Πολύτιμα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες αποδεικνύονται τα χρηματοδοτικά προγράμματα του Ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, καθώς και τα δάνεια μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Το 2024 το μερίδιο των νέων τραπεζικών δανείων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες που υποστηρίχθηκε από τα παραπάνω χρηματοδοτικά εργαλεία ανήλθε σε 40% (2023: 26%) και ήταν σχεδόν τριπλάσιο του αντίστοιχου για το σύνολο των επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με στοιχεία από την Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2024, μέσω των εν λόγω προγραμμάτων, οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες έλαβαν τραπεζικά δάνεια ύψους 3,7 δισ. ευρώ, κατά 1,7 δισ. ευρώ περισσότερα σε σύγκριση με το 2023. Μέσω αυτών των χρηματοδοτικών διαύλων δόθηκε το 24% των νέων τραπεζικών επιχειρηματικών δανείων την περασμένη χρονιά (από 18% το 2023).
Παράλληλα επιταχύνθηκαν οι εκταμιεύσεις στα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης όπου συνολικά, από τον Ιούνιο του 2022 (σύναψη πρώτης δανειακής σύμβασης) έως το τέλος του 2024 είχαν υπογραφεί 405 δανειακές συμβάσεις ύψους 11,8 δισ. ευρώ. Το 2024, από το δανειακό σκέλος του προγράμματος εκταμιεύθηκαν επιχειρηματικά δάνεια ύψους 2,65 δισ. ευρώ (2023: 1,45 δισ. ευρώ), εκ των οποίων 1,5 δισ. συνιστούσαν κεφάλαια του Μηχανισμού και τα υπόλοιπα τραπεζικά κεφάλαια. Πάνω από το ήμισυ του αριθμού των δανειακών συμβάσεων και το 15% περίπου της αξίας τους αφορούσε επιχειρήσεις μικρομεσαίου μεγέθους. Σημειώνεται ότι το μεσοσταθμικό επιτόκιο στα δάνεια του RRF διαμορφώθηκε σε 1,86%, δηλ. περίπου κατά 350 μονάδες βάσης χαμηλότερα έναντι του αντίστοιχου μέσου ετήσιου επιτοκίου των κοινών τραπεζικών επιχειρηματικών δανείων για το 2024.
Το μερίδιο των δανείων που συνδέεται με χρηματοδοτικά εργαλεία στο σύνολο των νέων τραπεζικών επιχειρηματικών δανείων αυξήθηκε σε 14%, από 11% το 2023, ενώ περίπου τα 3/4 της αξίας των εκταμιεύσεων κατευθύνθηκε προς επιχειρήσεις πολύ μικρού, μικρού και μεσαίου μεγέθους.
Μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών χρηματοδοτικών εργαλείων, το μεγαλύτερο μερίδιο σε όρους αξίας εκταμιεύσεων (60%) αντιστοιχούσε σε προγράμματα εγγυοδοσίας και το υπόλοιπο (40%) σε συγχρηματοδοτήσεις και μικροπιστώσεις. Στα δάνεια που συνδέονται με προγράμματα εγγυοδοσίας, το Ελληνικό Δημόσιο αναλαμβάνει μέρος του πιστωτικού κινδύνου και συνεπώς τα πιστωτικά ιδρύματα υποχρεώνονται να μειώσουν τις απαιτήσεις τους για εμπράγματες εξασφαλίσεις από τους δανειολήπτες. Ωστόσο, καθώς η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού ενίσχυσε τη σημασία της παροχής χαμηλότοκης χρηματοδότησης, πολλά προγράμματα εγγυοδοσίας προσέφεραν συμπληρωματικά και ευνοϊκούς όρους τιμολόγησης. Όσον αφορά τα επιμέρους προγράμματα, σημαντικότερο σε όρους αξίας εκταμιεύσεων κατά το 2024 ήταν το “InvestEU SME Competitiveness” του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤαΕ), που αντιπροσώπευε άνω του 40% της αξίας των εκταμιεύσεων τραπεζικών δανείων μέσω εργαλείων (1,5 δισ. ευρώ).
Η ρευστότητα των επιχειρήσεων αναμένεται να συνεχίσει να υποστηρίζεται στο εγγύς μέλλον τόσο από την προσφορά χρηματοδοτικών πόρων μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όσο και από υφιστάμενες και νέες πρωτοβουλίες που αναμένονται στο πλαίσιο των σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων. Ειδικότερα:
α) Σε συνέχεια της έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0”, οι συνολικοί ευρωπαϊκοί πόροι για το δανειακό σκέλος του RRF ανήλθαν σε 17,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων έχουν εκταμιευθεί προς τη χώρα 11,4 δισ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του 5ου αιτήματος πληρωμής) και άνω των 5 δισ. ευρώ είναι διαθέσιμα στις συνεργαζόμενες τράπεζες για τη χορήγηση επιχειρηματικών πιστώσεων.
β) Στο πλαίσιο της υλοποίησης του ΕΣΠΑ 2021-2027 και του Αναπτυξιακού Νόμου (ν. 4887/2022), αναμένεται η δημιουργία νέων προγραμμάτων για την παροχή συγχρηματοδοτούμενων δανείων, εγγυήσεων, μικροπιστώσεων και συνεπενδύσεων.
