Χθες οι ανακοινώσεις της ΕΚΤ, σύμφωνα με τις οποίες επισπεύδεται η απόσυρση της ποσοτικής χαλάρωσης, προκάλεσαν αμηχανία και... ανατριχίλα.
Σε ένα περιβάλλον που κυριαρχείται από την γεωπολιτική κρίση της σύγκρουσης Ρωσίας – Ουκρανίας, με οικονομικές συνέπειες για την Ευρώπη, που οδηγούν σε ένα άσχημο συνδυασμό οικονομικής επιβράδυνσης (ίσως και ύφεσης) με πολύ υψηλό πληθωρισμό, η ΕΚΤ αποφάσισε, αντί να διευκολύνει τις οικονομίες -όπως με την πανδημία- να σκληρύνει την στάση της περιορίζοντας την νομισματική στήριξη. Τα σχόλια που είχαν προηγηθεί από τους οικονομικούς αναλυτές άφηναν μεγάλα περιθώρια προσδοκίας για κινήσεις αναβολής της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής, ακόμα και το ενδεχόμενο παράτασης λειτουργίας του PEPP.
Όμως όχι, η ΕΚΤ έκανε το αντίθετο.
Λίγο πολύ έκανε ότι θα έκανε ο απελθών πρόεδρος της Bundesbank Γενς Βάιντμαν στην θέση της Λαγκάρντ και μάλιστα σε χειρότερες συνθήκες.
Χθες η ΕΚΤ άλλαξε το οικονομικό τοπίο ανάμεσα στην Ευρωζώνη και τις χρηματαγορές.
Τι σημαίνουν οι χθεσινές ανακοινώσεις; Σημαίνουν ότι ΕΚΤ μειώνει ταχύτερα από ότι οι κυβερνήσεις και οι αγορές είχαν υπολογίσει την νομισματική στήριξη και μάλιστα σε συνθήκες πολύ χειρότερες -λόγω του πολέμου- από εκείνες που ίσχυαν τον Δεκέμβρη, όταν είχε προαναγγείλει μία πιο αργή προσαρμογή.
Γιατί το έκανε αυτό; Οι εξηγήσεις δεν δόθηκαν ευθέως από το ΔΣ, αλλά η επίσπευση της απόσυρσης του QE, αποδεικνύει ότι η ΕΚΤ αρχίζει πλέον να φοβάται περισσότερο τον πληθωρισμό, από όσο η ίδια ομολογεί.
Η Ευρώπη από τις προσδοκίες συνέχισης της ανάκαμψης το 2022, βρίσκεται ξανά στα πρόθυρα της ύφεσης από τα μέσα του χρόνου.
Η αδυναμία της Ευρώπης εκδηλώνεται στην ταχύτατη διολίσθηση του ευρώ, που είχε πέσει πριν την συνεδρίαση της ΕΚΤ κάτω από το 1,09 δολάρια για να ανέβει μετά τις ανακοινώσεις πάνω από το 1,10 δολάρια και να διολισθήσει εκ νέου καταγράφοντας μία σοβαρή αμφισβήτηση από τις δυνάμεις της αγοράς.
Η ΕΚΤ έδειξε χθες ότι φοβάται πλέον περισσότερο από την ύφεση, τον πληθωρισμό και το αδύναμο ευρώ.
Και επιλέγει να κινηθεί – εν γνώση, αλλά όχι με την συμφωνία των κυβερνήσεων, ειδικά εκείνων της Ν. Ευρώπης -στην ίδια κατεύθυνση που είχε κινηθεί και το 2011...
Τότε ο Ζαν Κλοντ Τρισέ απέναντι στο ξέσπασμα της κρίσης του χρέους είχε αντιδράσει με τον κλασικό τρόπο, είχε αυξήσει τα επιτόκια.
Αυτό που ακολούθησε στο ευρώ και τις οικονομίες της Ευρωζώνης (ειδικά στην Ελλάδα και συνολικά τα περιβόητα PIGS), υποχρέωσε τον διάδοχό του Μάριο Ντράγκι να κάνει στροφή άρδην, να μειώσει τα επιτόκια και να δηλώσει ότι θα κάνει ότι και αν χρειαστεί για να υποστηρίξει το Ευρώ.
Η κίνηση του Τρισέ έχει μείνει στην σύντομη ιστορία της ΕΚΤ ως ένα «σοβαρό λάθος», η αντίδραση του Ντράγκι έμεινε ως «η σωτηρία του Ευρώ».
Η κρίση φαίνεται να έχει ξαναβάλει -με διαφορετικούς όρους βέβαια- τα ίδια διλήμματα στην ΕΚΤ και η απάντηση που επιλέγει, μοιάζει, όσο αφορά τους στόχους της με εκείνη του Τρισέ.
Θα είναι έτσι στην συνέχεια; Η απάντηση δεν είναι προφανής καθώς το ΔΣ της ΕΚΤ παρά την κίνηση σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής αφήνει ανοιχτό το παράθυρο για αναπροσαρμογή της γραμμής «αν χρειαστεί...».
Οι συνέπειες για την Ελλάδα
Όσο για την Ελλάδα, η σύσφιξη αυτή αναμφίβολα δεν είναι καλά νέα, καθώς η κίνηση της ΕΚΤ είναι μήνυμα προς τις αγορές ότι δεν θα αντιδράσει όπως πριν, στην ελεύθερη τιμολόγηση των κινδύνων του χρέους.
Με άλλα λόγια οι αγορές θα έχουν μεγαλύτερη ελευθερία τιμολόγησης των κινδύνων όταν θα δανείζουν είτε το δημόσιο είτε τους ιδιώτες.
Αναμφίβολα για την Ελλάδα αυτή η πίεση, παρ' ότι η διαβάθμιση των κινδύνων είναι "non investment grade", δεν φαίνεται προς το παρόν απειλητική. Και αυτό γιατί το ελληνικό κρατικό χρέος «προστατεύεται» αφ' ενός από την μακράς διάρκειας σύνθεση των υποχρεώσεων και τα σταθερά χαμηλά επιτόκια στο συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι του και αφετέρου το «μαξιλάρι» του αποθεματικού που θα μπορούσε να καλύψει τις βραχύ-μεσοπρόθεσμα ανάγκες του.
Επιπλέον υπάρχει και η εγγύηση της ΕΚΤ ότι μπορεί αν χρειαστεί να κάνει διευρυμένη χρήση της επανεπένδυσης του χαρτοφυλακίου του PEPP για την στήριξη των ελληνικών ομολόγων.
Βέβαια δεν έχει διευκρινιστεί το τι ακριβώς εννοεί η ΕΚΤ με το «αν χρειασθεί», γιατί δεν έχει ορίσει το επίπεδο αύξησης των spreads που θα ενεργοποιήσει την εγγύηση αυτή.
Για την Ελλάδα τα κακά «νέα» της χθεσινής ανακοίνωσης της ΕΚΤ πέραν του ότι επιδεινώνουν συνολικά το περιβάλλον της αγοράς, έχουν μεγάλη σημασία κυρίως στις συνέπειές τους για τον ιδιωτικό και ειδικά τον εταιρικό δανεισμό που επηρεάζει άμεσα και έμμεσα το ευπαθές ακόμα εγχώριο τραπεζικό σύστημα.
