Τις εκτιμήσεις του για την πορεία της εγχώριας οικονομίας ξεδιπλώνει, μιλώντας στο insider.gr, ο Μιχαήλ Γραμματικόπουλος, οικονομολόγος υπεύθυνος για την κάλυψη της Ελλάδας και Assistant Director της Moody’s Analytics.
Ο κ. Γραμματικόπουλος θέτει τους παράγοντες που μπορούν να επιφέρουν μια περαιτέρω αναβάθμιση των αναπτυξιακών προοπτικών για την ελληνική οικονομία, δίνοντας ιδιαίτερη βάση στην πορεία του τουριστικού κλάδου αλλά και στη σωστή αξιοποίηση των πόρων και των κεφαλαίων που εισέρχονται σταδιακά στην οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης. Παράλληλα, αναφέρεται και στους κινδύνους που απορρέουν από την ενεργειακή κρίση και τον υψηλό πληθωρισμό για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αλλά και τον αντισταθμιστικό ρόλο που δύναται να έχουν οι κυβερνητικές παρεμβάσεις.
Ως προς την αγορά ομολόγων, ο αναλυτής της Moody's Analytics δεν αναμένει κάποια επιδείνωση στα spreads των ελληνικών τίτλων έναντι του Bund, ενώ περνώντας στο σκέλος της εγχώριας πολιτικής σκηνής δίνει τη δική του οπτική και θέση, καθώς η χώρα βαδίζει προς τις κάλπες.
Συνέντευξη του Μιχαήλ Γραμματικόπουλου στον Ανδρέα Βελισσάριο
- Με την ελληνική οικονομία να αναπτύσσεται με ρυθμό 1,2% σε τριμηνιαία βάση κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους φτάνοντας στο 7,7% σε ετήσια βάση (επιπλέον υπήρξε αναθεώρηση για το πρώτο τρίμηνο στο 8% από 7%) και τον τουρισμό να καταγράφει μια ιδιαίτερα υψηλή δυναμική, τι αναμένετε πλέον για την μετέπειτα πορεία της τόσο για εφέτος όσο και για το επόμενο έτος;
Η παραγωγή των τελικών προβλέψεων γίνεται μέσω του Παγκόσμιου Μακροοικονομετρικού Μοντέλου της Moody’s Analytics και ως εκ τούτου η τελική αναθεωρημένη μας εκτίμηση για τη μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας το 2022 θα δημοσιευθεί στις αρχές Οκτωβρίου. Παρόλα αυτά, κοιτώντας τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ, μπορούμε να πούμε με σχετική αυτοπεποίθηση πως ο αριθμός αυτό θα κυμανθεί μεταξύ 6% - 7% για το 2022 και 2 - 2,5% το 2023. Οι βασικές μας υποθέσεις είναι ότι το τρίτο τρίμηνο «πετάει» υψηλότερα από το δεύτερο, ενώ το χειμώνα θα τελεστεί μια αποσυμπίεση σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο εξαιτίας των υψηλότερων επιτοκίων και των μεγάλων πιέσεων στην κατανάλωση των νοικοκυριών εξαιτίας της ενέργειας. Τον επόμενο χρόνο οι διεθνείς πιέσεις αποτελούν έναν ζημιογόνο παράγοντα για τον τουριστικό κλάδο, ενώ τα αυξημένα επιτόκια, επιβαρύνουν την επενδυτική δυναμική και τη ζήτηση για δάνεια «χτυπώντας» την οικοδομική δραστηριότητα, η οποία διαγράφει μια εξαιρετική πορεία έως τώρα το 2022.
Επιπλέον, οι αρχικές μας εκτιμήσεις για την ελληνική οικονομία φαίνεται να επιβεβαιώνονται, καθώς δημοσιεύουμε από την αρχή του έτους νούμερα υψηλότερα από το consensus για το 2022. Ο τουρισμός ακολουθεί την πορεία που είχαμε εκτιμήσει, ότι δηλαδή οι αφίξεις και οι εισπράξεις θα είναι συγκρίσιμες με τα μεγέθη του 2019, ενώ εκτιμούμε ότι και η ψηφιοποίηση της ελληνικής οικονομίας, που έχει τελεστεί τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μείωσε τη φοροδιαφυγή και είχε ένα θετικό πρόσημο στις επιδοτήσεις που δόθηκαν σε νέες επιχειρήσεις καθώς και σε καταναλωτές, μεταφράζοντας τες σε αυξημένη ζήτηση. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αναθεωρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat κατέχουν σημαντικό ρόλο, είναι πολύ μεγαλύτερης κλίμακας σε καιρούς αβεβαιότητας, και επίσης δεν είναι κάτι που μπορεί (ή πρέπει) να ληφθεί υπόψιν a priori κατά τον σχηματισμό των προβλέψεων.
- Ποια είναι η εκτίμησή σας γύρω από τις επίμονες πληθωριστικές πιέσεις που έχουν διαχυθεί στην ελληνική οικονομία προκαλώντας ένα ντόμινο πολυδιάστατων συνεπειών σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά; Στη βάση αυτών και προσθέτοντας το ζήτημα των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων που φαίνεται να προκαλεί τριγμούς στην κυβέρνηση αναθεωρείται την άποψη που είχατε εκφράσει στην τελευταία ανάλυσή σας περί πολιτικής σταθερότητας στη χώρα; Σας ανησυχεί αυτό το ζήτημα βαδίζοντας προς τις βουλευτικές εκλογές;
Δε μπορούμε να αγνοήσουμε την τεράστια πίεση που δέχονται τα νοικοκυριά, με τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών για το 2022 να αναμένεται να φτάσει το 9,4% σε σύγκριση με το 2021. Η κυβέρνηση έχει προωθήσει μέτρα αύξησης του κατώτατου μισθού και αναμένεται να προχωρήσει και σε περαιτέρω αυξήσεις το 2023 ειδικότερα με τα νέα δεδομένα που βρίσκονται πλέον στο τραπέζι. Μη ξεχνάμε ότι οι παροχές που έχουν δοθεί έως τώρα τελούσαν υπό το πρίσμα της πρόβλεψης του υπουργείου Οικονομικών και της ΕΚΤ για μεγέθυνση 3,1 - 4% το 2022. Εάν οι εκτιμήσεις μας αποδειχθούν εύστοχες, ο δημοσιονομικός χώρος που δημιουργείται είναι πολύ σημαντικός και για παράδειγμα το χρέος προς ΑΕΠ φαίνεται να υποχωρεί στο 160% το 2023 (σημειωτέον ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ είναι ονομαστικός και συνεπώς ένας υψηλότερος πληθωρισμός ρίχνει το λόγο). Αυτό σημαίνει ότι αναμένουμε επιπλέον ώθηση στην οικονομία μέσω της τόνωσης της ζήτησης (μειώσεις φόρων, αυξήσεις μισθών), ενώ η κυβέρνηση είναι πολύ πιθανό να προσπαθήσει να κρατήσει τα φώτα της δημοσιότητας στα θετικά νέα της οικονομίας.
Σε ιστορική βάση, η ελληνική οικονομία αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευαίσθητη στην ανακοίνωση μιας εκλογικής αναμέτρησης, με τους καταναλωτές να βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής, «παγώνοντας» έτσι τη ζήτηση. Στο βασικό σενάριο, υποθέτουμε ότι θα γίνουν δυο εκλογικές αναμετρήσεις εξαιτίας της αλλαγής του εκλογικού νόμου, και στη δεύτερη αναμέτρηση ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να συγκεντρώσει την αυτοδυναμία.
- Μετά την ολοένα και πιο «hawkish» στροφή της ΕΚΤ και με φόντο το πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται στην Ιταλία αναμένεται να ενταθούν οι πιέσεις στα ελληνικά κρατικά ομόλογα με περαιτέρω άνοδο των spreads; Θεωρείτε πως υπάρχει ένα ασαφές πλαίσιο γύρω από το νέο εργαλείο TPI της ΕΚΤ και την ενεργοποίηση αυτού, ή εάν αναμένεται μια ενεργοποίηση αυτού στα ελληνικά ομόλογα;
Στο βασικό σενάριο δε βλέπουμε κάποια επιδείνωση στα spreads των ελληνικών ομολόγων έναντι του Bund, τα οποία κινούνται σταθερά στο 2,5 – 3%, τιμές χαμηλές για τη κατανομή της συγκεκριμένης χρονοσειράς. Η άνοδος των επιτοκίων στα κρατικά ομόλογα έρχεται ως λογική ακολουθία της αυξητικής τάσης στα ομόλογα της Γερμανίας. Η εικόνα της Ελλάδας είναι πολύ διαφορετική αυτή τη στιγμή, σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο και υποθέτουμε ότι ακόμα και να χρειαστεί η ενεργοποίηση του εργαλείου, η εφαρμογή του θα είναι επιτυχής. Το ΤPI έχει τη σημαντική διαφορά, ότι οι αγορές ομολόγων εμπεριέχουν ένα ρίσκο και για την Κεντρική Τράπεζα, αντίστοιχο με εκείνο των ιδιωτικών ομολογιούχων, σε περίπτωση χρεοκοπίας. Έτσι μια αδυναμία του προηγούμενου εργαλείου που τέθηκε σε εφαρμογή στην Ελλάδα το 2010 – 2012, του SMP, αναμένεται να λυθεί.
- Πιστεύετε ότι οι γεωπολιτικές εντάσεις και ο πόλεμος που διεξάγεται στην ενεργειακή «σκακιέρα» μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά ή και να εκτροχιάσουν την εγχώρια οικονομία; Τα κεφάλαια από το RRF (Ταμείο Ανάκαμψης) μπορούν να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά σε αυτό το, γεμάτο αβεβαιότητες, σκηνικό;
Το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί αποτελεί μια «τέλεια καταιγίδα». Τα προβλήματα προσφοράς της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού, οδήγησαν τις τιμές των προϊόντων πολύ υψηλά ακόμα και πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μετά την εισβολή, η ενεργειακή κρίση έκανε την εμφάνισή της και έστειλε ολόκληρη την Ευρώπη στην αναμονή μιας οικονομικής ύφεσης.
Συμπληρωματικά λοιπόν σε αυτό, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει η απορρόφηση των 31 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, που κατά κύριο λόγο εστιάζουν στην ψηφιοποίηση της ελληνικής οικονομίας καθώς και στη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι επιτυχημένες επενδύσεις και η υψηλή απορρόφηση των πόρων θα μπορέσουν να δώσουν την δυναμική που λείπει για μια συνεπή μεγέθυνση ανά έτος, πολύ ανώτερη του δυνητικού ΑΕΠ της χώρας, για την επόμενη πενταετία.
- Θεωρείτε πως ελλοχεύουν νέοι κίνδυνοι κοινωνικών εντάσεων εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού και της ενεργειακής κρίσης;
Η ενεργειακή κρίση ελλοχεύει τον κίνδυνο πολιτικής αστάθειας. Κοινές πολιτικές αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο ίσως έρθουν σε ρήξη με ήδη υπάρχουσες σε εθνικό επίπεδο, τη στιγμή που Ρωσία πιέζει ξεκάθαρα την Ευρώπη να ανακαλέσει τις κυρώσεις που έχουν θεσπιστεί, κάτι που ενδέχεται να οξύνει την ένταση.
