Το παράδοξο των τελευταίων ημερών είναι ότι ενώ πυκνώνουν τα «κακά νέα» για την οικονομία της Ευρωζώνης και ειδικά για τις τρεις επικεφαλής ισχυρές οικονομίες, Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, εν τούτοις οι αποδόσεις και τα spreads του δημόσιου χρέους, ακόμα και των υπερχρεωμένων χωρών του ευρωπαϊκού νότου, υποχωρούν.
Τα ιταλικά ομόλογα που έχουν πίσω τους ένα εκρηκτικό μίγμα οικονομικής και πολιτικής κρίσης σε ένα περιβάλλον πρωτοφανούς υπερχρέωσης, μετά την αρχική εκρηκτική αύξηση αποδόσεων και spreads (στα 3,5% και 2,49%) άρχισαν να διολισθαίνουν σε επίπεδα πιο «λογικά», ακόμα και κάτω από το 3%, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν μεσολαβήσει «ειδήσεις» που να δικαιολογούν αυτή την κίνηση.
Η «τάση» φαίνεται μάλιστα να είναι σχεδόν «οριζόντια» καθώς έχει συμπαρασύρει και τα ελληνικά ομόλογα που τυπικά βρίσκονται σε χειρότερη θέση αξιολόγησης (non investment grade) στις αγορές, αλλά παρ' όλα αυτά, ακόμα και τώρα εξακολουθούν να κινούνται ελαφρά χαμηλότερα από τα ιταλικά.
Οι «εξηγήσεις» που δίνονται από τους αναλυτές αποδίδουν τις συμπεριφορές αυτές αφενός στα «τεχνικά» δεδομένα της αγοράς και αφετέρου στην πρόβλεψη, που φαίνεται να ωριμάζει από πολλές πλευρές, ότι η ΕΚΤ θα ενεργήσει αν και εφόσον χρειασθεί.
Και πιθανώς έτσι να «κάψουν... τα δάχτυλά τους» όσοι δοκιμάσουν αυτή τη στιγμή να πιέσουν την αγορά του Ευρώ, όπως έχει συμβεί και άλλες φορές στο παρελθόν.
Η ύφεση και η ΕΚΤ
Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που η ευρωπαϊκή βιομηχανία ετοιμάζεται – σε ορισμένες περιοχές έχει ήδη ξεκινήσει – για τη μεγαλύτερη συρρίκνωση της παραγωγής λόγω της έλλειψης ενεργειακής επάρκειας και ενώ ο πληθωρισμός φαίνεται να έχει εδραιωθεί σε πολλά τμήματα της οικονομίας, πολύ πέρα από τα ενεργειακά προϊόντα.
Τα νεότερα στοιχεία είναι ενδεικτικά. Η μεταποιητική βιομηχανία της ευρωζώνης «βυθίζεται» σε μια ολοένα και πιο απότομη συρρίκνωση, πλησιάζοντας με ταχύτητα την κατάσταση ύφεσης στην ευρύτερη περιοχή.
Ο δείκτης νέων παραγγελιών διολισθαίνει ήδη με ρυθμό που, εξαιρουμένων των μηνών lockdown για την πανδημία, είναι ο πιο «γρήγορος» από την κρίση χρέους του 2012, με προοπτική επιδείνωσης. Και αυτό αφορά στη γερμανική, τη γαλλική και ιταλική βιομηχανία, με άλλα λόγια τη βιομηχανική εξαγωγική «καρδιά» της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Υπάρχει όμως και κάτι διαφορετικό που ίσως «λύνει» την απορία αυτού του παράδοξου, με περισσότερο έμπρακτο τρόπο.
Μέσα σ' αυτό το περιβάλλον, σύμφωνα με πληροφορίες που διακινούνται στο περιβάλλον της ΕΚΤ, αλλά και στο Λουξεμβούργο (έδρα του ESM), η μηχανή παρέμβασης της ΕΚΤ είναι ήδη σε λειτουργία.
Το παράδοξο φαινόμενο της διολίσθησης των αποδόσεων, σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές, εχει να κάνει με την επανατοποθέτηση των λήξεων των χαρτοφυλακίων του PEPP, με όρους μη αναλογικούς της κλείδας της κάθε χώρας και ειδικά της Ιταλίας, που έτσι κι αλλιώς βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής κάθε επενδυτικής πρωτοβουλίας την τρέχουσα περίοδο.
Η γαλλική ανησυχία και το ιταλικό χρέος
Στη διαδικασία αυτή μάλιστα υπάρχει ένας πολύ ευαίσθητος κρίκος, έτοιμος να διαρραγεί σε περίπτωση που το ιταλικό χρέος δείξει ότι μπορεί να πιεσθεί άσχημα.
Και αυτός ο κρίκος έχει την έδρα του στο Παρίσι. Είναι οι γαλλικές τράπεζες, που αποτελούν με τη σειρά τους κεφαλαιώδες στοιχείο για τη σταθερότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος.
Οι «επενδύσεις» των γαλλικών τραπεζών στο ιταλικό χρέος και τις ιταλικές τράπεζες είναι κεντρικής σημασίας για την ΕΚΤ, καθώς μπορούν από την μία στιγμή στην άλλη να «μεταδώσουν» τον «ιό» της κρίσης του χρέους στο σύνολο του ευρωσυστήματος.
Τα χαρτοφυλάκια των γαλλικών τραπεζών έχουν φορτωθεί - λόγω αποδόσεων – με μερικές εκατοντάδες δισ. ευρώ ιταλικά χαρτιά χρέους. Και κάθε αναταραχή στην «αξιολόγηση» αυτών των χαρτοφυλακίων δεν ανησυχεί λιγότερο το Παρίσι και τη Φρανκφούρτη από ότι τη Ρώμη και το Μιλάνο.
Η κοινοποίηση των στοιχείων από τις επανατοποθετήσεις των λήξεων του PEPP είναι πολύ πιθανό να «φωτίσει» περισσότερο το μυστήριο της βελτίωσης των spreads και των αποδόσεων.
Αν αυτό επιβεβαιωθεί από τις ανακοινώσεις των στοιχείων θα δώσει ένα επιπλέον περιθώριο στην ΕΚΤ να καθυστερήσει την ενεργοποίηση του TPI, του νέου άγνωστου ακόμα από πολλές πλευρές «Μπαζούκα», που έβαλε πρόσφατα στο τραπέζι και το οποίο απεύχεται να χρειασθεί να το χρησιμοποιήσει.
Κάπως έτσι είχε γίνει και το 2012, όταν ο Μάριο Ντράγκι ανακοίνωσε το πρόγραμμα των OMT χωρίς ποτέ να το το χρησιμοποιήσει.
Το μυστήριο θα λυθεί ασφαλώς με τις επόμενες ανακοινώσεις της ΕΚΤ και τότε οι αγορές θα εκτιμήσουν έμπρακτα το αν και πότε μπορούν να δοκιμάσουν τις αντοχές του ευρωσυστήματος...
