμής κατά την έννοια του άρθρου 9ι του ν.2251/1994;
Απάντηση: Ναι. Η νομοθεσία περί ανακοινώσεων μείωσης τιμής «εφαρμόζεται στον έμπορο που είναι ο πραγματικός συμβαλλόμενος στη σύμβαση με τον καταναλωτή, δηλαδή στον πωλητή των αγαθών. Συνεπώς, κατά τη διάθεση των προϊόντων που φέρουν από την παραγωγή μια ένδειξη για μείωση τιμής και εφόσον δεν πρόκειται για ευαλλοίωτα προϊόντα τα οποία εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 9ι, ο πωλητής θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι ενδείξεις αυτές είναι σύμφωνες με το άρθρο 9ι καθώς και τα άρθρα 9α – 9θ του ν.2251/1994.
- Μπορεί το προϊόν να βρίσκεται στο ράφι με μόνιμη έκπτωση (π.χ. sticker -1 ευρώ);
Απάντηση: Όχι. O λιανέμπορος θα πρέπει να φροντίσει ώστε να επικοινωνείται ως τιμή αναφοράς η χαμηλότερη τιμή των τελευταίων 30 ημερών (ή η αρχική τιμή σε περίπτωση διαδοχικών μειώσεων σε διάστημα μέχρι 60 ημέρες) που ίσχυε για το προϊόν στο συγκεκριμένο κατάστημα και η τελική τιμή να διαμορφώνεται σύμφωνα με τη δηλούμενη μείωση επί της εν λόγω τιμής.
Μία μόνιμη έκπτωση συνιστά επιπρόσθετα και αθέμιτη εμπορική πρακτική, καθώς η τιμή από την οποία γίνεται επίκληση μείωσης της τιμής δεν συνιστά στην πραγματικότητα τη συνήθη τιμή πώλησης του προϊόντος.
- Τι ισχύει για τις πολυσυσκευασίες προσφορών (π.χ. 2+1 δώρο, 5+1 δώρο, συσκευασία με 30% δωρεάν ποσότητα προϊόντος, με αγορά 3 τεμαχίων έκπτωση 30% ή με αγορά 5 τεμαχίων έκπτωση 1 ευρώ, κλπ.); Επιτρέπονται χωρίς χρονικό περιορισμό;
Απάντηση: Ναι, εφόσον υπάρχει στο ράφι του συγκεκριμένου καταστήματος ο κωδικός αναφοράς (mother code), δηλαδή το μεμονωμένο τεμάχιο του εκάστοτε προϊόντος, που πωλείται από το super market χωρίς προώθηση, σε επαρκή αποθέματα, ώστε να είναι δυνατόν να αγοράσει το μεμονωμένο προϊόν ο καταναλωτής. Με την ταυτόχρονη παρουσία των δύο προϊόντων στο ράφι εξασφαλίζεται ότι δεν παραπλανάται ο καταναλωτής ως προς την τιμή πώλησης του προϊόντος.
- Ας υποθέσουμε ότι μια εταιρεία διαθέτει πολυσυσκευασία τύπου 3+1 δώρο ή πολυσυσκευασία 3 τεμαχίων με έκπτωση και παράλληλα τον κωδικό αναφοράς (mother code) του προϊόντος με μείωση τιμής on pack 0,60 ευρώ. Πώς γίνεται η επικοινωνία της τιμής στο ράφι;
Απάντηση: Αν υπάρχει μείωση της τιμής του ενός τεμαχίου και παράλληλα υπάρχει συνδυασμένη προσφορά, τότε η τιμή της συνδυασμένης προσφοράς θα πρέπει να υπολογίζεται σύμφωνα με την τελική τιμή του ενός τεμαχίου.
- Τι ισχύει για τις πολυσυσκευασίες προσφορών (π.χ. 2+1, 5+1, συσκευασία με 30% δωρεάν ποσότητα προϊόντος, με αγορά 3 τεμαχίων έκπτωση 30% ή με αγορά 5 τεμαχίων έκπτωση 1 ευρώ κλπ.) όταν η προσφορά είναι για μικρό χρονικό διάστημα (έως 60 ημέρες);
Απάντηση: Για πολυσυσκευασίες με προσφορές που ισχύουν για συγκεκριμένο μικρό χρονικό διάστημα, δηλαδή έως 60 ημέρες, δεν χρειάζεται να υπάρχει ο κωδικός αναφοράς (mother code) του προϊόντος στο ράφι, αρκεί η συνηθισμένη τιμή πώλησης του προϊόντος, εκτός της περιόδου προσφοράς, να είναι αυτή την οποία επικαλείται ο έμπορος στην προσφορά. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό, καθώς, αν η συνήθης τιμή ενός προϊόντος (για τουλάχιστον 50% του έτους) δεν είναι αυτή από την οποία επικαλείται προσφορά, ενδέχεται να υφίσταται παραπλανητική εμπορική πρακτική.
- Κάνω κατά τη διάρκεια του χρόνου εναλλαγές μεταξύ μειώσεων τιμών και προσφορών τύπου 1+1 δώρο. Υπάρχει κάποιο πρόβλημα σε σχέση με αυτό;
Απάντηση: Ναι. Οι προσφορές υπό όρους δεν εντάσσονται στον κανόνα του άρθρου 9ι του ν.2251/1994 για την ανακοίνωση μείωσης της τιμής. Ωστόσο, ελέγχονται αν συμμορφώνονται με τις διατάξεις για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Η αξιολόγηση του αν είναι παραπλανητική μια τέτοιου είδους προσφορά γίνεται ανά περίπτωση. Ο βασικός κανόνας είναι ότι η τιμή από την οποία επικαλείται ο έμπορος τη χορήγηση προσφοράς πρέπει να είναι αληθινή και να είναι η συνήθης τιμή πώλησης του προϊόντος.
- Επιτρέπεται η χρήση του όρου «οικονομική» πολυσυσκευασία;
Απάντηση: Η αναγραφή του όρου «οικονομική πολυσυσκευασία» ή άλλου παραπλήσιου («ειδική τιμή τριών τεμαχίων» ή «ειδική προσφορά τριών τεμαχίων»), επιτρέπεται, εφόσον προκύπτει πράγματι οικονομικό όφελος για τον καταναλωτή και υπάρχει στο ράφι του καταστήματος προς πώληση ο κωδικός αναφοράς (mother code) του προϊόντος.
- Τα προγράμματα επιβράβευσης πελατών εμπίπτουν στις διατάξεις για την ανακοίνωση μείωσης της τιμής;
Απάντηση: Οι διατάξεις για την ανακοίνωση μείωσης της τιμής (άρθρο 9ι του ν.2251/1994) δεν εφαρμόζονται στα προγράμματα επιβράβευσης πελατών του πωλητή, όπως οι εκπτωτικές κάρτες ή τα κουπόνια, τα οποία παρέχουν στον καταναλωτή το δικαίωμα έκπτωσης τιμής για όλα τα προϊόντα του πωλητή ή για συγκεκριμένες σειρές προϊόντων κατά τη διάρκεια παρατεταμένων συνεχών περιόδων (π.χ. 6 μήνες, 1 έτος) ή που επιτρέπουν τη συσσώρευση πιστώσεων (πόντων) για μελλοντικές αγορές. Ομοίως, δεν εφαρμόζονται ούτε σε πραγματικές εξατομικευμένες μειώσεις τιμών που δεν έχουν τον χαρακτήρα «ανακοίνωσης» μείωσης των τιμών π.χ. όταν ο καταναλωτής λαμβάνει κουπόνι «20% έκπτωσης» με την αγορά που πραγματοποίησε, το οποίο θα ισχύσει για την επόμενη αγορά μέχρι το τέλος του μήνα. Σε κάθε περίπτωση, τέτοια προγράμματα επιβράβευσης ή οι εξατομικευμένες μειώσεις εξακολουθούν να ελέγχονται για τη συμμόρφωσή τους με τα άρθρα 9α-9θ του ν.2251/1994 για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
- Η χρήση εκπτωτικού κουπονιού εφόσον δεν είναι ορατό σε όλους είτε στο ηλεκτρονικό κατάστημα είτε στο φυσικό κατάστημα (μέσω π.χ. banner ή τηλεοπτικό διαφημιστικό) αλλά αποστέλλεται με newsletter μέσω email και πρέπει ο κάθε πελάτης να εισάγει έναν μοναδικό κωδικό υπάγεται στην κατηγορία προσωπικών εκπτώσεων;
Απάντηση: Όταν προσφέρονται μειώσεις τιμών γενικά, μέσω εκπτωτικών κουπονιών ή κωδικών διαθέσιμων σε όλους τους καταναλωτές που επισκέπτονται το φυσικό ή το διαδικτυακό κατάστημα κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων περιόδων, τότε δεν συνιστούν εξατομικευμένες μειώσεις και συνεπώς δεν εξαιρούνται από τον γενικό κανόνα περί αναγραφής της τιμής αναφοράς.
