Ο Ιανουάριος σηματοδότησε τον πρώτο μήνα που περικόπηκαν πλήρως οι εισαγωγές ρωσικού αερίου, από την εποχή που η χώρα μας ξεκίνησε να προμηθεύεται καύσιμο από τη Μόσχα, δηλαδή από τη δεκαετία του ʼ90. Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, το 2023 έκανε «πρεμιέρα» με μηδενισμό των ποσοτήτων καυσίμου από το Σιδηρόκαστρο – δηλαδή την «πύλη εισόδου» στη χώρα μας φυσικού αερίου από τη Μόσχα.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, ο μηδενισμός των εισαγωγών οφείλεται στην κατακόρυφη μείωση της εγχώριας ζήτησης για καύσιμο τον προηγούμενο μήνα, η οποία άγγιξε το 38%. Ως συνέπεια, οι προμηθευτές χρειάστηκε να αναπροσαρμόσουν τις ποσότητες που «πέρασαν» τα ελληνικά σύνορα, προχωρώντας σε πλήρη περικοπή των παραδόσεων από τη Μόσχα, καθώς τα σχετικά συμβόλαια με την Gazprom επιτρέπουν με μεγαλύτερη ευκολία την αναπροσαρμογή των παραδόσεων.
Αντίθετα, τα συμβόλαια προμήθειας αερίου από το Αζερμπαΐτζάν, που μέσω του αγωγού ΤΑΡ αποτελούν επίσης πηγή ανεφοδιασμού με αέριο αγωγού, δεν προσφέρουν ανάλογη ευελιξία. Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, οι ροές αζερικού αερίου έφτασαν τον προηγούμενο μήνα τις 1,09 TWh (Τεραβατώρες). Ωστόσο, το μεγαλύτερο μερίδιο κάλυψης των εγχώριων αναγκών απέσπασε το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), με την εισαγωγή συνολικών ποσοτήτων 3,9 TWh μέσω του τερματικού του Διαχειριστή στη Ρεβυθούσα.
Μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο
Αναφορά στον μηδενισμό των ρωσικών εισαγωγών κάνει και η δεξαμενή σκέψης The Green Tank, σε ανάλυση που δημοσίευσε χθες με θέμα τις τάσεις στην εισαγωγή και κατανάλωση αερίου. Σύμφωνα με την ανάλυση, το πρώτο εντεκάμηνο του 2022 η Ελλάδα ήταν λιγότερη εξαρτημένη από τις εισαγωγές από τη Μόσχα, συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο λόγος είναι πως, κάθε μήνα του 2022, η χώρα μας κατόρθωνε να μειώνει τις εισαγωγές ρωσικού αερίου που χρησιμοποιήθηκαν για κάλυψη της εσωτερικής κατανάλωσης σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2021, πολύ περισσότερο από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Έτσι αθροιστικά μέχρι και τον Νοέμβριο, η Ελλάδα μείωσε τις εισαγωγές ρωσικού αερίου κατά 68,4% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2021, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος ήταν 28,6% για τα 27 κράτη-μέλη.
Στο διάστημα Μάιος-Νοέμβριος, η μείωση των εισαγωγών από τη Μόσχα ήταν τουλάχιστον 74%. Επίσης, πριν τον μηδενισμό του Ιανουαρίου, είχε προηγηθεί το δίμηνο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου, με περιστολή των ποσοτήτων κατά 98,48% και 98,29%, αντίστοιχα.
Υπερκάλυψη του ευρωπαϊκού «κόφτη» 15%
Η περιστολή της ζήτησης σε αέριο, που βρίσκεται πίσω από την περιστολή των εισαγωγών από τη Ρωσία, έχει βάλει επίσης τη χώρα μας σε τροχιά επίτευξης του πανευρωπαϊκού στόχου (εθελοντικού προς στιγμή) για μείωση της κατανάλωσης αερίου κατά 15%. Υπενθυμίζεται ότι ο στόχος αυτός ισχύει για το 8μηνο από την 1η Αυγούστου 2022 έως τις 31 Μαρτίου 2023, στο οποίο η ζήτηση κάθε κράτους-μέλους θα πρέπει να είναι μειωμένη κατά 15% σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωσή του την ίδια περίοδο την προηγούμενη πενταετία.
Έτσι, στους πρώτους 6 μήνες του μέτρου (Αύγουστος 2022 – Ιανουάριος 2023), η χώρα μας έχει μειώσει την κατανάλωσή της κατά -22,6% σε σχέση με τον μέσο όρο πενταετίας, με συνέπεια να υπερκαλύπτει τον στόχο. Επίσης, συγκριτικά με το περσινό αντίστοιχο 6μηνο, η ζήτηση έχει περιοριστεί κατά -32%.
Αναπροσαρμογή του τέλους 10 €/MWh
Η μείωση της κατανάλωσης προήλθε από μία σειρά αιτιών, ξεκινώντας καταρχάς από τη στροφή των μεγάλων βιομηχανιών σε άλλα καύσιμα, με τα οποία υποκατέστησαν το φυσικό αέριο. Επίσης, και οι καιρικές συνθήκες επέτρεψαν την περικοπή κατανάλωσης από τον οικιακό τομέα. Ωστόσο, σημαντικότερος παράγοντας ήταν η σημαντική μείωση συμμετοχής του αερίου στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής.
Καταλύτης ήταν το τέλος 10 €/MWh που επιβλήθηκε στο καύσιμο το οποίο προορίζεται για την παραγωγή ηλεκτρική ενέργειας, με το μέτρο να τίθεται σε ισχύ από τον Νοέμβριο. Σύμφωνα ωστόσο με επιστολή που απέστειλε στο ΥΠΕΝ ο Σύνδεσμος των Ανεξάρτητων Ηλεκτροπαραγωγών (ΕΣΑΗ), με την πτώση των τιμών αερίου στα επίπεδα των 50-60 €/MWh, το τέλος αποτελεί πλέον μία σημαντική επιβάρυνση, η οποία από τη μία πλευρά καθιστά τις εγχώριες μονάδες αερίου αντιοικονομικές, ενώ από την άλλη αυξάνει τις χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο σκέφτεται να προχωρήσει σε αναπροσαρμογή του τέλους, ώστε να πάψει πλέον να είναι σταθερό. Αντίθετα θα γίνει μεταβαλλόμενο και θα υπολογίζεται με την εφαρμογή ενός συγκεκριμένου ποσοστού επί της διεθνούς τιμής του αερίου.
