Η Ελλάδα αναμένεται να λάβει από το Σχέδιο Ανάκαμψης των 30,5 δισ. ευρώ δάνεια αξίας 12,728 δισ. ευρώ έως το 2026. Το ένα μέρος (13%) θα έρθει ως προκαταβολή και τα υπόλοιπα σε 6 δόσεις των 2,1 δισ. ευρώ περίπου θα έρχονται μία φορά το χρόνο συνδεδεμένες με ορόσημα.
Οι άξονες κατανομής από 4 του προσχεδίου περιορίστηκαν σε 3 (ενοποιήθηκαν οι ξένοι οργανισμοί με τις τράπεζες) και ορίστηκε ποιοι αποκλείονται από τις επενδύσεις με τη λογική μη πρόκλησης ζημίας στο περιβάλλον. Ορίστηκαν ως προϋπόθεση τα ίδια κεφάλαια στις επενδύσεις που θα επιχορηγηθούν, αλλά και διαμορφώθηκαν πολύ αυστηρά ορόσημα (που ξεκινούν από φέτος με σύναξη συμβάσεων) και γίνονται πιο ασφυκτικοί από το 2022 με ελάχιστους στόχους παροχής δανείων, ώστε να έρθουν οι 6 «δόσεις».
Τα δάνεια που θα διατεθούν θα αντιστοιχούν κατά τουλάχιστον 37% της αξίας του χαρτοφυλακίου σε δάνεια για την πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας και τουλάχιστον κατά 20% της αξίας του χαρτοφυλακίου δανείων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Ουσιαστικά, όμως αναφέρει η Επιτροπή στα συνοδευτικά κείμενα που δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα με την έγκριση του Σχεδίου «μια νέα και φθηνότερη δεξαμενή χρηματοδότησης θα είναι διαθέσιμη για τις ελληνικές επιχειρήσεις». Η δανειακή διευκόλυνση αντιμετωπίζει την έλλειψη διαθέσιμης και οικονομικά προσιτής χρηματοδότησης.
«Οι ελληνικές τράπεζες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν υψηλά ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων και άλλους περιορισμούς οι οποίοι περιορίζουν τη δανειοδοτική τους δραστηριότητα και αυξάνουν τα επιτόκια δανεισμού. Η δανειακή διευκόλυνση αναμένεται να καταστήσει τη χρηματοδότηση φθηνότερη και περισσότερο διαθέσιμη» αναφέρεται.
Τα ποσά των δανείων στο πλαίσιο του Σχεδίου μετακυλίονται στον ιδιωτικό τομέα κυρίως, μέσω αναδανεισμού, μέσω διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και εμπορικών τραπεζών. «Με τη μετακύλιση των ευνοϊκών επιτοκίων δανεισμού των δανείων του μηχανισμού, το μέσο επιτόκιο που βαρύνει επιχειρήσεις θα είναι χαμηλότερο, αι με τον επιμερισμό της αναμενόμενης ζημίας με τις τράπεζες και τα δανειοδοτικά ιδρύματα, θα αυξηθεί η διαθεσιμότητα χρηματοδότησης» επισημαίνεται.
Η συμμετοχή του δικαιούχου, με ένα μικρό ποσό της συνολικής επένδυσης (προτείνεται 20%), εξασφαλίζει την κατάλληλη διάρθρωση κινήτρων μεταξύ όλων των μερών, μετριάζοντας τυχόν ανησυχίες σχετικά με τον ηθικό κίνδυνο. «Αναμένεται να δώσει σημαντική ώθηση στις ιδιωτικές επενδύσεις με έμφαση στην πράσινη μετάβαση και στον ψηφιακό μετασχηματισμό» και «σύμφωνα με την εκτίμηση των (ελληνικών) αρχών, θα παράσχει μεγαλύτερη ώθηση στην ανάπτυξη από ό,τι οι επενδύσεις που χρηματοδοτούνται μέσω επιδοτήσεων». «Ο πραγματικός αντίκτυπος στην ανάπτυξη θα εξαρτηθεί από τον ρυθμό αξιοποίησης των εν λόγω δανείων, καθώς και από τον πιθανό παραγκωνισμό του τραπεζικού δανεισμού» αναφέρεται.
Το σχέδιο περιλαμβάνει τέτοια γενικά μέτρα, όπως η χρήση δανείων για την παροχή χρηματοδότησης μέσω δανείων και ιδίων κεφαλαίων σε εταιρείες ή μέτρα για τη στήριξη της ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών. Για αυτά —όπως και για άλλα ειδικότερα μέτρα— η Ελλάδα θα εφαρμόζει, μεταξύ άλλων, κριτήρια επιλογής που βασίζονται σε κατάλογο αποκλεισμού ο οποίος αποκλείει από τη στήριξη επενδύσεις που σχετίζονται με τα ορυκτά καύσιμα, δραστηριότητες με εκπομπές ισοδυνάμου CO2 που δεν είναι σημαντικά χαμηλότερες από τους σχετικούς δείκτες αναφοράς που έχουν θεσπιστεί για τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων, επενδύσεις σε εγκαταστάσεις για τη διάθεση αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής, σε μονάδες μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας και σε αποτεφρωτήρες για την επεξεργασία αποβλήτων και δραστηριότητες στο πλαίσιο των οποίων η μακροπρόθεσμη διάθεση αποβλήτων μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμη βλάβη στο περιβάλλον. Μέσω αυτής της προσέγγισης, η Ελλάδα διασφαλίζει ότι τα γενικά μέτρα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο είναι συμβατά με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης».
Τα δάνεια αποσκοπούν στην παροχή κινήτρων για την πραγματοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων σε μετασχηματιστικούς τομείς της οικονομίας. Οι μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται συμπληρώνονται από την πρόταση της Ελλάδας να αξιοποιήσει τα δάνεια για την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων σε πέντε στρατηγικούς τομείς, δηλαδή
α) την πράσινη μετάβαση,
β) τον ψηφιακό μετασχηματισμό,
γ) την έρευνα και την ανάπτυξη,
δ) τις οικονομίες κλίμακας μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και συνεργασιών και
ε) την προώθηση του εμπορίου,
Η διανομή θα γίνει μέσω τριών διακριτών διαύλων:
1. Πρώτον, θα παρασχεθεί χρηματοδότηση μέσω αγοράς εταιρικών ομολόγων ή μέσω κοινοπρακτικών δανείων παράλληλα με τη χρηματοδότηση από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και εμπορικές τράπεζες, με μικρή συμμετοχή των δικαιούχων. Ο πρώτος άξονας θα είναι ύψους 11.728 εκατ. ευρώ και ουσιαστικά αποτελεί την «σύμτηξη» της πρότασης για διανομή των δανείων μέσω εμπορικών τραπεζών και ξέων χρηματοπιστωτικών οργανισμών (πχ ΕΤΕπ, EBRD κλπ).
2. Δεύτερον, η πρόταση περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας πλατφόρμας ιδίων κεφαλαίων που θα απευθύνεται σε νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις και δυναμικές ΜΜΕ σε σημαντικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας (500 εκατ. ευρώ).
3. Τρίτον, η πρόταση περιλαμβάνει τη χρήση μέρους της εθνικής συνιστώσας του InvestEU για την Ελλάδα (500 εκατ. ευρώ).
Τα ορόσημα
Το πρώτο ορόσημο λήγει το 3ο τρίμηνο και αφορά στην υπογραφή τουλάχιστο μίας επιχειρησιακής συμφωνίας με ένα διεθνές Χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και κριτήρια επιλογής για τη συμμόρφωση με την τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», αλλά και για τους πράσινους και ψηφιακούς στόχους.
Επίσης, φέτος πρέπει να γίνει η δημοσίευση της πρόσκλησης υποβολής προσφορών για την επιλογή εμπορικών τραπεζών με ανάλογα κριτήρια.
Το 1ο τρίμηνο του 2022 τοποθετείται η υπογραφή της σύμβασης εντολής μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων, η οποία θα διαχειρίζεται τα κεφάλαια ενδιάμεσης χρηματοδότησης (Mezzanine Fund of Funds) και το Ταμείο Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Innovate Now Equifund).
Την ίδια περίοδο θα γίνει η υπογραφή της συμφωνίας συνεισφοράς του προγράμματος InvestEU μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Εως το τέλος του 2022 θα πρέπει να υπάρξουν και στόχοι αποτελεσμάτων: η υπογραφή πιστώσεων ύψους 586,4 εκατ. ευρώ από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με τελικούς δικαιούχους. Έναν χρόνο μετά, στο τέλος του 2023 θα πρέπει να έχει καταστεί εφικτή η υπογραφή δανειακών διευκολύνσεων ύψους 3,518 δισ. ευρώ. Το ποσό στο τέλος του 2024 θα πρέπει να φτάσει στα 5,864 δισ. ευρώ και στα 9,38 δισ. ευρώ στο τέλος του 2025. Το 2ο τρίμηνο του 2026 ουσιαστικά «λήγει» ο χρόνος με την υπογραφή δανειακών διευκολύνσεων αξίας 11,728 δισ. ευρώ.
Τότε θα κριθεί η Ελλάδα και για την επένδυση του 100 % της στήριξης ιδίων κεφαλαίων. Το ίδιο ισχύει και για την επιτροπή επενδύσεωντου InvestEU.
Οι εξαιρέσεις
Οσον αφορά στις εξαιρέσεις, για να διασφαλιστεί ότι το μέτρο συμμορφώνεται με την τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» οι συμφωνίες στο πλαίσιο της δανειακής διευκόλυνσης:
i. απαιτούν την εφαρμογή του εγγράφου τεχνικής καθοδήγησης της Επιτροπής σχετικά με τον έλεγχο βιωσιμότητας για το ταμείο InvestEU·
ii. αποκλείουν από την επιλεξιμότητα τον ακόλουθο κατάλογο δραστηριοτήτων και περιουσιακών στοιχείων:
*** δραστηριότητες και περιουσιακά στοιχεία που σχετίζονται με τα ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένης της μεταγενέστερης χρήσης (Εξαιρουμένων των έργων στο πλαίσιο του παρόντος μέτρου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και/ή θερμότητας, καθώς και των σχετικών υποδομών μεταφοράς και διανομής, με χρήση φυσικού αερίου, τα οποία πληρούν τους όρους που καθορίζονται στο παράρτημα III της τεχνικής καθοδήγησης σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης»)
*** δραστηριότητες και περιουσιακά στοιχεία στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής της ΕΕ (ΣΕΔΕ) για την επίτευξη των προβλεπόμενων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που δεν είναι χαμηλότερες από τους σχετικούς δείκτες αναφοράς (οταν η υποστηριζόμενη δραστηριότητα επιτυγχάνει προβλεπόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που δεν είναι σημαντικά χαμηλότερες από τους σχετικούς δείκτες αναφοράς, θα πρέπει να παρέχεται εξήγηση των λόγων για τους οποίους αυτό δεν είναι εφικτό. Δείκτες αναφοράς που καθορίζονται για τη δωρεάν κατανομή όσον αφορά δραστηριότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών).
*** δραστηριότητες και περιουσιακά στοιχεία που σχετίζονται με χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων, αποτεφρωτήρες ( η εξαίρεση αυτή δεν ισχύει για δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος μέτρου σε μονάδες που ασχολούνται αποκλειστικά με την επεξεργασία μη ανακυκλώσιμων επικίνδυνων αποβλήτων, καθώς και σε υφιστάμενες μονάδες, όταν οι δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος μέτρου αποσκοπούν στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, στη δέσμευση των καυσαερίων για αποθήκευση ή χρήση ή στην ανάκτηση υλικών από την αποτέφρωση τέφρας, υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος μέτρου δεν οδηγούν σε αύξηση της ικανότητας επεξεργασίας αποβλήτων των μονάδων ή σε παράταση της διάρκειας ζωής των μονάδων· για τον σκοπό αυτόν παρέχονται αποδεικτικά στοιχεία σε επίπεδο μονάδας) και μονάδες μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας (η εξαίρεση αυτή δεν ισχύει για δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος μέτρου σε υφιστάμενες μονάδες μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας, όταν οι δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος μέτρου αποσκοπούν στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης ή στη μετασκευή για εργασίες ανακύκλωσης διαχωρισμένων αποβλήτων σε βιοαπόβλητα λιπασματοποίησης και αναερόβιας αποδόμησης βιολογικών αποβλήτων, υπό την προϋπόθεση ότι οι δράσεις αυτές στο πλαίσιο του παρόντος μέτρου δεν οδηγούν σε αύξηση της ικανότητας επεξεργασίας αποβλήτων των μονάδων ή σε παράταση της διάρκειας ζωής των μονάδων· για τον σκοπό αυτόν παρέχονται αποδεικτικά στοιχεία σε επίπεδο μονάδας)
*** δραστηριότητες και περιουσιακά στοιχεία όπου η μακροπρόθεσμη διάθεση αποβλήτων μπορεί να βλάψει το περιβάλλον.
iii. απαιτούν την επαλήθευση της νομικής συμμόρφωσης των έργων με τη σχετική ενωσιακή και εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία για όλες τις συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εξαιρούνται από τον έλεγχο βιωσιμότητας.
Επιπροσθέτως, η δανειακή διευκόλυνση προβλέπει τη δέσμευση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και του προγράμματος InvestEU να επενδύσουν τουλάχιστον το 38,5 % των κονδυλίων για τη στήριξη της κλιματικής μετάβασης και το 20,8 % των κονδυλίων για τη στήριξη της ψηφιακής μετάβασης.
Πριν από κάθε αίτημα εκταμίευσης, οι ανεξάρτητοι ελεγκτές θα επαληθεύουν τη συμμόρφωση με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» και με τον κλιματικό στόχο του 38,5 % και τον ψηφιακό στόχο του 20,8 %
Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2026.
Ορόσημα, στόχοι, δείκτες και χρονοδιάγραμμα για την παρακολούθηση και την υλοποίηση του δανείου:
