Η Αχίλλειος Πτέρνα των χθεσινών ανακοινώσεων της Επιτροπής για το REPowerEU είναι η απουσία κεντρικής πρωτοβουλίας για παρέμβαση στις τιμές της ενέργειας. O λόγος για μία πρωτοβουλία που πλέον αναζητείται μέσω της πολιτικής «οδού» με ορόσημο τη Σύνοδο Κορυφής που θα λάβει χώρα στα τέλη Μαΐου.
Με βάση όμως όσα προτάθηκαν και προωθούνται υπάρχουν ευκαιρίες για ενεργειακές επενδύσεις με στόχο τη θωράκιση από την κρίση και την πράσινη μετάβαση, με μεγάλο «κερδισμένο» στην Ελλάδα το Σχέδιο Ανάκαμψης που πλέον ισχυροποιείται και ανασχηματίζεται: από ένα Σχέδιο Ανάκαμψης από την πανδημία, μετατρέπεται σε σχέδιο που θα συντονίσει και την ανάκαμψη από την ενεργειακή κρίση, αφού και σε νέο άξονά του με την ονομασία REPowerEU θα ενταχθεί το νέο ή... «παλαιό» χρήμα που αποφάσισε να δώσει χθες η Επιτροπή στα κράτη.
Ο ριζικός ανασχηματισμός του ελληνικού Σχεδίου θα πρέπει να κατατεθεί από την 1η Ιουλίου στις Βρυξέλλες. Έως τότε θα πρέπει η κυβέρνηση να λάβει πολλές αποφάσεις. Όχι μόνο στρατηγικές (για τα έργα που θα χρηματοδοτήσει), αλλά και για τα κονδύλια που θα ζητήσει τελικά από τις Βρυξέλλες.
Το ζήτημα είναι πως το πακέτο που πρότεινε η Επιτροπή περιλαμβάνει νέο «χρήμα» έως 7,5 δισ. ευρώ από δάνεια και 1 δισ. ευρώ από επιδοτήσεις, αλλά και κονδύλια που έχει ήδη διεκδικήσει και λάβει η Ελλάδα από άλλα ταμεία της ΕΕ. Έτσι, θα πρέπει να εξεταστεί, όπως αναφέρουν αρμόδια στελέχη, αν θα γίνει χρήση και σε ποιο βαθμό στο νέο δικαίωμα μετακίνησης κονδυλίων 1,533 δισ. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ και 348 εκατ ευρώ από την ΚΑΠ στο Ταμείο Ανάκαμψης. Υπενθυμίζεται πως το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης σήμερα έχει αξία 30,5 δισ. ευρώ (12,7 δισ. δάνεια και 17,8 δισ. επιδοτήσεις).
Τα νέα κονδύλια
Αναλυτικά, όπως έγραφε χθες το insider.gr είναι δεδομένο (και καλοδεχούμενο) το δικαίωμα για επιπλέον, νέες, επιδοτήσεις 1 δισ. ευρώ. Προέρχονται από το Ταμείο Ρύπων της ΕΕ που θα μοιράσει σε κράτη συνολικά 20 δισ. ευρώ επιδοτήσεων στα κράτη.
Επιπλέον, η Ελλάδα θα δικαιούται να λάβει (αν το επιθυμεί και το αιτηθεί) ποσό έως 7,5 δισ. ευρώ δανείων (σ.σ. το ποσό δηλαδή που της αναλογεί από τα 225 δισ. ευρώ δανείων που παραμένουν μέχρι σήμερα αδιάθετα στον κουμπαρά της ΕΕ γιατί δεν τα ζήτησαν κράτη-μέλη για τον αρχικό στόχο του Ταμείου, την ανάκαμψη από την Πανδημία). Συνολικά λοιπόν το επιπλέον ποσό δανείων και επιδοτήσεων για την Ελλάδα εκτιμάται πως φτάνει στα 8,5 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρώτη αντίδραση του οικονομικού επιτελείου είναι να ζητήσει τα επιπλέον δάνεια. Ωστόσο, για το τι ποσό θα ζητήσει (δηλαδή τα 7,5 δισ. ευρώ ή μικρότερο ποσό), θα πρέπει να εκτιμηθεί τι ανάγκες υπάρχουν πέραν των 12,7 δισ. ευρώ που σήμερα δικαιούται η Ελλάδα και σε μεγάλο βαθμό οδεύουν σε «πράσινες» επενδύσεις.
Πέρα από το παραπάνω ποσό που είναι πραγματικά «νέο χρήμα», έστω και με τη μορφή δανείων, σύμφωνα με τα κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα μπορεί -αν το αποφασίσει και το επιθυμεί- να αλλάξει «χέρια» σε κονδύλια της ΕΕ τα οποία τα έχει ήδη διαθέσιμα. Μπορεί να πάρει 1,533 δισ. ευρώ από το ΕΣΠΑ για να τα δώσει στο Ταμείο Ανάκαμψης (συνολικά ανά την ΕΕ μπορούν να μετακινηθούν 26,8 δις ευρώ ανάλογων πόρων για δράσεις συνοχής όπως λέγονται). Μπορεί να πάρει επιπλέον 348 εκατομμύρια ευρώ από τα κονδύλια της ΚΑΠ (7,5 δισ. ανά την ΕΕ είναι η συνολική μετακίνηση), για να τα δώσει επίσης στο ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης.
Αν αποφασίσει η ελληνική πλευρά να κάνει αυτή η κίνηση, τότε το πακέτο των επιδοτήσεων του του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης αντί να αυξηθεί κατά 1 δισ. ευρώ, θα ενισχυθεί με έως 3 δισ. ευρώ (σ.σ. μειώνοντας όμως κατά 2 δισ. ευρώ τα κονδύλια που διαχειρίζονται άλλοι φορείς).
Υπάρχουν και άλλες δυνατότητες. Αν το επιθυμεί μπορεί να εκχωρήσει από το Σχέδιο Ανάκαμψης έργα είτε στο υφιστάμενο ΕΣΠΑ (αν κρίνει ότι μπορούν να ολοκληρωθούν έως το τέλος της περιόδου επιλεξιμότητας, δηλαδή το τέλος του 2023). Επίσης, αν το κρίνει μπορεί να μεταφέρει αντίστοιχα επενδύσεις από το Σχέδιο Ανάκαμψης στο νέο ΕΣΠΑ (που τώρα βρίσκεται στη διαδικασία υποβολής στην Ευρωπαϊκή ένωση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων για την περίοδο 2021- 2027).
Το αίτημα
Από την 1η Ιουλίου και μετά έχει δικαίωμα η Αθήνα να καταθέσει στις Βρυξέλλες το αίτημα αναθεώρησης, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο πακέτο συστάσεων που ανακοινώθηκαν χθες από την Κομισιόν προς τα κράτη. Η ελληνική πρόταση αναθεώρησης του Σχεδίου Ανάκαμψης θα πρέπει να οριστικοποιηθεί και να υποβληθεί από τον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Θεόδωρο Σκυλακάκη και θα πρέπει να είναι πλήρως κοστολογημένη και αιτιολογημένη. Στόχος είναι να εγκριθούν τα επιπλέον κονδύλια το ταχύτερο δυνατό, κάτι που θεωρείται εφικτό με βάση την πρωτοπορία που υπάρχει μέχρι σήμερα στη διαδικασία έγκρισης και υλοποίησης του Σχεδίου (με τη σημερινή του μορφή).
Από όλη αυτή τη διαδικασία το θετικό είναι ότι η Ελλάδα δικαιούται σημαντικά επιπλέον «φθηνά» δάνεια, γιατί έχει κάνει πλήρη χρήση των δανείων που της αναλογούσαν στην αρχική μορφή του σχεδίου Ανάκαμψης (ως μέσο δηλαδή για την αντιμετώπιση της πανδημίας). Θετικό είναι επίσης το γεγονός πως ακριβώς επειδή έχει αναπτύξει και ένα ισχυρό σκέλος δανείων έχει την τεχνογνωσία για να εντάξει γρήγορα το νέο αυτό άξονα.
Σημειώνεται ότι το πακέτο που ανακοινώθηκε χθες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αξία πανευρωπαϊκά 300 δισεκατομμύρια ευρώ κυρίως από κονδύλια που ήδη υπάρχουν (Ταμείο Ανάκαμψης ΕΕ – RRF). Γι αυτό και ανά την ΕΕ θα υλοποιηθεί μέσω του των εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης τα οποία κατά συνέπεια ισχυροποιούνται.
Η ελληνική κυβέρνηση, θα πρέπει να στραφεί πλέον στην προτεραιοποίηση των επιπλέον παρεμβάσεων οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν από τα εν λόγω κονδύλια (σε επενδυτικό πάντα πεδίο). Εκτείνονται από νέες επενδύσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και για παρεμβάσεις σε φωτοβολταϊκά, έως μεγάλες υποδομές που έχει ανάγκη η χώρα. Και όλα αυτά, χωρίς να διαταράξει τα επενδυτικά σχέδια άλλων κλάδων που είναι ήδη σε εξέλιξη ή που σχεδιάζονται.
Το πακέτο της ΕΕ
Υπενθυμίζεται πως η ανακοίνωση της Κομισιόν για το νέο πακέτο 300 δισ. ευρώ για την κάλυψη της ΕΕ απαρτίζεται από 72 δισ. επιδοτήσεων (εκ των οποίων τα 20 δισ. ευρώ είναι νέα κονδύλια από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων του Συστήματος Δικαιωμάτων Ρύπων της ΕΕ – ΕΤS ) και 225 δισ. δάνεια (από τα κονδύλια που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ, δηλαδή από το RRF).
Στο πεδίο των δανείων του RRF η αλλαγή είναι πως ενώ διαθεσιμότητά τους για την πανδημία σήμερα έφτανε έως τις 31 Αυγούστου 2023, πλέον ορίζεται πως αν το ποσό μένει στο «ράφι» και τον Ιούνιο, τότε μπορεί να μοιρασθεί άμεσα.
Επίσης, τα κράτη μέλη αναφέρεται πως «μπορούν να εξετάσουν φορολογικά μέτρα για την παροχή κινήτρων για εξοικονόμηση ενέργειας και για τη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων». Η Επιτροπή θα συνεργαστεί επίσης στενά με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων , άλλους εταίρους υλοποίησης του προγράμματος InvestEU και τα κράτη μέλη για την επιτάχυνση του δανεισμού στο πεδίο. Το ίδιο ισχύει και για την πρωτοβουλία CEF-E και το Ταμείο Καινοτομίας που θα διπλασιάσει τη χρηματοδότηση για το 2022.
Η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει ότι κάθε νέο ή αναθεωρημένο Σχέδιο του Ταμείου (RRP) πρέπει να περιέχει ένα νέο κεφάλαιο REPowerEU με ειδικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που υποστηρίζουν τους ακόλουθους στόχους REPowerEU:
-τη βελτίωση των ενεργειακών υποδομών και εγκαταστάσεων για την κάλυψη των άμεσων αναγκών ασφάλειας εφοδιασμού σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ιδίως για να καταστεί δυνατή η διαφοροποίηση του εφοδιασμού προς το συμφέρον της Ένωσης συνολικά
-ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια, απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, αύξηση της παραγωγής και απορρόφησης βιώσιμου βιομεθανίου και ανανεώσιμου ή χωρίς ορυκτά υδρογόνου και αύξηση του μεριδίου της ανανεώσιμης ενέργειας,
-αντιμετώπιση εσωτερικών και διασυνοριακών σημείων συμφόρησης στη μεταφορά ενέργειας και υποστήριξη των μεταφορών μηδενικών εκπομπών και των υποδομών τους
-υποστήριξη των παραπάνω στόχων μέσω της ταχείας επανειδίκευσης του εργατικού δυναμικού για πράσινες δεξιότητες
Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που θα προταθούν από την Επιτροπή στο πλαίσιο του κύκλου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2022 θα προσδιορίζουν για κάθε κράτος μέλος ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν υπό το φως των τρεχουσών ενεργειακών προκλήσεων, αναφέρεται. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να επικαιροποιήσουν το επόμενο έτος τους εθνικούς τους στόχους, τις πολιτικές και τα μέτρα τους στα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, τα οποία αναμένεται το 2024.
