Ροή
Όταν η επίμονη και σταθερή πολιτική αύξησης του κόστους του χρήματος – μέσω των επιτοκίων – σε ένα περιβάλλον όπου η οικονομική επιβράδυνση αποτελεί την πραγματικότητα, η οικονομική «ιστορία» δείχνει ότι οι αντιδράσεις στις οικονομίες αποκτούν «βίαιο» χαρακτήρα.
Αυτό είναι το νέο περιβάλλον για το οποίο την Παρασκευή στο Jackson Hole, ο επικεφαλής της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), Τζερόμ Πάουελ, με … οδηγό την νομισματική ιστορία, μίλησε ανακοινώνοντας ότι η Fed σχεδιάζει «να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια», όσο και αν αυτό προκαλεί «πόνο» σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του σε ένα περιβάλλον, που …οικιστικά αποτελεί τόπο θερινών κατοικιών των πλουσιότερων οικογενειών στις ΗΠΑ (Τέτον – Γουαϊόμικ), ο Πάουελ είπε ότι η Fed θα συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια και να τα διατηρεί σε υψηλότερο επίπεδο έως ότου είναι σίγουρη ότι ο πληθωρισμός είναι υπό έλεγχο.
«Η αποκατάσταση της σταθερότητας των τιμών πιθανότατα θα απαιτήσει τη διατήρηση μιας περιοριστικής κατεύθυνσης πολιτικής για κάποιο χρονικό διάστημα. Το ιστορικό αρχείο προειδοποιεί έντονα κατά της πρόωρης χαλάρωσης της πολιτικής», προειδοποίησε.
Και για να μη αφήσει κανένα περιθώριο παρεξηγήσεων στις αγορές σημείωσε ότι οι προβλέψεις της νομισματικής επιτροπής της Fed (FOMC) του Ιουνίου υποδηλώνουν ότι τα επιτόκια θα αυξηθούν λίγο κάτω από το 4% μέχρι το τέλος του 2023 και ότι οι ιστορικοί λογαριασμοί προειδοποίησαν να μην χαλαρώσει η πολιτική σύντομα. Τα όσα μεταφέρονται από τους ελάχιστους δημοσιογράφους που είχαν το δικαίωμα παρουσίας στο Συμπόσιο του Jackson Hole αναφέρουν ότι η Fed έχει ετοιμασθεί για μακρά πορεία υψηλών επιτοκίων.
Οι ανακοινώσεις Πάουελ πυροδότησαν όπως είναι γνωστό πτώση 1.000 μονάδων στον μέσο όρο του Dow Jones και οι ποσοστιαίες απώλειες ήταν ακόμη πιο απότομες για τους S&P 500 και Nasdaq Composite.
Η εβδομάδα που θα ξεκινήσει αύριο Δευτέρα στις διεθνείς αγορές θα δώσει ένα «μέτρο» για το πως οι οικονομίες και κυρίως οι χρηματαγορές θα επιχειρήσουν να προεξοφλήσουν αυτή την «βίαιη» μακράς διάρκειας νομισματική σύσφιξη στις ΗΠΑ που θα διαχυθεί αναγκαστικά σε όλες τις αγορές του πλανήτη.
Η κριτική ήρθε πολύ γρήγορα.
Ένας από τους πλέον γνωστούς και έγκυρους αναλυτές διεθνώς, ιδιαίτερα από την θητεία του επικεφαλής της PIMCO στο παρελθόν, ο Ελ-Αριάν σχολίασε με πολλές επιφυλάξεις την κατά τα άλλα ασυνήθιστα σύντομη ομιλία του Powell την Παρασκευή: «Αντιμετώπισε καλά το παρόν, αλλά άφησε έξω σημαντικά ζητήματα του παρελθόντος και του μέλλοντος. Υποψιάζομαι ότι θα ανατρέξουμε στη φετινή ομιλία του Jackson Hole ως μια χαμένη ευκαιρία για τη Fed να ανακτήσει αφ’ ενός τον έλεγχο του αφηγήματος της πολιτικής της (σ.σ. δηλαδή την αξιοπιστία της), και αφ’ εταίρου να περιγράψει τι χρειάζεται για να ξεπεραστεί η σημαντική πρόκληση πολιτικής που αντιμετωπίζει η πιο ισχυρή και συστημικά σημαντική κεντρική τράπεζα του κόσμου…».
Ανάλογες κριτικές δέχθηκε ο κ. Πάουελ και από άλλους αναλυτές κυρίως γιατί πρόβαλε σαν βασικό του επιχείρημα τα …μαθήματα από την νομισματική ιστορία και κυρίως από την δεκαετία του 70’, αλλά δεν κατάφερε να αναφερθεί με τρόπο αξιόπιστο στο γιατί και πώς έγινε το λάθος. Το δικό του και άλλων κεντρικών τραπεζών, που ένα χρόνο πριν και πάλι στο Jackson Hole, διαβεβαίωνε τις αγορές και τον πλανήτη για την προσωρινότητα των πληθωριστικών πιέσεων.
Ποια μέθοδος τον είχε οδηγήσει στην λάθος αντιμετώπιση του πληθωρισμού τότε και πώς αυτό το λάθος της μεθόδου έχει διορθωθεί σήμερα;
Η απάντηση στο ερώτημα δεν δόθηκε ποτέ την Παρασκευή.
Βέβαια ένας τέως συνάδελφός του και αρθρογράφος στους FT, ο Ραγκούραμ Ρατζάν, πρώην διοικητής της Κεντρικής Tράπεζας της Ινδίας, επιχείρησε να τον δικαιολογήσει.
Σχολίασε ότι αν η Fed και οι άλλες κεντρικές τράπεζες είχαν προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων πριν ένα χρόνο δεν θα μπορούσαν να πείσουν για την αναγκαιότητά τους.
Όπως σχολίασε «οι προληπτικές αυξήσεις επιτοκίων που θα επιβράδυναν την ανάπτυξη θα στερούνταν δημόσιας νομιμότητας — ειδικά εάν ήταν επιτυχείς και ο πληθωρισμός δεν είχε αυξηθεί στη συνέχεια. Οι κεντρικές τράπεζες χρειάζονταν από το κοινό να δει υψηλότερο πληθωρισμό για να μπορέσουν να λάβουν ισχυρά μέτρα εναντίον του…».
Τα σχόλια του κ. Ρατζάν δεν αποτελούν όμως ούτε εξήγηση ούτε αποδεικνύουν το γιατί η μέθοδος της Fed οδήγησε μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου του 2021 τους κεντρικούς τραπεζίτες, μαζί και εκείνους της ΕΚΤ, να επιμένουν για την προσωρινότητα του πληθωρισμού.
Και τώρα χωρίς να εξηγήσουν την μεθοδολογική τους διόρθωση – που θα διασφαλίζει απέναντι σε ένα νέο λάθος - αλλάζουν εντελώς κατεύθυνση και μιλάνε για υψηλά επιτόκια για «αρκετό καιρό»… Χρειάσθηκαν 12 μήνες για να καταλάβουν το λάθος τους, χωρίς όμως να μπορούν να το εξηγήσουν αξιόπιστα.
Η ΕΚΤ μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης
Το ενδιαφέρον για όσα θα ακολουθήσουν στην Ευρωζώνη από αυτή την εβδομάδα είναι ότι η κα Ιζαμπέλ Σνάμπελ του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, παρούσα στο Jackson Hole, θεώρησε αναγκαίο να μιλήσει και να πει ότι η ΕΚΤ πρέπει επίσης να αναλάβει «σθεναρή» δράση κατά του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη.
«Σ’ αυτό το περιβάλλον» είπε, «οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να δράσουν δυναμικά». Για να εξηγήσει στην συνέχεια ότι η αποφασιστική δράση των κεντρικών τραπεζών είναι απόλυτα αναγκαία για να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος του να αρχίσουν οι άνθρωποι να αμφιβάλλουν για την μακροπρόθεσμη σταθερότητα των νομισμάτων τους.
Εκείνη την στιγμή που η κα Σνάμπελ έλεγε αυτό το ευρώ υποχωρούσε ακόμα περισσότερο κάτω από το ένα προς ένα της ισοτιμίας του με το δολάριο… «Όσο ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος το κοινό να χάσει την εμπιστοσύνη του στην αποφασιστικότητα και την ικανότητά μας να διατηρήσουμε την αγοραστική του δύναμη…».
Η ειλικρίνεια της κας Σνάμπελ ήταν περισσότερο αφοπλιστική από τα λεγόμενα του κα Πάουελ, καθώς η διολίσθηση του Ευρώ συνεχίζεται ανοίγοντας αφ’ ενός την κερκόπορτα της απώλειας εμπιστοσύνης στο Ευρώ και αφ’ εταίρου την πίσω πόρτα της τροφοδοσίας των πληθωριστικών πιέσεων σε μία ασθμαίνουσα ευρω-οικονομία.
Για να διευκρινίσει μάλιστα τι ακριβώς εννοεί δεν δίστασε να κάνει αυτοκριτική, λέγοντας ότι εάν μία κεντρική τράπεζα υποτιμήσει την επιμονή του πληθωρισμού (σ.σ. όπως έκανε και η ΕΚΤ) και αλλάξει την νομισματική της πολιτική πολύ αργά, το επακόλουθο κόστος μπορεί να είναι πολύ σημαντικό.
Την «ποσοτικοποίηση» αυτής της αυτοκριτικής πρόκειται να δούμε στο τραπέζι μετά από δέκα ημέρες, όταν η ΕΚΤ στις 8 Σεπτέμβρη ανακοινώσει το ύψος της αύξησης των επιτοκίων.
Τότε θα δούμε το πως εκτιμά και «ζυγίζει» το οικονομικό αλλά και το πολιτικό «κόστος» του πληθωρισμού για την Ευρωζώνη, η ΕΚΤ και η κα Λαγκάρντ.
