Η «επόμενη ημέρα» της πανδημίας, ή ακριβέστερα τα επόμενα χρόνια, δεν διαφαίνονται «ρόδινα» για την Μεγάλη Βρετανία. Η πολιτική για να κρατηθεί εν ζωή η οικονομία στο «τώρα» της COVID-19, εκτινάσσει το δημόσιο χρέος στα ύψη, υπονομεύοντας το άμεσο και απώτερο μέλλον της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Αυτό εν πολλοίς διατυπώνεται στην ανανεωμένη έκθεση της Επιτροπής Δημοσίων Λογαριασμών (PAC) της βρετανικής Βουλής των Κοινοτήτων, η οποία και «ιχνηλατεί» το κόστος της πανδημίας.
Στις 21 σελίδες της έκθεσης, που δεν φείδεται κριτικής στους κυβερνητικούς χειρισμούς, κρούεται «καμπανάκι κινδύνου» για τα μελλούμενα, αναφέροντας πως «η πανδημία εκθέτει τον φορολογούμενο σε σοβαρό οικονομικό κίνδυνο».
Το εκτιμώμενο κόστος των κυβερνητικών μέτρων αναμένεται να οδηγήσει σε ένα έλλειμα προϋπολογισμού στα 372 δισ. λίρες, που είναι και αριθμός ρεκόρ εν καιρώ ειρήνης, και αντιστοιχεί σχεδόν στο 18% του ΑΕΠ.
Με τη συρρίκνωση της οικονομίας να υπολογίζεται ως η χειρότερη σε περισσότερα από 300 χρόνια, το συνολικό επίπεδο του χρέους του Ηνωμένου Βασιλείου είναι πιθανό να αυξηθεί στο 105% του ΑΕΠ - σχεδόν διπλάσιο από το επίπεδο του κρατικού δανεισμού μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-09, την οποία ακολούθησε περισσότερο από μια δεκαετία λιτότητας.
Mε στοιχεία Ιουνίου 2021, αυτή τη στιγμή το βρετανικό δημόσιο χρέος ήδη ανέρχεται στα 2,21 τρισ. λίρες και αντιστοιχεί στο 99,7% του ΑΕΠ έχοντας «σκαρφαλώσει» άνω των 15 ποσοστιαίων μονάδων από το 2019, ανερχόμενο σε υψηλά που είχε να αγγίξει από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Mόνο για τον Ιούνιο, ο δημόσιος δανεισμός ανήλθε στα 22,8 δισ. λίρες. Τα στοιχεία για το έτος έως τον Μάρτιο του 2021, δείχνουν πως το έλλειμα προϋπολογισμού ανήλθε στο 14,2% του ΑΕΠ. Η εικόνα είναι ακόμη πιο αρνητική, αν συνυπολογιστούν οι πιέσεις που ασκεί η άνοδος του πληθωρισμού στην δυνατότητα εξυπηρέτησης του χρέους.
Ενισχύσεις με κακό «value for money»
Τον Μάρτιο του 2020, και στα πρώτα στάδια της κρίσης του κορονοϊού, ο υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σούνακ διακήρυσσε πως υπάρχει «απεριόριστη ικανότητα δανεισμού» προς τις επιχειρήσεις. Όντως, δισεκατομμύρια λίρες «έπεσαν» στην αγορά, με την μορφή ενισχύσεων και προγραμμάτων δανεισμού προς τον ιδιωτικό τομέα.
Ωστόσο, από τα 92 δισ. λίρες στερλίνες σε δανεισμό με 100% κρατική εγγύηση, υπολογίζεται από την ίδια την κυβέρνηση, πως τα 26 δισ. λίρες δανείων θα «κοκκινίσουν», καθώς «το προφίλ της αποπληρωμής θα εξαρτηθεί από την ισχύ της οικονομίας και των υποκείμενων επιχειρήσεων», όπως αναφέρει η έκθεση της PAC, επισημαίνοντας την πιθανή «τρύπα» στον κρατικό προϋπολογισμό.
Η διακομματική επιτροπή εξηγεί πως, αν και σε ένα βαθμό τα μέτρα ενίσχυσης εκ των πραγμάτων είχαν χαρακτήρα έκτακτης ανάγκης, τα κριτήρια που έθεσε η κυβέρνηση ήταν υπερβολικά «χαλαρά». Με γνώμονα να προλάβει τα μαζικά λουκέτα, η κυβέρνηση έδωσε χρήμα σε επιχειρήσεις που υπό άλλες συνθήκες δεν θα πληρούσαν τις προϋποθέσεις, και που τώρα βρίσκονται και πάλι μέσα στο φάσμα της χρεοκοπίας.
Τον κρατικό προϋπολογισμό βάρυναν, επίσης, δαπάνες που είχαν λίγο ή και καθόλου αντίκτυπο στην οικονομία. Είναι χαρακτηριστικό πως η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον, παρήγγειλε στην αρχή της πανδημίας, 10.000 κοντέινερ με 32 δισεκατομμύρια αντικείμενα ατομικής προστασίας, τα οποία έως και σήμερα παραμένουν στις συσκευασίες τους μέσα στα κοντέινερ στα οποία παραδόθηκαν, πυροδοτώντας παράλληλα ένα σκάνδαλο «μεγατόνων» στους κόλπους της βρετανικής κοινωνίας, εξαιτίας των προσωπικοτήτων και των εταιρειών που εμπλέκονται στις συγκεκριμένες παραγγελίες.
Σύμφωνα με τους New York Times, από τα περίπου 1.200 κρατικά συμβόλαια που δημοσιοποιήθηκαν, αξίας σχεδόν 15 δισ. λιρών, τα περίπου 8 δισ. λίρες «πήγαν σε εταιρείες που είτε διευθύνονται από φίλους και συνεργάτες πολιτικών του Συντηρητικού Κόμματος, είτε είναι χωρίς προηγούμενη εμπειρία και με αμφιλεγόμενο ιστορικό»…
Photo: AssociatedPress
