Ένας πάρα πολύ δύσκολος «γρίφος» -που προς το παρόν παραμένει άλυτος- ζαλίζει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Συνδέεται με τα έσοδα ρύπων (το ύψος των οποίων είναι ο μεγάλος άγνωστος «Χ»), με τη στάση της ΕΕ που είναι προς το παρόν ανένδοτη για στήριξη που να παρέχει και δημοσιονομική κάλυψη/ευελιξία (όπως ζητά και η Αθήνα), αλλά και με τις δυνατότητες των κρατικών ταμείων να καλύψουν τις ανάγκες για μέτρα στήριξης όλο το 2022 που μένει να φανεί πως θα πρέπει να διαμορφωθούν ανάλογα με το εύρος και τη διάρκεια της νέας κρίσης.
Το ένα μέτωπο είναι τα έσοδα ρύπων που τροφοδοτούν όλους αυτούς τους μήνες τη στήριξη για ρεύμα και αέριο (σ.σ. δεν επιβαρύνουν έλλειμμα/χρέος γιατί είναι οι εισροές του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης από τα υπερπλεονάσματα του Ειδικού Λογαριασμού των ΑΠΕ, από τον ειδικό λογαριασμό των ΥΚΩ και από τις δημοπρασίες των ρύπων CO2). Η «ένεση» αυτή είναι πολύ σημαντική, αλλά και ευμετάβλητη.
Στα 636. εκατ ευρώ ήταν η συνεισφορά του εν λόγω «κουμπαρά» στο πακέτο μέτρων που ανακοινώθηκε χθες και αφορά μόνο για το ρεύμα/αέριο 1 μήνα (επιδότηση ρεύματος Απριλίου νοικοκυριών με 218 εκατ. ευρώ και επιχειρήσεων με 313 εκατ. ευρώ, αλλά και στήριξη φυσικού αερίου με 43 εκατ. ευρώ για τον Μάρτιο). Συνολικά ο εν λόγω «κουμπαράς» για ενίσχυση σε ρεύμα και αέριο έχει δώσει 2,3 δισ. ευρώ.
Μόνο που, εξηγούν αρμόδιες πηγές, αν οι διεθνείς τιμές πέσουν η ροή εσόδων στον «κουμπαρά» μειώνεται και μάλιστα όχι ανάλογα/σύγχρονα με το κόστος που θα επωμίζεται ο καταναλωτής για ρεύμα/αέριο. Δηλαδή, μπορεί να πρέπει το επόμενο διάστημα να καλύψει ο κρατικός προϋπολογισμός πιο πολλά από τη «τσέπη» των κρατικών ταμείων μόνο για ρεύμα και αέριο και όχι για άλλες, επιπλέον, παρεμβάσεις που ζητά η αγορά και η κοινωνία...
Το κρατικό ταμείο και τα έσοδα που θα «στηρίξουν» το… 2021
Εκτός ρύπων, το ΥΠΟΙΚ χθες ανήγγειλε νέα μέτρα αξίας 483 εκατ ευρώ που έχουν δημοσιονομικό κόστος (επιδόματα, παρέμβαση στα καύσιμα κλπ). Σε αυτά πρέπει να προσμετρηθούν και οι παρεμβάσεις σε ΕΝΦΙΑ, αγρότες κλπ που είναι επίσης επιπλέον όσων προέβλεπε ο προϋπολογισμός του 2022. Ετσι, συνολικά η πρόσθετη δημοσιονομική δαπάνη είναι πάνω από 1 δις ευρώ (σ.σ. το ποσό που ανακοινώθηκε χθες φτάνει στα 1,7 δισ. ευρώ μαζί με την συνεισφορά των 636 εκατ. ευρώ για ρεύμα αέριο που καλύπτουν οι ρύποι ή στα 1,1 δις αν προσμετρηθεί το πακέτο ρύπων αλλά όχι η στήριξη για ΕΝΦΙΑ/αγρότες).
Τι τροφοδοτεί τα δημοσιονομικά μέτρα; Η υπέρβαση φορολογικών εσόδων στο 2μηνο είναι 587 εκατ ευρώ, αλλά δεν «τροφοδοτεί» στο σύνολό της τα εν λόγω μέτρα. Και τούτο αφού ένα μέρος των εσόδων θα μετρήσει τελικά εθνικολογιστικά στο 2021 (πχ φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, ΕΝΦΙΑ του 2021) και θα μειώσει το τότε έλλειμμα.
Οι επόμενες δημοσιονομικές ανάγκες
Αντίθετα, ο φετινός στόχος για πρωτογενές έλλειμμα στο 1,4% του ΑΕΠ (που είχε τεθεί τον Δεκέμβριο), δεν είναι ακόμη σαφές ούτε πόσο θα επιδεινωθεί/αυξηθεί λόγω των συνθηκών, αλλά ούτε τι περιθώρια θα δώσουν οι Βρυξέλλες….
Σημειώνουν δε αρμόδιες πηγές πως πέραν της ανάγκης για κάλυψή του κόστους ρεύματος και αερίου όλο το 2022, αλλά και να δοθεί ένα νέο πακέτο μετά τον Ιούνιο για τα καύσιμα (αν χρειασθεί και είναι εφικτό), υπάρχει και η ανάγκη να βρεθούν 250 εκατ ευρώ για την επέκταση και για το Β εξάμηνο του πακέτου χαμηλού ΦΠΑ σε εστίαση/μεταφορές. Επίσης είναι αναγκαία η εύρεση ποσού για επίδομα θέρμανσης το προσεχές φθινόπωρο, αλλά και 2,2 δις ευρώ για το «πακέτο» του 2023 (εισφορά αλληλεγγύης/ασφαλιστικές εισφορές). Και όλα αυτά όταν οι προβολές εσόδων επιβαρύνονται και από παρατάσεις σε εισπράξεις (πχ παράταση πληρωμών στην Επιστρεπτέα και διεύρυνση δόσεων).
Το ορόσημο για την ελληνική πλευρά ώστε να λύσει τον εν λόγω «γρίφο» είναι το τέλος Απριλίου και η κατάθεση στις Βρυξέλλες του νέου πολυετούς προϋπολογισμού. Το θέμα θα συζητηθεί σε λίγες ημέρες στην Αθήνα παρουσία των θεσμών για την 14η αξιολόγηση. Και υπό το βάρος «φωνών» όπως αυτή του Κλάους Ρέγκλινγκ που προειδοποίησε για ανάγκη η Ελλάδα να κάνει πράξη τις εκκρεμότητες που απομένουν….
Η απραξία της ΕΕ
Τα μηνύματα από ΕΕ για μία στήριξη τύπου πανδημίας προς τα κράτη μέλη δεν είναι καταφατικά, εξηγούν διπλωματικές πηγές από τις Βρυξέλλες περιγράφοντας τι είναι αυτό που στην νέα κρίση δυσκολεύει τη θέση κρατών όπως η Ελλάδα, αλλά και η Ιταλία ή το Βέλγιο με υψηλό χρέος: δεν συνδυάζεται αυτή η κρίση με ύφεση και τούτο συνιστά την αιτιολογία για να μην μπει το χέρι στην «τσέπη», δηλαδή να μην δοθούν εργαλεία που καλύπτουν το δημοσιονομικό κόστος….
Με βάση όσα ειπώθηκαν στις συνόδους των ΥΠΟΙΚ αλλά και των αρχηγών κρατών έγινε σαφές πως η ρήτρα διαφυγής μπορεί να παραταθεί και το 2023 (με απόφαση που θα ληφθεί τον Μάιο εν αναμονή πιο μεγάλης «καθαρότητας» για το πολύ θολό σήμερα τοπίο). Αλλά τούτο, εξηγούν οι ίδιες πηγές, θα συνεπάγεται το δικαίωμα για ελλειμματικούς προϋπολογισμούς αλλά όχι για εξαίρεση/κάλυψη των δαπανών από το χρέος που έχει ήδη πιεσθεί από τα 43 δις ευρώ μέτρων στήριξης (με δημοσιονομικό αποτύπωμα 30 δις ευρώ σύμφωνα με το ΓΠΚΒ).
Ακόμη και επιλογές χαμηλού πολιτικού «κόστους», όπως η επαναδρομολόγηση κονδυλίων του ΕΣΠΑ από επενδύσεις σε μέτρα στήριξης (όπως έγινε στην πανδημία) δεν έχουν πέσει, αναφέρουν τα ίδια στελέχη, ακόμη τουλάχιστο, στο τραπέζι. Εξηγούν πως το μόνο που υπάρχει είναι το σχέδιο για νέα εργαλειοθήκη μέτρων στήριξης, για αλλαγή κανόνων κρατικών ενισχύσεων (που δρομολογείται από την Επιτροπή) και γενικά για πρωτοβουλίες «ευελιξίας» που θα πρέπει να καλύψει η «τσέπη» του κάθε κράτους…
