Νέες έμμεσες συστάσεις για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος της Ελλάδος απευθύνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε ειδική έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα και έχει τίτλο «Το μέλλον των αποταμιεύσεων: Ο ρόλος του σχεδιασμού των συνταξιοδοτικών συστημάτων σε έναν κόσμο που γερνάει».
Στην έκθεση αναφέρει με δεικτικό τρόπο πως σήμερα τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος παρέχουν κύριες συντάξεις που αντιστοιχούν περίπου στο 65% των μέσων μισθών των εν λόγω οικονομιών, όταν τα αντίστοιχα ποσοστά αναπλήρωσης στη Λετονία και την Ιρλανδία είναι μικρότερα από 30%.
Η αναφορά αυτή του ΔΝΤ δεν είναι πάντως ακριβής, καθώς σε βάθος χρόνου οι ψηφισμένες συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις -και ειδικά εκείνη του νόμου Κατρούγκαλου - θα οδηγήσουν τα ποσοστά αναπλήρωσης σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα.
Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής το ποσοστό αναπλήρωσης για τις κύριες συντάξεις στην Ελλάδα από 65% που είναι σήμερα θα υποχωρήσει στο 54% του μισθού το 2020, στο 49% το 2030, στο 44% το 2040 και στο 43% μέχρι το 2060!
Το ΔΝΤ πάντως υποστηρίζει ένα σύστημα «τριών πυλώνων» που αποτελεί συνδυασμός διανεμητικών και κεφαλαιοποιητικών προγραμμάτων και το οποίο θα επιτρέψει την ελαχιστοποίηση του μακροχρόνιου κόστους του συστήματος συντάξεων.
Στη βάση αυτή αναγνωρίζει πως η ενθάρρυνση υψηλότερων ιδιωτικών αποταμιεύσεων για συνταξιοδότηση απαιτεί περαιτέρω παρεμβάσεις στα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα, τόσο στις αναδυόμενες όσο και στις προηγμένες οικονομίες.
«Οι μεταρρυθμίσεις αυτές πρέπει να γίνουν προσεκτικά, ώστε να αποφευχθεί η υποβάθμιση της ευημερίας των μελλοντικών συνταξιούχων ή η τροφοδότηση της φτώχειας των ηλικιωμένων», τονίζει το ΔΝΤ.
Ομοίως, το Ταμείο σημειώνει πως σε χώρες που διαθέτουν εύρωστο μακροοικονομικό περιβάλλον και έχουν αρκετά ανεπτυγμένα χρηματοπιστωτικά συστήματα θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο να συμπληρωθεί το δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα με ένα σύστημα καθορισμένων εισφορών.
Στο ίδιο πλαίσιο, το ΔΝΤ αναφέρει στη μελέτη του πως σε χώρες με σχετικά υψηλά ποσοστά ιδιωτικής αποταμίευσης και ανεπαρκή δημόσια συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μια αύξηση των συντάξεων.
Πάντως, οι συντάκτες της έκθεσης δεν παραβλέπουν πως ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα με ιδιωτική αποταμίευση εμπεριέχει ρίσκα, τα οποία πρέπει να ελαχιστοποιούνται με κρατική εποπτεία.
«Η ικανότητα των νοικοκυριών να εξοικονομούν χρήματα για συνταξιοδότηση και να διαφοροποιήσουν έτσι τους κινδύνους που συνδέονται με τη συνταξιοδότηση τους εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα ενός ευρέος φάσματος σχετικών χρηματοπιστωτικών προϊόντων», σημειώνεται στη μελέτη.
Επιπρόσθετα το ΔΝΤ υπογραμμίζει πως απαιτείται «χρηματοοικονομική παιδεία» και η προώθηση μιας κουλτούρας αποταμίευσης που θα βοηθά τους πολίτες να προγραμματίζουν καλύτερα τη συνταξιοδότησή τους.
Στο σημείο αυτό το Ταμείο αναφέρει πως θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από πολλά κράτη ειδικές πολιτικές που θα εστιάζουν στην αύξηση της ιδιωτικής αποταμίευσης μέσω φορολογικών κινήτρων, κάτι που όπως σημειώνεται στην έκθεση κάνουν επιτυχώς οι ΗΠΑ.
