Στις παγκόσμιες πολιτικές εξελίξεις και στις γεωπολιτικές και γεοοικονομικές επιπτώσεις που καταγράφονται τις τελευταίες ημέρες, αλλά και στη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που καλείται τώρα να καλύψει αδυναμίες και κενά 30 ετών, αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, Γεώργιος Ζαββός σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στο περιθώριο του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.
Ο κ. Ζαββός αναφέρθηκε και σε επιμέρους θέματα που αφορούν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αλλά και την ελληνική αμυντική βιομηχανία. Αναφέρθηκε, ακόμη, και στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που γεννούν οι τελευταίες εξελίξεις στο παγκόσμιο σκηνικό.
Ακολουθεί η πλήρης συνέντευξη του κ. Ζαββού
-Κύριε Ζαββέ, υπό την ιδιότητά σας του Προέδρου της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και βεβαίως με την εμπειρία που έχετε και ως πρώην Υφυπουργός των Οικονομικών. επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω: Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μία αναταραχή, όχι μόνο εμείς, αλλά ολόκληρος ο κόσμος και βεβαίως η Ευρώπη, υπό το φως των δασμών που έρχονται και φεύγουν από τις ΗΠΑ και τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Πώς ακριβώς αντιμετωπίζουμε αυτή την κατάσταση;
-Πράγματι βρισκόμαστε σε μία γεωπολιτική δίνη. Πρέπει όμως να καταλάβουμε ακριβώς σε τι περιοχή και σε τι περίοδο βρισκόμαστε. Αυτή τη στιγμή έχει καταρρεύσει το γεωοικονομικό και γεωπολιτικό σύστημα των τελευταίων 80 ετών. Θα λέγαμε ότι βρισκόμαστε στην εποχή της Ρεάλ Πολιτίκ, δηλαδή ότι πλέον δεν παίζουν ρόλο οι κανόνες του διεθνούς δικαίου, αλλά κυρίως η ισχύς. Αυτά που έχουμε αυτή τη στιγμή, που φτάνουν ως εδώ είναι γεωπολιτικοί κραδασμοί, γιατί βρίσκεται εν εξελίξει μία τεράστια ένταση μεταξύ δύο υπερδυνάμεων, κυρίως μεταξύ Αμερικής και Κίνας. Αυτό που βλέπουμε ως δασμοί είναι μία πρώτη αντίδραση. Είναι πολύ δύσκολο στη συγκυρία που βρισκόμαστε, ειδικά με τις καθημερινές αλλαγές, να μπορέσουμε να έχουμε μία μόνιμη θέση και να έχουμε και μία πλήρη εικόνα. Ξέρουμε όμως ότι πρέπει σε τέτοιες συγκυρίες να είμαστε νηφάλιοι, προσεκτικοί αλλά και στιβαροί ως Ευρωπαϊκή Ένωση.
-Να εξειδικεύσουμε λίγο, ειδικά η Ευρώπη πώς καλείται να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση;
-Η Ευρώπη έχει θέματα άμεσα και θέματα θα έλεγα δομικά, με τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσει την κατάσταση, γιατί έχει αρκετές αδυναμίες στις οποίες θα αναφερθούμε. Πρώτον, είναι το θέμα του εμπορίου. Το εμπόριο αυτή τη στιγμή έχει εργαλειοποιηθεί ως πολύ σημαντικό στοιχείο γεωπολιτικής. Συνεπώς θα υπάρξει μια ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση, αλλά παράλληλα αφήνουμε και ανοιχτό το παράθυρο για τις διαπραγματεύσεις. Βρισκόμαστε όμως σε μια στιγμή που είναι καίριο, χρήσιμο, αναγκαίο να κινηθούμε άμεσα προς μια ενιαία αμυντική πολιτική της Ευρώπης. Ο φόβος του εχθρού, αυτό που λέγαμε και στην αρχαία Ελλάδα, το αλλότριον δέος, είναι αυτό που θα κινητοποιήσει αυτή τη στιγμή την Ευρώπη στο θέμα της αμυντικής πολιτικής.
-Πριν περάσουμε στα καθ'ημάς και στον τρόπο με τον οποίον το ελληνικό τραπεζικό σύστημα καλείται να αντιμετωπίσει αυτή την υπόθεση, θα ήθελα να σας ρωτήσω, στο πεδίο του πληθωρισμού και των επιτοκίων πώς βλέπετε να εξελίσσεται η κατάσταση; Βρισκόμασταν σε μια διαδικασία αποκλιμάκωσης των επιτοκίων; Η ύφεση που ενδεχομένως συνδέεται με την υπόθεση των δασμών, ίσως αναχαιτίσει αυτή τη διαδικασία.
-Κοιτάξτε, αυτή τη στιγμή, όπως λέχθηκε και χθες, ο πρόεδρος Trump έβαλε σε μια στασιμότητα τους δασμούς, ακριβώς γιατί αντέδρασαν πολύ έντονα οι αγορές και γιατί ενδεχομένως υπάρχει ο φόβος μιας μεγάλης μιας οικονομικής κρίσης την οποία όλοι θα θέλαμε να αποφύγουμε. […] Υπάρχει και μεγάλος κίνδυνος αν αυτό το πράγμα εξελιχθεί, να πάμε σε μια μορφή στασιμοπληθωρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο και μετά οι αντιδράσεις να φτάσουν και στην Ευρώπη. Θα ξαναγυρίσω όμως αυτό που με ρωτήσατε στην αρχή, γιατί θέλω να κάνω σαφές ότι, είναι μια περίοδος, κάτω ακριβώς από την πίεση των αλλαγών, η Ευρώπη να καλύψει τα κενά των 30 τελευταίων ετών, αρχής γενομένης με την υπόθεση της αμυντικής πολιτικής, με δεύτερο τις επενδύσεις και την ενεργοποίηση πολιτικών που αφορούν την καινοτομία. Γιατί, όπως θα είδατε και από την έκθεση Ντράγκι, εκεί που χάνει η Ευρώπη την κούρσα σε σχέση με την Αμερική είναι στο θέμα της καινοτομίας. Η Ευρώπη έχει πέσει στα 30 τελευταία χρόνια στη λεγόμενη παγίδα της μεσαίας τεχνολογίας και αυτό πρέπει να το αποφύγει. Τρίτον, η Ευρώπη πρέπει να ολοκληρώσει ταχύτατα αυτό που είναι πραγματικά, ότι είναι ενιαία αγορά γιατί αυτό αποτελεί τη μεγαλύτερη δύναμη που έχει. Και τι εννοούμε με αυτό; Πρέπει να καταργήσει ακόμα και τα διευρωπαϊκά εμπόδια, τα οποία αποτελούν εσωτερικούς δασμούς πού για τις υπηρεσίες ξεπερνούν το 100%. Δηλαδή αν θέλετε να πουλήσετε υπηρεσίες από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, αυτό δημιουργεί τεράστια προβλήματα.
-Συνιστά αυτή η αναταραχή, αυτή η αναστάτωση μια ευκαιρία περαιτέρω ενοποίησης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος;
-Βέβαια, μεγάλη ευκαιρία! Γι αυτό σας είπα στην αρχή: το αλλότριον δέος κινητοποιεί την Ευρώπη. Έχουμε ήδη εντοπίσει που πρέπει να κινηθεί. Αναφέρομαι στην άμυνα, στην καινοτομία, στο θέμα της ενιαίας αγοράς και πρέπει να προσθέσω και το ενεργειακό. Κολοσσιαίας σημασίας για την ανταγωνιστικότητα είναι η ενεργειακή πολιτική, και προφανώς η πολιτική υπέρ της καινοτομίας όπως και επίσης η χρηματοοικονομική πολιτική. Πρέπει να ολοκληρώσουμε ταχύτατα την αγορά και τις κεφαλαιαγορές της Ευρώπης, γιατί χωρίς αυτές δεν μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε όλα τα προηγούμενα στα οποία αναφέρθηκα. Δηλαδή, χρειαζόμαστε δυνατότητα να αντλήσουμε όχι μόνο δημόσιους ενωσιακούς πόρους, οι οποίοι είναι πεπερασμένη, αλλά χρειαζόμαστε οπωσδήποτε, με κατάλληλο χρηματοοικονομικό σύστημα στην Ευρώπη, να κινητοποιήσουμε τους ιδιωτικούς πόρους για να καλύψουμε τις ανάγκες που έχουμε στους άλλους τομείς στους οποίους αναφέρθηκα. Θέλω να πω και κάτι σε σχέση με την καινοτομία. Στην καινοτομία παίζεται η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Στην καινοτομία παίζετε αν θέλετε και η ύπαρξη του κοινωνικού κράτους. Άρα είμαστε υποχρεωμένοι να κινηθούμε ακριβώς σε αυτές τις κατευθύνσεις και μάλιστα επειγόντως. Αυτά τα ξέραμε. Αυτό που λείπει αυτή τη στιγμή είναι η καθοριστική αποφασιστική βούληση των Ευρωπαίων, όχι τόσο των πολιτών, όσο ηγεσιών οι οποίες πρέπει να υπερβούν τις διαδικασίες και να αφήσουν την εθνικιστική ομφαλοσκόπηση, η οποία έχει χαρακτηρίσει για αρκετά χρόνια μέχρι τώρα την Ευρώπη.
-Αναφερθήκατε με έμφαση στην μεταστροφή της αμυντικής βιομηχανίας και θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν η μεταστροφή αυτή σε ζητήματα παραγωγής αμυντικού εξοπλισμού αποτελεί και μια μεγάλη επιχειρηματική ευκαιρία για το ξαναστήσιμο της Ευρώπης.;
-Είναι πολύ εύστοχο αυτό που λέτε και συμφωνώ απολύτως. Ακριβώς! Πρέπει να δημιουργήσουμε μία βιομηχανία, μία αγορά, κι αυτή είναι μία πολύ μεγάλη ευκαιρία για να μπορέσουμε να επαναβιομηχανοποιήσουμε την Ευρώπη. Είναι όμως τεράστια ευκαιρία και για την Ελλάδα.
-Σε ό,τι αφορά στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα και βεβαίως στον κομβικής σημασίας ρόλο που διαδραματίζει η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα σε αυτό όπως και σε ό,τι αφορά στην αμυντική βιομηχανία, ποιες είναι οι προκλήσεις και ποιες οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται;
-Αυτή τη στιγμή πρέπει να καταλάβουμε και πάλι σε τι φάση βρισκόμαστε και ποιες είναι οι βαθιές δυνάμεις που καθορίζουν γεωπολιτική και γεωοικονομία. Η μία τεράστιας σημασίας δύναμη είναι αυτή τη στιγμή η τεχνολογία η οποία καλπάζει και η οποία με βάση την τεχνητή νοημοσύνη, δημιουργεί τη γνωστική βιομηχανική επανάσταση που θα είναι η πιο σημαντική της ιστορίας και θα ανατρέψει θετικά ό,τι ξέρουμε σήμερα ως θεσμούς, ως αγορές και ως νοοτροπία. Θα έχει πολύ θετικές επιπτώσεις ιδιαίτερα σε υγεία, σε παιδεία κτλ. Άρα έχουμε μια δύναμη τρομακτική. Υπάρχει περίπτωση να διπλασιαστεί ή και να τριπλασιαστεί η παραγωγικότητα των κρατών που θα είναι οι ελίτ στην αξιοποίησή της. Είπανε ότι μπορεί να φτάσει μέχρι 4% η αύξηση της παραγωγικότητας λόγω της τεχνητής νοημοσύνης. Το δεύτερο είναι οι γεωπολιτικές και οικονομικές εξελίξεις υπό το φως αυτών των εξελίξεων. Τι κάνει μια χώρα σαν την Ελλάδα; Είναι πολύ σημαντικό για να ξέρουμε προς ποια κατεύθυνση πάμε και πως θα επιβιώσουμε, αλλά όχι ως οι τελευταίοι της τάξης, αλλά να είμαστε στην πρώτη λίγκα της Ευρώπης. Κι εδώ νομίζω ότι πρέπει να σκεφτούμε τα παρακάτω τέσσερα πράγματα τα οποία θα πρέπει να συνιστούν τη βάση μιας νέας βιομηχανικής πολιτικής της χώρας. Πρώτον βάζω και πάλι το θέμα της καινοτομίας, όχι μόνο ως παραγωγή, αλλά ως δυνατότητα της καινοτομίας να διαχυθεί σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Γιατί; Γιατί αυτό αποτέλεσε πάντα τη βάση επικράτησης, επιβίωσης και πρωτοπορίας σε κάθε βιομηχανική επανάσταση. Άρα η τεχνολογία πρέπει να εξαπλωθεί παντού, σε όλους τους τομείς. Το δεύτερο θέμα είναι η αμυντική πολιτική. Ήδη, ο πρωθυπουργός, ανακοίνωσε πακέτο 25 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα 12 χρόνια. Είναι μοναδική ευκαιρία για εκβιομηχάνιση της χώρας μας αυτήν τη στιγμή, ειδικά όπως έρχονται και πόροι από το εξωτερικό. Τρίτον, είμαστε μία χώρα που αποτελεί πράγματι ενεργειακό κόμβο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αυτό πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε. Και τέταρτον, ένα εύρωστο σύστημα, όχι μόνο τραπεζικό, αλλά χρηματοοικονομικό, το οποίο να μπορεί να χρηματοδοτήσει, να στηρίξει τη νέα οικονομία όπως τη διαγράφουν οι παραπάνω κατευθύνσεις. Αυτό, αν θέλετε, είναι το όραμά μου για μια νέα βιομηχανική πολιτική που μπορεί να βάλει την Ελλάδα στην πρωτοπορία. Κυρίως όμως σε μια τέτοια κατάσταση δύνης και ανακατατάξεων, παίζει ρόλο η πολιτική σταθερότητα. Κι αυτή τη στιγμή η Ελλάδα με τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη και αυτή την κυβέρνηση με τις σωστές κατευθύνσεις, αποτελεί τη μεγαλύτερη εγγύηση και πυξίδα στους δύσκολους καιρούς.
-Θωρακισμένο το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, έχει εξυγιανθεί αν μη τι άλλο. Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα πώς συμβάλλει στην επιχειρηματικότητα, πώς ενισχύει την επιχειρηματικότητα στον τόπο;
-Μιας και αναφερθήκατε στην εξυγίανση, δεν πρέπει ξεχνάμε ότι η αυτή επετεύχθη μέσω του προγράμματος Ηρακλής στο οποίο είχα την ευθύνη και τη χαρά να χαράξω και να υλοποιήσω. Που σημαίνει ότι μέσω του προγράμματος Ηρακλής μειώσαμε κατά 70 δις. τα κόκκινα δάνεια. Τη μέρα που ανέλαβα στο υπουργείο, τα κόκκινα δάνεια ήταν 76 δισ. Αυτή τη στιγμή είναι κάτω από 5 δισ, δηλαδή από το 47% έχουν πάει στο 3%. Αυτό είναι που, αν θέλετε, επέτρεψε να μπορέσει να ξαναχρηματοδοτηθεί η βιομηχανία, να χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά. Και κυρίως αυτός ήταν ο βασικός παράγοντας λόγω του οποίου αποκτήσαμε και την επενδυτική βαθμίδα. Τώρα, σχετικά με το θέμα της Αναπτυξιακής Τράπεζας. Η Αναπτυξιακή Τράπεζα έχει ως κύριο στόχο τη χρηματοδότηση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Έχουμε «δύναμη πυρός» τέσσερα δισ. ευρώ αυτή τη στιγμή, ακριβώς για τέτοιες περιπτώσεις. Αν χρειαστεί η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα θα στηρίξει τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, όπως έκανε πάντα. Έχουμε εκταμιεύσει πάνω από 10 δισ.ευρώ και έχουμε δώσει δάνεια σε περισσότερους από 50.000 δανειολήπτες. Βλέπετε έχουμε προγράμματα για πράσινα δάνεια, έχουμε προγράμματα ψηφιακά, προγράμματα για καινοτομία, προγράμματα για τους αγρότες, προγράμματα για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, προγράμματα κυρίως για τις μικροπιστώσεις. Έχουμε δηλαδή προγράμματα με τα οποία κλείνουμε την ψαλίδα, δεν κάνουμε διακρίσεις σε κανένα, μειώνουμε τουλάχιστον στο 50% το κόστος του κλασικού τραπεζικού δανεισμού και αν θέλετε η Αναπτυξιακή είναι η τράπεζα αυτής της συγκυρίας, είναι η τράπεζα που αποτελεί το αναπόσπαστο μέρος του νέου ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Κρίσιμη στους μεγάλους μετασχηματισμούς, κρίσιμη στις μεγάλες αλλαγές. Γιατί; Γιατί έχει πόρους ενωσιακούς. Είμαστε, όπως ξέρετε, οι πλέον φερέγγυοι εταίροι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Ταμείων. Μπορούμε να υλοποιούμε στοχευμένα προγράμματα και να βοηθάμε τους μικρομεσαίους. Κυρίως όμως, στόχος μας είναι να βελτιώσουμε, να αλλάξουμε το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Γιατί αυτό ακριβώς είναι το άλογο της κούρσας που μπορεί να μας φέρει στην πρωτοπορία των ευρωπαϊκών κρατών, σε μια συγκυρία που θα πρέπει και πάλι να είμαστε στην πρώτη γραμμή. Να μη χάσουμε ευκαιρία!
