Οι ΗΠΑ και η Κίνα σίγουρα δεν έχουν πολλά κοινά ως συστήματα και μάλιστα βρίσκονται πλέον σε μεγάλο ανταγωνισμό. Παρόλα αυτά, το τελευταίο διάστημα έχουν αναπτύξει μια κοινή αγωνία: Τον περιορισμό των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας. Στις δύο χώρες έχουν αναπτυχθεί το τελευταίο διάστημα κινήσεις από τους κρατικούς θεσμούς που στοχεύουν στο «να καθίσουν στο σκαμνί» οι Big Tech και να αποδεχθούν τους όρους του υγιούς ανταγωνισμού και να αποφύγουν τις μονοπωλιακές πρακτικές.
Οι ΗΠΑ και Ε.Ε. έχουν επιλέξει τη δικαστική οδό και από ότι φαίνεται για την ώρα χάνουν, όπως δείχνουν οι υποθέσεις των Facebook και Amazon αντίστοιχα. Αντίθετα, η Κίνα έχει επιλέξει έναν πιο σύνθετο δρόμο, ο οποίος αναπτύσσεται γρήγορα και σε πολλά επίπεδα και έχει αναταράξει τις παγκόσμιες αγορές.
Από την Alibaba στη Didi
Όλα ξεκίνησαν από την Alibaba στις αρχές της χρονιάς. Για πρώτη φορά οι αξιωματούχοι της Κίνας που ασχολούνται με την αγορά και τα μονοπώλια άρχισαν επίσημα να ερευνούν τον τεχνολογικό γίγαντα. Μετά την Alibaba σειρά πήρε η εταιρεία εμπορίας και διανομής τροφίμων Meituan. Το αποτέλεσμα των ερευνών ήταν σοκαριστικό για τις εταιρείες. Η Alibaba αφού υποχρεώθηκε σε πρόστιμο 2,8 δισ. δολαρίων είδε τη μετοχή της να κατρακυλά τουλάχιστον 18% ενώ και η Meituan από τις αρχές Απριλίου που ξεκίνησε η σχετική έρευνα, βλέπει πτώση στη μετοχή της περίπου 5%.
Η πιο πρόσφατη διαμάχη αφορά την εταιρεία ενοικίασης αυτοκινήτων για υπηρεσίες ταξί, Didi, τη γνωστή και ως Uber της Ασίας. Η Didi, η οποία έχει 493 εκατομμύρια ετήσιους χρήστες και 15 εκατομμύρια οδηγούς σε 15 χώρες, έγινε αντικείμενο έρευνας από τις ρυθμιστικές αρχές για φερόμενες παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων και εθνικής ασφάλειας.
«Διώχνοντας τον καπιταλισμό από τα σχολεία»
Την περασμένη Παρασκευή, η Κίνα ψήφισε την απαγόρευση κερδοφορίας σε εταιρείες που είναι εισηγμένες και ασχολούνται με τα εκπαιδευτικά σχολικά προγράμματα. Πρακτικά, δηλαδή, αποφάσισε να μην μπορεί κανείς να παρέχει ιδιωτικές εκπαιδευτικές υπηρεσίες στα παιδιά του (μιας μορφής ανάλογης των ελληνικών φροντιστηρίων) και κυρίως να αποσυνδέσει τις εταιρείες τεχνολογίας εκπαιδευτικών εφαρμογών και υποδομών από το να κατακτήσουν μεγάλα μερίδια στην κινέζικη αγορά, εγκαθιδρύοντας ολιγοπώλια.
Τέτοιες κινήσεις, οι οποίες γίνονται γρήγορα (σε σχέση με τα ευρωπαϊκά ή αμερικάνικα δεδομένα) και κυρίως παράγουν άμεσα αποτελέσματα, μπορεί να φαίνονται «κεραυνοί εν αιθρία» στη Δύση και στις αγορές, αλλά για την Κίνα αποτελούν αποτελέσματα αποφάσεων στο ανώτατο επίπεδο και επίσης, είναι προϊόντα στρατηγικού σχεδιασμού.
Στις αρχές Μαρτίου είχε συγκληθεί το μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό σώμα του κόσμου, το Εθνικό Λαϊκό Συνέδριο της Κίνας. Εκεί πάρθηκαν αποφάσεις για την ενίσχυση της τεχνολογικής υπεροχής της Κίνας και ταυτόχρονα για τον περιορισμό της επιρροής των Big Tech στην οικονομική και κοινωνική ζωή, δηλαδή να μη δρουν εντελώς ανεξέλεγκτα.
Οι αποφάσεις του Συνεδρίου εξειδικεύτηκαν σε τέσσερις πυλώνες σταθερότητας: α) ενίσχυση και έλεγχος του τραπεζικού τομέα, β) εδραίωση αντιμονωπολιακού κανονισμού, γ) ασφάλεια και προστασία δεδομένων και δ) κοινωνική ισότητα. Οι τέσσερις αυτοί πυλώνες, μπήκαν σε δράση.
Η Κίνα έμαθε από τα λάθη της
Η κινέζικη στρατηγική απέναντι στις Big Tech δεν ήρθε ξαφνικά. Είναι αποτέλεσμα πείρας και διορθώσεων εδώ και χρόνια. Το πιο σημαντικό παράδειγμα αφορά το πώς διαχειρίστηκε το 2014 την υπόθεση της εισόδου της Alibaba στο χρηματιστήριο Nasdaq των ΗΠΑ (IPO). Δύο μήνες μετά την είσοδο της με ρεκόρ 25 δισ. δολαρίων, η Alibaba βρέθηκε στο στόχαστρο της κινέζικης Διοίκησης Για τη Βιομηχανία και το Εμπόριο (SAIC).
H SAIC μη θέλοντας να διαταράξει την προσοδοφόρα είσοδο της Alibaba στον Nasdaq δεν δημοσιοποίησε εγκαίρως την έκθεσή που είχε με παραβιάσεις της κείμενης νομοθεσίας περί ανταγωνισμού της Κίνας. Το αποτέλεσμα ήταν η ηγεσία της Κίνας να υποχρεωθεί σε συμβιβασμό με τον ιδρυτή της Alibaba, Τζακ Μα. Χρειάστηκαν 6 χρόνια για την «αντεπίθεση» της κινέζικης κυβέρνησης.
Το γεγονός ότι ο περιορισμός της Didi έγινε μόλις δύο ημέρες μετά την πρεμιέρα τζίρου 4,4. δισ. δολαρίων στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, αποδεικνύει περίτρανα το παραπάνω επιχείρημα.
Μπορούν οι αγορές να μάθουν από την Κίνα;
Πολλοί αναλυτές λένε ότι το κύμα της αντιμονοπωλιακής δραστηριότητας στην Κίνα, έχει προκύψει εν μέρει ως απάντηση στην ευρύτερα διαδεδομένη δυσφορία απέναντι στην τεράστια δύναμη ορισμένων εταιρειών τεχνολογίας. Στην πραγματικότητα, ο πόλεμος μεταξύ κράτους και εταιρειών είναι πολυεπίπεδος και στοχεύει στο να μπορέσουν οι εταιρείες τεχνολογίας στην Κίνα να περιορίσουν τους δικούς τους στρατηγικούς στόχους ή και να τους εντάξουν στην ευρύτερη στρατηγική της κινεζικής κυβέρνησης.
Οι διεθνείς αγορές θα δουν μπροστά τους κι άλλες προκλήσεις, ειδικά όταν θα ενταθούν οι έλεγχοι από την Κίνα όσον αφορά την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Συνεπώς, πρέπει να είναι προετοιμασμένοι όλοι για νέους γύρους αναταράξεων και νέες προσπάθειες περιορισμού, οι οποίες με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε νέους συμβιβασμούς.
Για τη Δύση, ΗΠΑ και ΕΕ, ο δρόμος που επιλέγει η Κίνα είναι υποχώρηση από τις αρχές του ανταγωνισμού και της αυτορρύθμισης της αγοράς, όμως από την άλλη και εν όψει των αλλαγών στο παγκόσμιο φορολογικό σύστημα, ο επιθετικός κρατικός παρεμβατισμός ίσως καταστεί ιδιαίτερος «πειρασμός» για όλους.
