Την Πέμπτη 8 Σεπτέμβρη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρόκειται να αυξήσει τα επιτόκια από 0,5% (έως και 0,75%), προκαλώντας μία πρωτοφανή εδώ και δεκαετίες αύξηση στο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, αυξάνοντας έτσι και τα ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών στην Ευρωζώνη.
Την επόμενη ημέρα, 9 Σεπτέμβρη στις Βρυξέλλες επιχειρείται συνάντηση του Συμβουλίου Υπουργών για να αναζητηθεί τρόπος να κοπεί ο ομφάλιος λώρος μεταξύ τιμών φυσικού αερίου και κόστους παραγωγής ηλεκτρικού. Χωρίς όμως – προς το παρόν τουλάχιστον - να «πειράξουν» την ομολογουμένως αδιαφανή λειτουργία του Χρηματιστηρίου φυσικού αερίου στο Άμστερνταμ. Ένα χρηματιστήριο, το οποίο τιμολογούσε με 27 ευρώ ανά MWh τον Ιανουάριο του 2021 το φυσικό αέριο και σήμερα το τιμολογεί σε επίπεδα τιμών που έχουν ξεπεράσει ακόμα και τα 300 ευρώ. Και όλα αυτά μέσα σε διάστημα 18 μηνών...
Η κίνηση της ΕΚΤ αναμφίβολα στοχεύει στη στήριξη του Ευρώ, το οποίο έχει διολισθήσει πάνω από 15% έναντι του δολαρίου. Και πρόκειται να «πέσει» ακόμα περισσότερο, όταν η Fed αυξήσει στις 21 Σεπτέμβρη τα επιτόκιά της κατά 0,5% - 0,75%. Το Ευρώ παραμένει προσκολλημένο στο όριο της ισοτιμίας αυτή την εβδομάδα και διαπραγματεύεται στα 1,0022 δολάρια, ενώ τα δημοσιεύματα στον διεθνή οικονομικό Τύπο για το «σορτάρισμά» του πληθαίνουν...
Το «σορτάρισμα» του Ευρώ και ο πληθωρισμός
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε την περασμένη Παρασκευή η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης Εμπορευμάτων, οι κερδοσκόποι συσσώρευσαν καθαρές αρνητικές θέσεις στο Ευρώ για συνολικά 44.100 συμβόλαια την εβδομάδα έως τις 23 Αυγούστου, από 42.800 την προηγούμενη εβδομάδα.
Το σύνολο των αρνητικών στοιχημάτων για το Ευρώ από μεγάλο αριθμό hedge funds έχει επιστρέψει στα επίπεδα της άνοιξης του 2020, όταν η Ευρώπη είχε «χτυπηθεί» από την πανδημία, πριν αυτή επεκταθεί στις ΗΠΑ.
Πίσω από τις στοχεύσεις αυτής της κερδοσκοπικής κίνησης υπάρχει προφανώς η διαφαινόμενη επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας και η είσοδός της σε ύφεση. Μια επιδείνωση που επιβαρύνεται από τη συνεχή κλιμάκωση των τιμών της ενέργειας, η οποία μεταφράζεται ολοένα και περισσότερο σε γενικευμένη αύξηση του πληθωρισμού.
Ενόψει αυτού του σεναρίου, η ΕΚΤ εμφανίζεται αποφασισμένη να συνεχίσει την εκστρατεία νομισματικής «σύσφιξης» μετά το τέλος της εποχής των αρνητικών επιτοκίων τον Ιούλιο. Τις σχετικές προειδοποιήσεις έκανε στην ομιλία της στο συμπόσιο του Jackson Hole το περασμένο Σάββατο, η Isabel Schnabel, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ.
Εκεί εξήγησε ότι ο κίνδυνος σταθεροποίησης των πληθωριστικών προσδοκιών σε υψηλό επίπεδο πληθωρισμού είναι «άβολα υψηλός» και ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να δράσουν αποφασιστικά για να επαναφέρουν γρήγορα τον πληθωρισμό υπό έλεγχο.
Ένα μήνυμα που ακολουθούσε και συντονιζόταν με αυτό που είπε ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ την προηγούμενη ημέρα, επαναλαμβάνοντας την πρόθεση της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ να παραμείνει πλήρως επικεντρωμένη στη συγκράτηση του πληθωρισμού. Το ευρώ έχει ήδη χάσει το 15% της αξίας του, πέφτοντας ακόμα και κάτω από το ένα προς ένα με το δολάριο. Την περασμένη εβδομάδα έφτασε σε χαμηλό 20 ετών όταν οι τιμές χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν σε υψηλά όλων των εποχών στην Ευρώπη εν μέσω φόβων ότι η Ρωσία θα αναστείλει τις προμήθειες φυσικού αερίου. Πράγμα που εν μέρει πραγματοποιήθηκε στο μεταξύ στις ροές φυσικού αερίου προς τη Γαλλία.
Το πρόβλημα όμως για την ΕΚΤ είναι αυτή τη φορά περισσότερο σύνθετο.
Δεν αρκεί να αυξήσει τα επιτόκια καθώς την ίδια στιγμή οι δραματικές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας και ειδικά του φυσικού αερίου, υποχρεώνουν τις κυβερνήσεις σε αύξηση των δημοσιονομικών πολιτικών στήριξης για να συγκρατηθούν οι συνέπειες στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Και αυτό την ίδια στιγμή που η ΕΚΤ αυξάνει την πίεση στις κυβερνήσεις με την αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους τους...
Τα επιτόκια και η ύφεση
Όπως αναγκάσθηκε να παραδεχθεί στην ομιλία του στο Jackson Hole ο Τζ. Πάουελ, στα τέλη της δεκαετίας του '70 μετά τις αλλεπάλληλες πληθωριστικές εκρήξεις σε συνάρτηση με την ενεργειακή κρίση, χρειάστηκε τελικά μια μακρά περίοδος πολύ περιοριστικής νομισματικής πολιτικής για να αναχαιτιστεί ο υψηλός πληθωρισμός στις αρχές της δεκαετίας του 1980... Και αυτό μετά από πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες τα προηγούμενα 15 χρόνια.
Τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη και ειδικά τις υπερχρεωμένες οικονομίες της Ευρωζώνης; Καταρχάς, στη Ευρωζώνη, ο πληθωρισμός της ζήτησης (που συναρτάται με τις οικονομικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν για την πανδημία) επιβαρύνεται από έναν πολύ σοβαρό πληθωρισμό από την πλευρά του κόστους στην προσφορά, που προκαλείται κυρίως από την αύξηση των τιμών της ενέργειας. Και στον οποίο η Ε.Ε. δεν έχει λόγω των οικονομικών και γεωπολιτικών επιλογών της κανένα έλεγχο... Αυτό τον πληθωρισμό δεν μπορεί να τον «πολεμήσει» αυξάνοντας τα επιτόκια η ΕΚΤ. Και επιχειρεί να τον ελέγξει τώρα η Κομισιόν και το Συμβούλιο Υπουργών. Αν βέβαια καταφέρει να συμφωνήσει σε κάτι ουσιαστικό στις 9 του Σεπτέμβρη...
Μέσα σ' αυτό το οικονομικό περιβάλλον και με τη Fed έτοιμη να σπρώξει και πάλι προς τα πάνω το δολάριο, περισσότερο από ότι μπορεί η ΕΚΤ να κάνει με το Ευρώ, τα στοιχήματα για την περαιτέρω διολίσθηση του ευρω-νομίσματος, αναμένεται να επεκταθούν περισσότερο, παρά να περιορισθούν... Κάτι που κάνει την επικείμενη αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ να μοιάζει «αδύναμη» να αναχαιτίσει τις πληθωριστικές πιέσεις που διοχετεύονται και μέσα από το Ευρώ, ακόμα και αν προκαλέσει ισχυρότατο πονοκέφαλο στον υπερχρεωμένο ευρωπαϊκό νότο...
