Μετά από την πιο… χρονοβόρα (από ότι αρχικά αναμενόταν) διαδικασία υπογραφής της επιχειρησιακής συμφωνίας μεταξύ κρατών και Κομισιόν για τα εθνικά Σχέδια Ανάκαμψης (και για το Ελλάδα 2.0) που πάει πιο «πίσω» το πρώτο πακέτο δόσεων, έρχεται και νέα αλλαγή του χρονοδιαγράμματος, αυτή τη φορά στο νέο ΕΣΠΑ των 20 δις ευρώ. Η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με πληροφορίες συνέχισε από την πλευρά της το «σερί» πρωτιάς ανά την ΕΕ (σ.σ. ήταν το πρώτο κράτος για το οποίο εγκρίθηκε το προηγούμενο καλοκαίρι το γενικό πρόγραμμα), στέλνοντας έως την Παρασκευή όχι μόνο τα Τομεακά αλλά και τα Περιφερειακά Προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 στις Βρυξέλλες προς έγκριση.
Ο αρχικός στόχος των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Ανάπτυξης ήταν κάποια βασικά προγράμματα να εγκριθούν φέτος για να αρχίσουν να τρέχουν έργα που είναι ώριμα, όπως για παράδειγμα στο Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα που έχει κατατεθεί εδώ και καιρό στις Βρυξέλλες και επείγει σχετικά. Και τούτο γιατί λόγω και της πανδημίας το υφιστάμενο πρόγραμμα έχει μεγάλες υπερδεσμεύσεις.
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες από πηγές στις Βρυξέλλες, έχει μεταφερθεί προς τα κράτη το μήνυμα πως τα Επιχειρησιακά Προγράμματα θα αρχίσουν να εγκρίνονται από τον Απρίλιο του 2022. Κάτι που οδηγεί σε προκήρυξη έργων και δράσεων προς τον Ιούνιο του 2022…
Η χρονοκαθυστέρηση αυτή, ίσως συνοδεύεται και από ευκαιρίες. Αρμόδια στελέχη εξηγούν πως δίδεται ο χρόνος για να «τρέξει» η κρατική μηχανή το υφιστάμενο ΕΣΠΑ το οποίο εισέρχεται στην τελική ευθεία ολοκλήρωσής του. Και υπενθυμίζουν πως παράλληλα πρέπει να ξεκινήσει ομαλά και το Ελλάδα 2.0 με στήριξη από τους ίδιους, σε έναν βαθμό, φορείς του δημοσίου …
Εξηγούν επίσης πηγές στις Βρυξέλλες πως ο σχεδιασμός των κονδυλίων της Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ (που χρηματοδοτούν το νέο ΕΣΠΑ στην Ελλάδα) διαμορφώθηκε σε συνθήκες ολοκλήρωσης της πανδημίας. Ωστόσο, η κρίση δεν έχει λήξει, το ίδιο και οι άλλες πληγές που παράλληλα υπάρχουν (ενεργειακό κόστος, φυσικές καταστροφές κ.λ.π). Έτσι, μπορεί να υπάρξει ένα «παράθυρο» ευκαιρίας για πιο πολλά μέτρα στήριξης και για μεγαλύτερη ευελιξία και στη νέα προγραμματική περίοδο.
Υπενθυμίζουν οι ίδιες πηγές πως για τα έτη 2020-2021 δόθηκε πολύ μεγάλη ευελιξία στην ανακατανομή των κονδυλίων, αλλά και στη χρήση τους ως μέτρα στήριξης (π.χ. Επιστρεπτέα). Επίσης διατηρήθηκε το δικαίωμα του «Ν+3» στις δαπάνες, δηλαδή το περιθώριο πληρωμής των έργων και 3 χρόνια μετά την αρχική προθεσμία (σ.σ. κάτι που οδηγεί σε πληρωμές και το 2023 για το τρέχων ΕΣΠΑ), ενώ επισήμως προς το παρόν για την νέα περίοδο ισχύει ο κανόνας «ν+2». Δηλαδή αν δεν αλλάξουν οι κανόνες γίνονται πολύ πιο πιεστικές οι προθεσμίες ωρίμανσης και ολοκλήρωσης των έργων (με τελική καταληκτική ημερομηνία το 2029).
Στο νέο ΕΣΠΑ η προκαταβολή είναι πολύ μικρή (σ.σ. 0,5% του ποσού που αναλογεί ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα που εγκρίνεται). Επίσης υπάρχει συγκεκριμένος στόχος περιβαλλοντικής υποχρέωσης όπως και στο Σχέδιο Ανάκαμψης. Αλλά και ένα πολύ σύνθετο πλέγμα αιρεσιμοτήτων που πρέπει να εκπληρώσει το κράτος για να είναι έτοιμο ώστε να μπορεί να εντάξει έργα και να κάνει δαπάνες. Στις Δαπάνες η πρόσθετη δυσκολία σε σχέση με το Ελλάδα 2.0 είναι πως δεν υφίσταται δημοσιονομική ουδετερότητα: αν γίνει η πληρωμή από το ΠΔΕ πρέπει το αίτημα πληρωμής στην ΕΕ να γίνει τον ίδιο χρόνο και να έρθουν οι εισροές εγκαίρως για να μην εγγραφεί ως δαπάνη του προϋπολογισμού….
Στο Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα που έχει στείλει το υπουργείο Ανάπτυξης προς έγκριση από τον Σεπτέμβριο στην Επιτροπή περιγράφεται η κατανομή επιδοτήσεων και δανείων αξίας 3,98 δις. ευρώ. Ένα βασικό χαρακτηριστικό του νέου «Ανταγωνιστικότητα» είναι η στροφή από τις κλασικές επιδοτήσεις σε δάνεια και άλλες παρεμφερείς μορφές στήριξης ούτως ώστε να καλύψουν τα κονδύλια της ΕΕ πολύ περισσότερες εταιρείες.
