Ενισχυμένη εποπτεία: Θετικό πόρισμα - Τελική λίστα δεσμεύσεων έως τον Μάιο για την «έξοδο» - Οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες

Θετικά σχόλια για την αντίδραση της κυβέρνησης στο νέο κύμα πανδημίας και ενεργειακής κρίσης αλλά και για την πορεία προόδου στην εκπλήρωση των προαπαιτούμενων, αλλά και με αναλυτική καταγραφή όσων εκκρεμούν μαζί με την ανά περίπτωση δέσμευση της κυβέρνησης για τη λήξη τους έως το καλοκαίρι περιλαμβάνει η 13^η έκθεση των θεσμών (Κομισιόν, ΕΚΤ, ESM) στο καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.

Ουσιαστικά διαμορφώνει τα ορόσημα και τις κινήσεις που οδηγούν στο πόρισμα του Μαΐου και στην «έξοδο» από την εποπτεία που επιθυμούν και οι 2 πλευρές, αλλά απαιτεί επιτάχυνση έργου. Δίνει προτεραιότητα στην επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα, στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, στο επιχειρηματικό περιβάλλον και στη δικαιοσύνη, αλλά και στην εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Καταγράφει τις καλές προοπτικές της οικονομίας. Και το ενδεχόμενο για ακόμη πιο καλή πορεία από την αναμενόμενη.

Παράλληλα, αναφέρει επιπλέον πως τα κρατικά έσοδα το 2021 ήταν τελικά υψηλότερα από το στόχο που περίμενε η Επιτροπή το 2021 κατά περίπου 1,2% του ΑΕΠ, κάτι που αποδίδει στην μικρότερη από την αναμενόμενη μείωση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων, αλλά και των αυξημένων εσόδων ΦΠΑ λόγω της ταχύτερης ανάκαμψης. Το εν λόγω όφελος εν μέρει αντισταθμίσθηκε από την έκτακτη ενίσχυση του Δεκεμβρίου. Επίσης, εκτιμάται πως το καθαρό δημοσιονομικό κόστος από τον νέο ΕΝΦΙΑ είναι ίσο με 0.1% του ΑΕΠ περίπου.

Αλλά επισημαίνει και τους κινδύνους που υπάρχουν. Από την διεθνή συγκυρία (δεν προσμετρά την ρωσο-ουκρανική κρίση), αλλά και από ενδογενείς αιτίες: καταγράφει στους κινδύνους το ενδεχόμενο δημοσιονομικών πιέσεων από τον λογαριασμό των ΑΠΕ, από την ένταξη στο έλλειμμα του φορέα ακινήτων, από τα αναδρομικά και την ΕΤΑΔ.

Για τον Απρίλιο του 2022 προσδιορίζει τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ. Στο χρηματοπιστωτικό σύστημα καταγράφει ευαλωτότητες, αλλά και αδυναμία εκκαθάρισης των εκκρεμών υποθέσεων του Νόμου Κατσέλη πριν από τα τέλη του 2023. Ο φορέας ακινήτων «επί του παρόντος δεν αναμένεται πριν από τα τέλη Μαρτίου 2023» αναφέρει.

Γίνεται αναφορά στη νέα αύξηση του κατώτατου, χωρίς όμως σχολιασμό. «Οι αρχές ανέφεραν ότι η πιθανή αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού τον Μάιο θα διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα και θα έχει περιορισμένο δημοσιονομικό κόστος, συμπεριλαμβανομένου του μισθολογίου του δημόσιου τομέα» αναφέρεται.

Αναλυτικά το πόρισμα

«Οι αρχές εξέφρασαν την πρόθεσή τους να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην εκπλήρωση των εκκρεμών δεσμεύσεων έως τα μέσα του 2022. Οι αποφάσεις για την απελευθέρωση των υπολοίπων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους καθώς και ο τερματισμός της ενισχυμένης εποπτείας θα πρέπει να λάβουν υπόψη την πρόοδο προς την ολοκλήρωση των δεσμεύσεων καθώς και το ευρύτερο περιβάλλον οικονομικής πολιτικής» αναφέρεται στην έκθεση.

H 14^η έκθεση αναμένεται να δημοσιευθεί τον Μάιο του 2022. Και επισημαίνεται πως «οι δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ελλάδα προς τους εταίρους του Eurogroup τον Ιούνιο του 2018, οι οποίες αποτελούν τη βάση για την απελευθέρωση πρόσθετων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, θεσπίστηκαν μέχρι τα μέσα του 2022 και έτσι η Ελλάδα έχει εισέλθει στο τελευταίο έτος αυτής της ρύθμισης».

Το συνολικό συμπέρασμα από την έκθεση είναι πως «η Ελλάδα έχει λάβει τις απαραίτητες ενέργειες για την επίτευξη των συγκεκριμένων δεσμεύσεών της, παρά τις δύσκολες συνθήκες που συνεχίζουν να δημιουργούνται από την πανδημία. Οι ελληνικές αρχές έχουν επίσης σκιαγραφήσει μια αξιόπιστη πορεία που οδηγεί σε περαιτέρω ουσιαστική πρόοδο στις δεσμεύσεις τους έως τη στιγμή της ανακοίνωσης της 14ης έκθεσης ενισχυμένης εποπτείας που θα δημοσιευθεί τον Μάιο του 2022».

Επισημαίνει πως «οι αρχές ανέλαβαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις σε διάφορους τομείς, ιδίως όσον αφορά την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, την ολοκλήρωση της διοικητικής αναδιοργάνωσης του ΕΦΚΑ, και την απλούστευση της αδειοδότησης επενδύσεων στους συμφωνηθέντες τομείς». Περιγράφει επίσης πως «η Ελλάδα προχώρησε σε ευρύτερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ιδίως στον τομέα της ψηφιοποίησης , και ξεκίνησε την εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας»

«Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα χαιρετίζουν τη στενή και εποικοδομητική δέσμευση των αρχών σε όλους τους τομείς και ενθαρρύνουν τις αρχές να διατηρήσουν τη δυναμική και, όπου χρειάζεται, να ενισχύσουν τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των καθυστερήσεων που προκαλούνται εν μέρει από την πανδημία, ιδίως όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα, στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, στο επιχειρηματικό περιβάλλον και στη δικαιοσύνη και να επιτύχουν τους συμφωνημένους στόχους για την εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών».

Καλές προοπτικές

Η οικονομία αναμένεται επί του παρόντος να έχει υψηλό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ της τάξης του 8,5% το 2021, λόγω της εγχώριας ζήτησης και της καλύτερης από το αναμενόμενο τουριστικής περιόδου, επισημαίνεται. Το προπανδημικό επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας είχε ήδη επιτευχθεί από το τρίτο τρίμηνο του 2021. Οι προοπτικές για το 2022 παραμένουν ισχυρές, υποστηριζόμενες από τη διευκολυντική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική και την ισχυρή ώθηση από το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Ωστόσο, η εξάπλωση της νέας παραλλαγής «O» εκτιμάται πως είναι πιθανό να επηρέασε την ανάπτυξη το τελευταίο τρίμηνο του 2021, αλλά αυτός ο αντίκτυπος αναμένεται να εξασθενίσει σε μεγάλο βαθμό κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022.

Υπάρχουν κίνδυνοι πρόσθετων διαταραχών, αναμένεται, «αν και αυτή η επίπτωση αναμένεται να είναι μάλλον βραχύβιοι» εκτιμάται στην έκθεση η οποία όμως δεν αναφέρεται στην νέα ρωσο-ουκρανική κρίση. «Οι πρόσφατες εξελίξεις στο πεδίο των τιμών της ενέργειας στην παγκόσμια αγορά και, ειδικότερα, των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας οδήγησαν σε άνοδο των τιμών καταναλωτή και αποτελούν πρόσθετη πηγή αβεβαιότητας για την οικονομία γενικότερα». Επίσης εκτιμάται πως ενώ τα περισσότερα από τα μέτρα στήριξης καταργήθηκαν σταδιακά το 2021, όπως είχε προγραμματιστεί, η κυβέρνηση αντέδρασε γρήγορα στο ξέσπασμα της νέας παραλλαγής του κορονοϊού και στον υψηλότερο από το αναμενόμενο πληθωρισμό «με νέα στοχευμένη στήριξη». Αλλά και πως «το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί σημαντικά το 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος».

Οι κίνδυνοι

«Οι κίνδυνοι για τις προβλέψεις παραμένουν αυξημένοι» αναφέρεται αλλά υπάρχουν και στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν σε υψηλότερη ανάπτυξη.

Στο πεδίο των δημοσιονομικών κινδύνων επισημαίνεται πως «παραμένουν υψηλοί». «Η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της πανδημίας παραμένει ο κύριος βραχυπρόθεσμος παράγοντας κινδύνου, ιδίως όσον αφορά την ανάγκη περαιτέρω μέτρων στήριξης και την πιθανή ενεργοποίηση των κρατικών εγγυήσεων που παρέχονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας» αναφέρεται.

Επίσης, «το νέο καθεστώς επιδότησης ηλεκτρικής ενέργειας θα απαιτήσει στενή παρακολούθηση λόγω του μεγάλου του μεγέθους, ιδίως όσον αφορά την επάρκεια των ροών εσόδων». Επίσης πρέπει «να διασφαλίζει ότι ο λογαριασμός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν θα μετατραπεί σε έλλειμμα».

Περαιτέρω κίνδυνοι «παραμένουν αμετάβλητοι σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση, ιδίως οι πρόσφατες ή προγραμματισμένες ρυθμίσεις χρηματοοικονομικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος πώλησης και μίσθωσης ακινήτων που ανήκουν σε ευάλωτους οφειλέτες» οι οποίο «ενδέχεται να έχουν επιπτώσεις στο έλλειμμα και στην αύξηση του χρέους ανάλογα με την τελική στατιστική τους ταξινόμηση» αναφέρεται.

Επιπρόσθετη αβεβαιότητα σχετίζεται «με εκκρεμείς νομικές υποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των αναδρομικών για περικοπές συντάξεων και δικαστικές υποθέσεις κατά της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ)».

Από την άλλη πλευρά, «τα καλύτερα από τα αναμενόμενα κρατικά έσοδα είναι πιθανό να μετακυλιθούν και για το 2022, καθώς αντανακλούν πιθανώς ότι η φορολογική βάση επηρεάστηκε λιγότερο από την κρίση από ό,τι είχε αρχικά υποτεθεί» αναφέρεται.

Για την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους γίνεται αναφορά στα στοιχεία Νοεμβρίου που δείχνουν «ότι οι κίνδυνοι παρέμειναν αμετάβλητοι σε σύγκριση με τη 12η έκθεση , αλλά η αβεβαιότητα παραμένει υψηλή». Αναφέρεται πως πλήρης ενημέρωση, συμπεριλαμβανομένων μακροοικονομικών, χρηματοοικονομικών και δημοσιονομικών παραδοχών θα παρουσιαστεί στην επόμενη έκθεση ενισχυμένης εποπτείας.

Η πρόοδος ανά προαπαιτούμενο

Στην αποτίμηση για την πορεία τρων προ απαιτούμενων αναφέρεται πως «οι αρχές ολοκλήρωσαν με επιτυχία μια περαιτέρω σειρά συγκεκριμένων δεσμεύσεων» οι οποίες και καταγράφονται:

• Στον τομέα της δημόσιας διοίκησης, οι αρχές έχουν ουσιαστικά ολοκληρώσει την προετοιμασία των περιγραφών θέσεων εργασίας για τους δημόσιους υπαλλήλους.
• Ολοκλήρωσαν την απλοποίηση της αδειοδότησης επενδύσεων
• Στον τομέα των μεταρρυθμίσεων κοινωνικής πρόνοιας, οι αρχές ολοκλήρωσαν τη διοικητική αναδιοργάνωση του ΕΦΚΑ.

Καθορίζουν και μία σειρά μεταρρυθμίσεις που έχουν προχωρήσει ικανοποιητικά:

• Στον τομέα της διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών, οι εργασίες για περαιτέρω βελτιώσεις της λειτουργικής δημοσιονομικής ταξινόμησης προχωρούν σύμφωνα με το σχέδιο και αναμένεται να ολοκληρωθούν έως τον Απρίλιο του 2022. Η νέα Μεσοπρόθεσμη Δημοσιονομική Στρατηγική αναμένεται τον Μάιο του 2022.
• Οι αρχές έχουν σημειώσει πρόοδο όσον αφορά στην εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών της γενικής κυβέρνησης προς τον ιδιωτικό τομέα. «Οι αρχές επιβεβαίωσαν ότι θα εκκαθαριστεί πλήρως έως τον Ιούνιο του 2022», ενώ «μετά από αρκετούς μήνες στασιμότητας, το απόθεμα των μη συνταξιοδοτικών ληξιπρόθεσμων οφειλών μειώθηκε αξιοσημείωτα» και στόχος είναι να εκκαθαριστεί ουσιαστικά έως τον Φεβρουάριο του 2022.
• Σε τελικό στάδιο προετοιμασίας έχει φτάσει η μεταρρύθμιση του ΕΝΦΙΑ. Επετεύχθη συμφωνία σχετικά με τη λεπτομερή δομή των φορολογικών συντελεστών και το δημοσιονομικό κόστος της μεταρρύθμισης. Θα νομοθετηθεί τον Φεβρουάριο με τις πρώτες πληρωμές να πραγματοποιηθούν, με μικρή καθυστέρηση, τον Απρίλιο του 2022. ·Όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη, το clawback προχωρά σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Στόχος είναι στα μέσα του 2022 το 40% των προμηθειών να γίνονται κεντρικά
• Οι αρχές προχωρούν στην προετοιμασία της μεταρρύθμισης των επιδομάτων αναπηρίας, με ορόσημο τα τέλη Μαρτίου 2022.
• Η Γενική Συνέλευση του Υπερταμείου ενέκρινε το επικαιροποιημένο Στρατηγικό Σχέδιο. Οι εργασίες έχουν προχωρήσει ικανοποιητικά για την εφαρμογή του Συντονιστικού Μηχανισμού, συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης της πρώτης σύμβασης για τον ΟΑΣΑ. Οι αρχές προετοιμάζουν ένα πρώτο σχέδιο νόμου για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου για τις κρατικές επιχειρήσεις. Για την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας αναφορικά με την ΕΥΔΑΠ και τη ΕΥΑΘ αναφέρουν πως «οι συνέπειες αυτής της απόφασης είναι υπό εξέταση».
• Σημειώθηκε γενικά καλή πρόοδος με τις συναλλαγές ιδιωτικοποιήσεων τους τελευταίους μήνες. Με αναφορά στη ΔΕΠΑ, στα περιφερειακά λιμάνια κλπ. Για την Εγνατία οδό λένε πως η ενεργοποίηση της σύμβασης παραχώρησης αναμένεται έως τα τέλη του 2022.
• Για το Κτηματολόγιο αναφέρεται πως υπάρχει πρόοδος τους τελευταίους τρεις μήνες. Η επικύρωση των δασικών χαρτών, η οποία επί του παρόντος έχει ανασταλεί λόγω της παράτασης της περιόδου υποβολής αντιρρήσεων, πρόκειται να ξαναρχίσει τον Μάιο του 2022. Οι αρχές αναμένουν ότι θα έχει ολοκληρωθεί ουσιαστικά έως τον Ιούλιο του 2022.
• Οι εργασίες για την κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας συνεχίζονται σε στενή συνεργασία με το πρώτο σχέδιο να παρουσιαστεί τον Μάρτιο του 2022.
• Η εφαρμογή υποχρεωτικής ηλεκτρονικής κατάθεσης στα διοικητικά δικαστήρια προχωρά και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Απρίλιο του 2022.
• Για την καταπολέμηση της διαφθοράς αναγράφεται επίσης πρόοδος.

Οι καθυστερήσεις

«Ωστόσο, ορισμένες συγκεκριμένες δεσμεύσεις και άλλες βασικές πολιτικές σημειώθηκαν καθυστερήσεις σε σύγκριση με τα χρονοδιαγράμματα που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της 12ης έκθεσης» αναφέρει η έκθεση. Καταγράφει μεταξύ άλλων τα εξής πεδία:

• Το νέο σύστημα της ΑΑΔΕ αντιμετώπισε καθυστερήσεις λόγω ζητημάτων που επιλύθηκαν με στόχο πλέον τον Ιούνιο του 2022.
• Η μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας έχει σημειώσει περιορισμένη πρόοδο. Οι αρχές δεσμεύτηκαν να ξεκινήσουν δημόσια διαβούλευση για τη νομοθεσία στα τέλη Φεβρουαρίου ή στις αρχές Μαρτίου 2022, ενώ η υιοθέτηση θα ακολουθήσει λίγο αργότερα μέχρι τη 14^η έκθεση.
• Εκκρεμεί η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του πλαισίου επιθεωρήσεων για την εποπτεία των οικονομικών δραστηριοτήτων και των αγορών προϊόντων.
• Οι αρχές ενέκριναν δύο παράγωγες πράξεις για την εφαρμογή του νέου νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις, ενώ παραμένει σε εκκρεμότητα η ΚΥΑ που αφορά στη σύσταση νέου νομικού προσώπου για την ανάπτυξη και συντήρηση ενός νέου ολοκληρωμένου συστήματος πληροφορικής.
• Η δημοσίευση της πρόσκλησης υποβολής προσφορών για το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης υποθέσεων για αστικές και ποινικές υποθέσεις έχει καθυστερήσει με νέο ορόσημο τον Μάρτιο.
• Η υιοθέτηση του νέου Κώδικα για την οργάνωση της Δικαιοσύνης έχει σημαντική καθυστέρηση. Έως τα τέλη Απριλίου είναι ο νέος στόχος.
• Οι απαιτούμενη παράγωγη νομοθεσία για τη λειτουργία της μονάδας JustStat του Υπουργείου Δικαιοσύνης αναμένεται να εγκριθεί με εννέα μήνες καθυστέρηση, έως τα τέλη Μαρτίου 2022.

Οι, με ελληνική πρωτοβουλία, μεταρρυθμίσεις

«Εκτός από την πρόοδο με συγκεκριμένες δεσμεύσεις, η έκθεση χαιρετίζει το γεγονός ότι οι αρχές προχώρησαν σε ορισμένες ευρύτερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας». Ανάμεσα σε αυτές περιγράφουν τις εξής:

• Το νέο μισθολόγιο στο δημόσιο με χρονοδιάγραμμα έως τον Απρίλιο του 2022.
• Η δημιουργία της ενιαίας ψηφιακής πύλης (gov.gr)
• Οι προπαρασκευαστικές εργασίες για τον νόμο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ορόσημο είναι ο Μάιος του 2022.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα

Σε ειδικό κεφάλαιο για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τον τραπεζικό τομέα –κυρίως μέσω του προγράμματος Ηρακλής – αναφέρεται πως «συνεχίστηκε, αλλά παραμένουν ευαλωτότητες, καθώς συνεχίζονται οι ροές μη εξυπηρετούμενων δανείων, αν και μέχρι στιγμής με περιορισμένο ρυθμό. «Η εφαρμογή των συμφωνημένων ενεργειών στον χρηματοπιστωτικό τομέα έχει προχωρήσει, ωστόσο αρκετές δράσεις πολιτικής παραμένουν πίσω από το χρονοδιάγραμμα» επισημαίνεται με αναφορά στην εκκαθάριση των εκκρεμών υποθέσεων του Ν Κατσέλη που δεν προβλέπεται πριν από τα τέλη του 2023, στην εκκαθάριση του συνόλου των εκκρεμών κρατικών εγγυήσεων έως τα μέσα του 2023 και τα μέσα του 2024, αντίστοιχα, αλλά και στο μεταβατικό σχήμα προστασίας για ευάλωτους οφειλέτες με κύρια κατοικία που κρίνεται αναγκαίο γιατί ο φορέας ακινήτων «επί του παρόντος δεν αναμένεται πριν από τα τέλη Μαρτίου 2023».