Η Ευρώπη ίσως να οδεύει προς μια ξαφνική διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου, ένα σενάριο που θα μπορούσε να πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, όπως ενέργεια με το δελτίο, υψηλότερο πληθωρισμό και μια βαθιά ύφεση.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, η «αναμέτρηση» σχετικά με τους όρους πληρωμής έχει ήδη οδηγήσει τη Μόσχα να κλείσει τη ροή φυσικού αερίου προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία. Με τον εφοδιασμό να είναι ήδη περιορισμένος, δεν θα χρειαστούν πολλά περισσότερα για να οδηγήσουν σε σοκ τις αγορές ενέργειας.
Το ισοζύγιο φυσικού αερίου της Ευρώπης είναι «εύθραυστο και απέχει μόνο μία διακοπή του εφοδιασμού από την πλήρη κατάρρευση», δήλωσε ο Shikha Chaturvedi, αναλυτής της JPMorgan Chase.
Ευρωπαϊκή αδυναμία
Ο πληθωρισμός και ο πόλεμος στην Ουκρανία, επιβαρύνουν την οικονομική παραγωγή σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Αν δεν βρεθεί τρόπος να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις του Κρεμλίνου, χωρίς ταυτόχρονα να αποφεύγονται οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περισσότερες χώρες κινδυνεύουν να αποκλειστούν από το ρωσικό φυσικό αέριο τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες.
Η Ευρώπη βασίζεται στο ρωσικό αέριο για το ένα πέμπτο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και μια μικρή διακοπή θα μπορούσε γρήγορα να γίνει αισθητή σε ολόκληρη την ήπειρο. Τα επίπεδα αποθήκευσης βρίσκονται επί του παρόντος σε χωρητικότητα μόλις 32%, σε σύγκριση με τον στόχο του τουλάχιστον 80% που απαιτείται για τη θέρμανση των σπιτιών και τη λειτουργία των εργοστασίων κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Η διακοπή των ροών σε Πολωνία και Βουλγαρία δείχνει την πίεση που ασκείται. Ενώ οι όγκοι είναι σχετικά χαμηλοί, το έλλειμμα απορρόφησε τις προμήθειες από τη Γερμανία και τα φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου. Αυτό μειώνει τα περιθώρια για την αντιμετώπιση περαιτέρω διαταραχών στην αποστολή φορτίων φυσικού αερίου.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει «διατάξει» ότι οι πελάτες φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα πληρώνουν σε ρούβλια, κάτι που η ΕΕ δηλώνει ότι παραβιάζει τις κυρώσεις και κάλεσε τις εταιρείες να συνεχίσουν να πληρώνουν σε ευρώ - αφήνοντας το Κρεμλίνο να αρνηθεί ή να το αποδεχθεί. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο κατά τα δύο τρίτα φέτος, μια απότομη διακοπή σε σύντομο διάστημα θα την έπιανε απροετοίμαστη.
Η ΕΕ κινείται με ασαφείς κατευθυντήριες γραμμές σε μια προσπάθεια αφενός να αντισταθεί στη Ρωσία σχετικά με την εισβολή της στην Ουκρανία, διατηρώντας όμως παράλληλα τις ροές φυσικού αερίου. Την Παρασκευή, η Ρωσία διευκρίνισε τους κανόνες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι πελάτες υποχρεούνται να πληρώνουν, χαλαρώνοντας ελαφρώς τους όρους, αλλά αφήνοντας ακόμα αμφιβολίες για το ρόλο της κεντρικής τράπεζας της χώρας- που υπόκειται σε κυρώσεις- στη μετατροπή των ευρώ σε ρούβλια.
Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα σε μια έκτακτη συνάντηση, για να συζητήσουν τις επιλογές για τη διατήρηση του ενεργειακού εφοδιασμού και τις συνέπειες από την κίνηση της κρατικής Gazprom να αποκόψει τη σύνδεση Πολωνίας και Βουλγαρίας. Στην σύνοδο των υπουργών υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί διαχωρισμός, μεταξύ μεγάλων εισαγωγέων ρωσικού φυσικού αερίου όπως η Γερμανία και εκείνων που είναι λιγότερο εκτεθειμένοι όπως η Γαλλία.
Εάν η Ρωσία αρνιόταν να στείλει το καύσιμο - κρίσιμο για την τροφοδοσία εργοστασίων, αυτοκινήτων κλπ- οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα εφάρμοζαν γρήγορα μηχανισμούς διανομής με δελτίο. Μια πλήρης διακοπή των προμηθειών σε ολόκληρη την ήπειρο θα οδηγούσε σε μείωση της βιομηχανικής ζήτησης κατά 10%, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων ενέργειας Wood Mackenzie.
Η Γερμανία εξακολουθεί να βασίζεται στη Ρωσία για το 35% των αναγκών της σε φυσικό αέριο, αφού άρχισε να διαφοροποιείται από αυτό πριν από την έναρξη του πολέμου. Η κυβέρνηση του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς έκανε το πρώτο βήμα ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης, το οποίο περιλαμβάνει στενή παρακολούθηση της χρήσης φυσικού αερίου. Το επόμενο στάδιο θα περιλαμβάνει την κατεύθυνση της προσφοράς.
Ακόμη και χωρίς τον τη διανομή ενέργειας με δελτίο, η οικονομία της Ευρώπης βρίσκεται σε ασταθές έδαφος. Η ευρωζώνη αναπτύχθηκε με βραδύτερο ρυθμό από το αναμενόμενο, με 0,2% το πρώτο τρίμηνο, αντανακλώντας τη συρρίκνωση στην Ιταλία, τη στασιμότητα στη Γαλλία και την ασθενή ανάπτυξη στην Ισπανία. Η Γερμανία απέφυγε για λίγο την ύφεση.
Εάν μια διακοπή της παροχής φυσικού αερίου διαρκούσε περισσότερο από μερικούς μήνες, θα είχε σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις για την Ευρώπη. Οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου θα αύξαναν τον κίνδυνο για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη, που ήδη προβλέπεται να είναι σε υψηλά επίπεδα 7% φέτος, σύμφωνα με τον Έντουαρντ Γκάρντνερ, αναλυτή εμπορευμάτων της Capital Economics.
«Δεδομένης της εξάρτησης της βαριάς βιομηχανίας της Γερμανίας από το ρωσικό αέριο, οποιαδήποτε διακοπή θα αντιπροσώπευε σημαντική επιβράδυνση στην οικονομική ανάπτυξη», δήλωσε ο Mark Haefele, επικεφαλής επενδύσεων στην UBS Global Wealth Management.
Η Uniper, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου της Γερμανίας, επιδιώκει μια λύση που θα της επέτρεπε να ανοίξει λογαριασμό σε ευρώ στη Ρωσία και να επιτρέψει τη μετατροπή των κεφαλαίων από την Gazpromban - μια από τις λίγες ρωσικές τράπεζες που δεν της έχουν επιβληθεί κυρώσεις. Πρέπει να κάνει μια πληρωμή στα τέλη Μαΐου. Το Βερολίνο έχει επισημάνει ότι το σχέδιο είναι σύμφωνο με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ, αλλά δεν είναι σαφές εάν θα ικανοποιήσει τη Μόσχα.
Κινδυνεύει και η Ρωσία
Εταιρείες από την Αυστρία και την Ιταλία δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι θα μπορέσουν να διατηρήσουν τη ροή του φυσικού αερίου. Αυτή η αισιοδοξία συγκράτησε τις τιμές, με τα ευρωπαϊκά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου να αυξάνονται μόλις 1,1% την περασμένη εβδομάδα παρά το αποκλεισμό δύο κρατών μελών της ΕΕ απ' το ρωσικό αέριο.
Αντιμετωπίζοντας ήδη τις κυρώσεις της Ευρώπης και τα σχέδια για σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού άνθρακα και πετρελαίου, το Κρεμλίνο θα διακινδύνευε να εξαλείψει μια άλλη πηγή εσόδων εάν παίξει σκληρό παιχνίδι για τις πληρωμές του φυσικού αερίου. «Η απώλεια εσόδων από τις εξαγωγές της Ρωσίας θα ήταν σημαντική», ανέφερε η ερευνητική ομάδα Energy Aspects σε σημείωμα της αυτή την εβδομάδα.
Ακόμα κι αν μια κρίση αποφευχθεί προς το παρόν, ο Πούτιν θα μπορούσε να προσπαθήσει ξανά να χρησιμοποιήσει φυσικό αέριο για να βλάψει την ΕΕ και να υπονομεύσει την αλληλεγγύη της.
«Η ανησυχία για τους επενδυτές είναι ότι η κίνηση σηματοδοτεί την αυξανόμενη προθυμία της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει τον τερματισμό των εξαγωγών ενέργειας ως μια μορφή αντιποίνων εναντίον των εθνών που αντιτίθενται στην εισβολή της στην Ουκρανία», δήλωσε ο Haefele της UBS.
