«Τα λάθη στο σχεδιασμό ή στην εφαρμογή προγραμμάτων διάσωσης μπορούν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερες περιόδους προσαρμογής, υψηλότερες ανάγκες χρηματοδότησης και μεγαλύτερο κοινωνικό κόστος. Η δημοσιονομική προσαρμογή δεν πρέπει να θέτει σε κίνδυνο ένα αποτελεσματικό δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας. Τα προγράμματα πρέπει επίσης να καθορίζουν σαφείς προτεραιότητες και να λαμβάνουν υπόψη την ικανότητα εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων από την κάθε χώρα». Αυτή η αναφορά που εμπεριέχεται στην έκθεση αξιολόγησης των προγραμμάτων προσαρμογής του EFSF και του ESM για την Ελλάδα και η οποία εκπονήθηκε από τον πρώην Επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων Χοακίν Αλμούνια, συνοψίζει τα λάθη και τις παραλείψεις του δευτέρου και τρίτου Μνημονίου.
Η έκθεση Αλμούνια που φέρει τον τίτλο «Μαθήματα από την οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα» αναφέρει πως παρά το ότι τα προγράμματα του EFSF και του ESM για την Ελλάδα ξεκίνησαν από εξαιρετικά δυσχερείς αφετηρίες πέτυχαν να διατηρήσουν την ακεραιότητα της ζώνης του ευρώ, να σταθεροποιήσουν τα ελληνικά δημόσια οικονομικά και να ενισχύσουν τους ελληνικούς θεσμούς. Κατά την έκθεση, τα δυο προγράμματα διάσωσης προώθησαν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και προστάτευσαν τους Έλληνες καταθέτες, αν και σημειώνεται πως «πολλά πολιτικά γεγονότα έκαναν την προσαρμογή πιο προσεκτική και δαπανηρή».
Η έκθεση Αλμούνια αναγνωρίζεται πως αν και τα προγράμματα διάσωσης παρείχαν στην Ελλάδα χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης, αποτρέποντας το Grexit, υπήρξε, ωστόσο, ελάχιστη προσοχή στις ανάγκες του ελληνικού πληθυσμού.
Αναφορικά με τα μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του χρηματοπιστωτικού τομέα η έκθεση σημειώνει πως αν και οι παρεμβάσεις του δεύτερου και τρίτου Μνημονίου αποκατέστησαν τη χρηματοοικονομική σταθερότητα, το τραπεζικό σύστημα εξακολουθεί να είναι εύθραυστο.
«Η ρευστότητα ορισμένων τραπεζών παραμένει αδύναμη και το υψηλό μερίδιο των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων στο κεφάλαιο των τραπεζών εγείρει ανησυχίες για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές. Οι δράσεις πολιτικής για τον εξορθολογισμό του νομικού πλαισίου εφαρμόστηκαν με καθυστερήσεις, επιβραδύνοντας τη διαδικασία εξυγίανσης και αφήνοντας την Ελλάδα με τον υψηλότερο δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων στη ζώνη του ευρώ. Η διακυβέρνηση στις συστημικές τράπεζες και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας βελτιώθηκαν σημαντικά, εν μέρει χάρη στη συμμετοχή των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, συμπεριλαμβανομένου του ESM, στη διαδικασία μεταρρύθμισης», αναφέρεται στην έκθεση Αλμούνια.
Η έκθεση Αλμούνια εμπεριέχει και συστάσεις πολιτικής για τα μελλοντικά προγράμματα του ESM. Σύμφωνα με αυτές τις συστάσεις, τα μελλοντικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας πρέπει να καθορίζουν σαφώς τους στρατηγικούς στόχους με βάση μια μακροπρόθεσμη οπτική, η Διοίκηση του ESM θα πρέπει να αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές «υψηλού επιπέδου» για το σχεδιασμό των προγραμμάτων και να βελτιώσει τη διακυβέρνηση τους καθορίζοντας σαφείς προσδοκίες και οδηγίες. Αλλά ο Χοακίν Αλμούνια συστήνει και πιο αυστηρή μεταμνημονιακή εποπτεία.
«Απαιτείται και ένα ισχυρό, συνεκτικό πλαίσιο μετα- προγραμματικής παρακολούθησης για τη διασφάλιση των κερδών που επετεύχθησαν κατά την προσαρμογή, αλλά και για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του μακροπρόθεσμου ρόλου του ESM ως πιστωτή», σημειώνεται στην έκθεσή του.
