Αυστηρές διαδικασίες για τις τράπεζες που απαιτούν να ενημερώνουν λεπτομερώς τους κόκκινους δανειολήπτες μέσα σε συγκεκριμένες προθεσμίες που πρέπει να τηρούνται αλλά και ειδική μεταχείριση ευάλωτων και ευπαθών κοινωνικών ομάδων προβλέπει ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος .
Η τομή που κάνει ο νέος Κώδικας είναι η πρόβλεψη για την ειδική μεταχείριση των ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Συγκεκριμένα κάθε τράπεζα είναι υποχρεωμένη να υιοθετήσει πολιτικές χειρισμού δανειοληπτών με ειδικά προβλήματα υγείας (όπως όρασης, ακοής, βαρείας ή μακροχρόνιας ασθένειας ακόμα και νοητικών προβλημάτων) που να αιτιολογούν εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας.
Ειδικά για συνεργάσιμους δανειολήπτες για τους οποίους τεκμηριώνεται ιδιαίτερη οικονομική δυσχέρεια όπως για παράδειγμα εισοδήματα κάτω των «ευλόγων δαπανών διαβίωσης» ή απουσία ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων εκτός της κατοικίας του η οποία όμως να μην υπερβαίνει σε αξία τις 140.000 ευρώ, η τράπεζα θα πρέπει να προτείνει : λύσεις μακροχρόνιας ρύθμισης στο χρονοδιάγραμμα των οποίων να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν την ικανότητα αποπληρωμής από την πλευρά του δανειολήπτη ή ακόμα και λύσεις οριστικής διευθέτησης.
Η αναθεώρηση του Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδας για τα μην εξυπηρετούμενα δάνεια ανοίγει το δρόμο για την διευθέτηση κόκκινων δανείων όλων των κατηγόριων όπως στεγαστικά , καταναλωτικά αλλά και επιχειρηματικά για μικρές επιχειρήσεις με τζίρο έως και 1 εκατομμύριο ευρώ ωστόσο βάζει όρια προστασίας στους συνεργάσιμους δανειολήπτες και όσους ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες .
Κάθε τράπεζα υποχρεούται να συστήσει Επιτροπή Ενστάσεων -που θα κρίνει ενστάσεις δανειοληπτών που χαρακτηρίσθηκαν ως μη συνεργάσιμοι- και να θεσπίσει Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων, με κατηγοριοποίηση δανείων και δανειοληπτών. Μάλιστα η Τράπεζα της Ελλάδος δίνει στις τράπεζες προθεσμία έως και τον ερχόμενο Οκτώβριο να έχουν προετοιμαστεί και να θέσουν υπόψη της όλες τις διαδικασίες που θα υιοθετήσουν ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος θα εξετάζει τυχόν καταγγελίες δανειοληπτών σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης των τραπεζών στον Κώδικα.
Ποιους δεν αφορά ο Κώδικας Δεοντολογίας
Ο νέος Κώδικας δεν αφορά το σύνολο των κόκκινων δανείων . Συγκεκριμένα εξαιρούνται:
-Απαιτήσεις από συμβάσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί πριν από την 1 Ιανουαρίου 2015.
-Απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη που έχει υποβάλει αίτηση υπαγωγής στο Νόμο 3869/2010 ( νόμος Κατσέλη), για την οποία έχει ορισθεί δικάσιμος.
-Απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη, κατά του οποίου τρίτοι πιστωτές έχουν κινήσει δικαστικές ενέργειες για την εξασφάλιση προς αυτούς χρεών ή έχει ήδη τεθεί σε καθεστώς εκκαθάρισης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
- Δάνεια μεγάλων επιχειρήσεων.
Όμως για πρώτη φορά από τον κώδικα θα διέπονται και δάνεια που έχουν χορηγηθεί με την εγγύηση του Ελληνικού Δημόσιου.
Αυστηρές προθεσμίες
Σύμφωνα με τον αναθεωρημένο Κώδικα κάθε τράπεζα θα πρέπει να ενημερώσει με επιστολή τον δανειολήπτη που συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά του μη συνεργάσιμου για το γεγονός αυτό εντός 15 ημερολογιακών ημερών από το χαρακτηρισμό του και να του γνωστοποιεί τον λόγο που τον χαρακτήρισε ως μη συνεργάσιμο, τις λεπτομέρειες σχετικά με το χρονοδιάγραμμα βάση του οποίου θα κινηθεί η τράπεζα (π.χ. διαδικασία ρευστοποίησης του ακινήτου).
Παράλληλα θα πρέπει να επισημαίνει τον κίνδυνο εκποίησης περιουσίας και των εγγυητών. Όσον αφορά τους εγγυητές κόκκινων δανείων αυτοί θα εξακολουθούν να είναι υπόχρεοι για τυχόν εναπομείναν υπόλοιπο, μετά τον εκπλειστηριασμό της ακίνητης περιουσίας. Πάντως ο χαρακτηρισμός ενός δανειολήπτη ως «μη συνεργάσιμου» μπορεί να έχει ως συνέπεια το αποκλεισμό του από τις ευεργετικές διατάξεις των νόμων του 2010 και του 2015 περί υπερχρεωμένων νοικοκυριών.
Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται περιλαμβάνει :επικοινωνία με τον δανειολήπτη, συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών, αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων, πρόταση κατάλληλων λύσεων στον δανειολήπτη, διαδικασία εξέτασης ενστάσεων.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι πλέον η τράπεζα θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον δανειολήπτη ακόμα και αν το δάνειο βρίσκεται σε καθυστέρηση μερικών ημερών. Η γραπτή επικοινωνία είναι υποχρεωτική εντός 30 ημερών, αν το δάνειο βρίσκεται σε καθυστέρηση πάνω από 60 μέρες εκτός εάν στο μεσοδιάστημα καταβληθεί η οφειλόμενη δόση ή το σύνολο του δανείου. Από την πρώτη επιστολή και εφόσον ο δανειολήπτης δεν ανταποκριθεί η τράπεζα θα πρέπει εντός 30 ημερών να στείλει δεύτερη επιστολή που να τον ενημερώνει ότι κινδυνεύει να χαρακτηριστεί «μη συνεργάσιμος».
Με την ενημέρωση η τράπεζα θα καλεί τον δανειολήπτη σε ρύθμιση και του ζητά να της προσκομίσει τα οικονομικά του στοιχεία, συμπληρώνοντας τη φόρμα «Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης» .Στην συνέχεια θα αξιολογεί τα οικονομικά στοιχεία του δανειολήπτη και θα συνεκτιμά: την περιουσιακή κατάσταση του, την τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, λαμβάνοντας υπόψη σε κάθε περίπτωση το συνολικό ύψος και τη φύση των χρεών του περιλαμβανομένων τυχόν οφειλών του έναντι άλλων ιδρυμάτων ή φορολογικών ή άλλων δημοσίων αρχών ή ασφαλιστικών φορέων, το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του και τη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής των οφειλών εκ μέρους του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη της περιόδου ρύθμισης. Στην αξιολόγηση αυτή θα λαμβάνεται υπόψη και το ελάχιστο επίπεδο των «ευλόγων δαπανών» διαβίωσης που προσήκει στην περίπτωση του δανειολήπτη.
Ο δανειολήπτης θα μπορεί να έχει δικαίωμα υποβολής αντιπρότασης την οποία η τράπεζα θα είναι υποχρεωμένη να αξιολογήσει και να δώσει απάντηση εντός προθεσμίας δυο μηνών από την στιγμή που θα παραλάβει το σχετικό έγγραφο,. Στην περίπτωση διαφωνίας της με την αντιπρόταση του δανειολήπτη αυτή θα πρέπει να γίνεται εγγράφως και να τεκμηριώνεται.
