Τελευταία Ενημέρωση 15:20
«Οι δημοσιονομικές πολιτικές πρέπει να είναι έτοιμες να αντιδράσουν στις ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες» είναι το πόρισμα της Επιτροπής για τις δημοσιονομικές «οδηγίες» προς τα κράτη για το 2023. Έχουν τελείως διαφορετικό περιεχόμενο από αυτό που τυπικά είχε σχεδιασθεί λίγες εβδομάδες πριν ώστε να «υπηρετούν» λόγω των πολεμικών συνθηκών. Οι ανακοινώσεις από τους αρμόδιους κ.κ. Ντομπρόβσκις και Τζεντιλόνι έγιναν με έμφαση και επίκεντρο τους τριγμούς του πολέμου.
Το κείμενο των συστάσεων της Κομισιόν για μέτρα στήριξης (fiscal policy guidance for 2023) καταγράφει τα μεγάλα τα ρίσκα λόγω του πολέμου, κάνει σαφές πως τελούν υπό επανεξέταση οι δημοσιονομικές πολιτικές και πως έως τον Μάιο και ανάλογα με τις εξελίξεις, θα εξεταστεί εκ νέου αν θα παραταθεί και το 2023 η ρήτρα διαφυγής.
Σε κάθε περίπτωση ξεκαθαρίζει πως το 2023 δεν θα ισχύει ο πιο «σκληρός» από τους κανόνες του Συμφώνου σταθερότητας: δεν θα ισχύει ο κανόνας απομείωσης του χρέους κατά 1/20 ετησίως στο σκέλος που ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ και «καίει» άμεσα την Ελλάδα.
Γίνεται σαφές πως η ρήτρα διαφυγής (που ενεργοποιήθηκε το 2020 για την πανδημία) είναι χρήσιμη σήμερα για να στηρίξουν τα κράτη τις οικονομίες και αναφέρει πως θα γίνει επιστροφή σε δημοσιονομική πειθαρχία όταν θα επανέλθει η κανονικότητα με τη δημιουργία, τότε, μαξιλαριών ασφαλείας και για τη μείωση του χρέους (σ.σ. με αναφορά πάντως κατά την συνέντευξη τύπου στην Ελλάδα για την ανάγκη διασφάλισης της αξιόπιστης στρατηγικής απομείωσης του χρέους στη συνέχεια, με παραδοχή πως οι συστάσεις που σήμερα ανακοινώθηκαν ισχύουν και για τη χώρα μας).
Η Ελλάδα σε πιο ισχυρή θηλιά
Μάλιστα η Επιτροπή ξεκαθαρίζει τα κράτη της ΕΕ «χωρίζονται» σε 2 κατηγορίες. «Οι εθνικές δημοσιονομικές στρατηγικές θα πρέπει να διαφοροποιούνται κατάλληλα:
- τα μεν κράτη μέλη με υψηλό χρέος θα πρέπει να ξεκινήσουν σταδιακή μείωση του χρέους, με την επίτευξη δημοσιονομικής προσαρμογής το 2023, χωρίς συνεισφορές από τον ΜΑΑ και άλλες επιχορηγήσεις της ΕΕ·
- τα δε κράτη μέλη χαμηλού και μεσαίου χρέους θα πρέπει να ενισχύσουν τις αναγκαίες επενδύσεις για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, με στόχο την επίτευξη συνολικά ουδέτερου προσανατολισμού πολιτικής».
Οι τριγμοί του πολέμου
Στο πόρισμα επισημαίνεται πως είναι άγνωστες ακόμη οι συνέπειες του πολέμου, πως δεν θα υπάρξουν κυρώσεις φέτος για δημοσιονομικές αποκλίσεις, αλλά και πως οι δημοσιονομικές πολιτικές πρέπει να είναι έτοιμες για «αντίδραση».
«Η εισβολή στην Ουκρανία αναμένεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις προοπτικές, οι οποίες έχουν γίνει πιο αβέβαιες με τις προβλέψεις να επιδεινώνονται» αναφέρεται. Η «ρήτρα γενικής διαφυγής» θα συνεχίσει να ισχύει το 2022 και «αυτό θα επιτρέψει στη δημοσιονομική πολιτική να προσαρμοστεί στην εξελισσόμενη κατάσταση για να αντιμετωπίσει τις άμεσες προκλήσεις που θέτει αυτή η κρίση. Με βάση τις χειμερινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2022, η γενική ρήτρα διαφυγής αναμένεται να απενεργοποιηθεί από το 2023 αλλά αυτό θα επαναξιολογηθεί με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2022 εν όψει της υψηλής αβεβαιότητας» επισημαίνεται.
Υπονομεύει την ασφάλεια
«Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία υπονόμευσε την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα. Τα τελευταία γεγονότα είναι μια στιγμή ορόσημο για την Ευρώπη, θέτοντας ουσιαστικά υπό αμφισβήτηση την ειρήνη. Η ΕΕ στέκεται μαζί με την Ουκρανία με αλληλεγγύη πολιτικά και οικονομικά. Ως απάντηση στις απρόκλητες και αδικαιολόγητες στρατιωτικές ενέργειες της Ρωσίας» αναφέρεται. Περιγράφει το πακέτο κυρώσεων «που θα έχουν μέγιστο αντίκτυπο στη ρωσική οικονομία και στην πολιτική ελίτ» αλλά και το γεγονός πως «η ΕΕ αντιμετωπίζει ορισμένες άμεσες προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά τις προσφυγικές ροές, την ασφάλεια και πιθανά αντίμετρα από τη Ρωσία».
«Αυτή η κρίση κινδυνεύει να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη, μεταξύ άλλων μέσω των επιπτώσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές, περαιτέρω πιέσεων στις τιμές της ενέργειας, επιπλέον πιέσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού και επιπτώσεων στο κλίμα εμπιστοσύνης» αναφέρεται. Γίνεται σαφές πως η εξαιρετική αβεβαιότητα και οι κίνδυνοι απαιτούν «ισχυρό συντονισμό των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών για τη μετάβαση από την κρίση του COVID-19». Μετά, «η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να συνεχίσει να συντονίζεται στενά για να διασφαλίσει η δημοσιονομική βιωσιμότητα και, μαζί με ευρύτερες οικονομικές πολιτικές, να βοηθήσει στη διατήρηση της ανάκαμψης και στη στροφή της ευρωπαϊκής οικονομίας σε μια πορεία ισχυρότερης και βιώσιμης ανάπτυξης παρά το επιδεινωμένο παγκόσμιο περιβάλλον» αναφέρεται.
Καθορίζει πέντε βασικές αρχές στις δημοσιονομικές συστάσεις που περιέχει και θα εξειδικευθούν τον Μάιο:
- θα πρέπει να διασφαλιστούν ο συντονισμός των πολιτικών και ένα συνεκτικό μείγμα πολιτικών·
- η βιωσιμότητα του χρέους θα πρέπει να διασφαλιστεί μέσω σταδιακής και υψηλής ποιότητας δημοσιονομικής προσαρμογής και μέσω της οικονομικής ανάπτυξης·
- θα πρέπει να δοθεί ώθηση στις επενδύσεις και τη βιώσιμη ανάπτυξη·
- θα πρέπει να προωθηθούν δημοσιονομικές στρατηγικές που συνάδουν με μια μεσοπρόθεσμη προσέγγιση της δημοσιονομικής προσαρμογής, λαμβάνοντας υπόψη τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας· και
- οι δημοσιονομικές στρατηγικές θα πρέπει να διαφοροποιούνται και να λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση της ζώνης του ευρώ.
Η ανακοίνωση
Ουσιαστικά σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την ανακοίνωση με την οποία παρέχει (κάθε χρόνο) στα κράτη μέλη κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής τον επόμενο χρόνο. Όπως αναφέρεται όμως φέτος «η ανακοίνωση δημοσιεύεται στο πλαίσιο της απρόκλητης και αδικαιολόγητης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Εκφράζοντας την αλληλεγγύη της με την Ουκρανία, η ΕΕ ενέκρινε μια άνευ προηγουμένου δέσμη οικονομικών κυρώσεων που θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην οικονομία και την πολιτική ελίτ της Ρωσίας. Οι χειμερινές οικονομικές προβλέψεις του 2022 δημοσιεύθηκαν στις 10 Φεβρουαρίου, δύο εβδομάδες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, εξέλιξη που επηρεάζει αρνητικά τις προοπτικές ανάπτυξης και επιτείνει περαιτέρω τους κινδύνους. Καταδεικνύει επίσης την ανάγκη στενού συντονισμού των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών, καθώς και την ανάγκη προσαρμογής των δημοσιονομικών πολιτικών ως αντίδραση στις ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες. Οι κατευθυντήριες γραμμές θα προσαρμοστούν στις οικονομικές εξελίξεις, ανάλογα με τις ανάγκες».
Αναφέρει πως «η συντονισμένη δημοσιονομική αντίδραση των κρατών μελών στη σοβαρή οικονομική ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία της COVID-19, η οποία διευκολύνεται από την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και στηρίζεται από δράσεις σε επίπεδο ΕΕ, υπήρξε ιδιαίτερα επιτυχής. Ο συνεχής στενός συντονισμός των δημοσιονομικών πολιτικών παραμένει καίριας σημασίας στις σημερινές συνθήκες αστάθειας προκειμένου να εξασφαλιστούν τόσο η ομαλή μετάβαση προς μια νέα και βιώσιμη πορεία ανάπτυξης όσο και η δημοσιονομική βιωσιμότητα». Έτσι, καταλήγει πως «με βάση τις χειμερινές οικονομικές προβλέψεις του 2022, η Επιτροπή είναι της άποψης ότι η μετάβαση από έναν υποστηρικτικό συνολικό δημοσιονομικό προσανατολισμό την περίοδο 2020-2022 προς έναν γενικά ουδέτερο συνολικό δημοσιονομικό προσανατολισμό φαίνεται κατάλληλη το 2023, ενώ βρίσκεται σε ετοιμότητα για να αντιδρά στην εξελισσόμενη οικονομική κατάσταση».
Ωστόσο αναφέρει και πως «η αναγκαία δημοσιονομική αντίδραση στην πανδημία της COVID-19 και η συρρίκνωση της παραγωγής έχουν οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των δεικτών δημόσιου χρέους, ιδίως σε ορισμένα κράτη μέλη με υψηλό χρέος, αν και χωρίς αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους. Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους απαιτείται πολυετής δημοσιονομική προσαρμογή σε συνδυασμό με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις ώστε να μην πληγεί το αναπτυξιακό δυναμικό. Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι είναι σκόπιμη η έναρξη σταδιακής δημοσιονομικής προσαρμογής για τη μείωση του υψηλού δημόσιου χρέους από το 2023, ενώ μια υπερβολικά απότομη εξυγίανση θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη και, ως εκ τούτου, τη βιωσιμότητα του χρέους».
Κρίνει πως η μετάβαση των οικονομιών της ΕΕ προς μια πορεία υψηλότερης βιώσιμης ανάπτυξης και η αντιμετώπιση των προκλήσεων της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης θα πρέπει να συνιστούν κορυφαία προτεραιότητα για όλα τα κράτη μέλη. Με έμφαση στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Πορεία των εργασιών σχετικά με την επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης
«Η κρίση του κορονοϊού κατέδειξε τη συνάφεια και τη σημασία πολλών από τις προκλήσεις που επιδίωξε να συζητήσει και να αντιμετωπίσει η Επιτροπή κατά τη δημόσια συζήτηση σχετικά με το πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης» αναφέρεται εξηγώντας πως η συζήτηση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και η Επιτροπή αναλύει επί του παρόντος τις παρατηρήσεις που έλαβε «και θα υποβάλει συνοπτική έκθεση τον Μάρτιο του 2022».
Κατά την άποψη της Επιτροπής, στις μέχρι τώρα συζητήσεις επισημαίνονται ορισμένα βασικά ζητήματα, στα οποία περαιτέρω και πιο συγκεκριμένες εργασίες θα μπορούσαν να προλειάνουν το έδαφος για την επίτευξη συναίνεσης όσον αφορά το μελλοντικό δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ:
- Η διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους και η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ·
- Η μεγαλύτερη έμφαση στη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική εποπτεία της ΕΕ φαίνεται να αποτελεί πολλά υποσχόμενη οδό·
- Θα πρέπει να συζητηθεί περαιτέρω ποια διδάγματα μπορούν να αντληθούν από τον σχεδιασμό, τη διακυβέρνηση και τη λειτουργία του ΜΑΑ· και
- Η απλούστευση, η αύξηση του βαθμού οικειοποίησης από τα κράτη μέλη και η καλύτερη επιβολή της νομοθεσίας αποτελούν βασικούς στόχους.
Με βάση τον εν εξελίξει δημόσιο διάλογο και τις συζητήσεις με τα κράτη μέλη, η Επιτροπή θα παράσχει προσανατολισμούς σχετικά με πιθανές αλλαγές στο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης, με στόχο την επίτευξη ευρείας συναίνεσης ως προς τη μελλοντική πορεία πριν από το 2023, αναφέρει. Η σημερινή ανακοίνωση καθορίζει τις προκαταρκτικές κατευθυντήριες γραμμές δημοσιονομικής πολιτικής για το 2023, οι οποίες θα επικαιροποιηθούν ανάλογα με τις ανάγκες, και το αργότερο στο πλαίσιο της εαρινής δέσμης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου τον Μάιο του 2022.
«Οι μελλοντικές κατευθυντήριες γραμμές θα συνεχίσουν να αντικατοπτρίζουν την παγκόσμια οικονομική κατάσταση, την ιδιαίτερη κατάσταση κάθε κράτους μέλους και τη συζήτηση σχετικά με το πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης» αναφέρεται. Τα κράτη μέλη καλούνται να αποτυπώσουν αυτές τις κατευθύνσεις στα οικεία προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης (του Απριλίου).
