Στο ποσό των 1,7 δισ. ευρώ ανήλθε η χρηματοδότηση ελληνικών φορέων από το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» για την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας κατά την περίοδο 2014-2020, κατατάσσοντας τη χώρα μας στην 5η θέση ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, με βάση το ύψος χρηματοδότησης προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Εισόδημα. Συνολικά στο πρόγραμμα συμμετείχαν 665 εγχώριες ιδιωτικές εταιρείες που υλοποίησαν 1319 έργα, οι οποίες έλαβαν περί το μισό δισ. ευρώ, ήτοι το 29,9% του συνόλου χρηματοδότησης – ποσοστό αισθητά χαμηλότερο από τη συμμετοχή των ιδιωτικών επιχειρήσεων στις συνολικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα.
Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι οι ελληνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν είχαν εξετάσει και αξιοποιήσει επαρκώς το πρόγραμμα ως εργαλείο χρηματοδότησης, σε αντίθεση με τα δημόσια ερευνητικά ιδρύματα, τα οποία έχουν μεγαλύτερη τεχνογνωσία και εμπειρία στην αξιοποίηση τέτοιων πηγών, απορροφώντας, έτσι, αναλογικά περισσότερους πόρους. Καταγράφεται, επίσης, σημαντική συγκέντρωση της χρηματοδότησης (76,5%) στην Αττική.
Ειδικότερα, η χρηματοδότηση των εγχώριων επιχειρήσεων μέσα από το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» δημιούργησε συνολικά περίπου 720 εκατ. ευρώ σε όρους ΑΕΠ, κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 – ήτοι περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ ΑΕΠ ετησίως – υποστηρίζοντας περίπου 2.300 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης κατά μέσο όρο το ίδιο διάστημα. Εάν όμως οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν απορροφήσει από το εν λόγω πρόγραμμα πόρους ανάλογους με το μέγεθος της οικονομίας της χώρας μας, η μέση επίδραση στο ΑΕΠ της Ελλάδας θα είχε ανέλθει στα 190 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ το αποτύπωμα στην απασχόληση θα είχε διαμορφωθεί σε περίπου 4.200 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.
Τα ανωτέρω προκύπτουν από σχετική μελέτη που εκπόνησαν η ΕΥ Ελλάδος και το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 και η οποία παρουσιάστηκε σε συνέντευξη Τύπου το μεσημέρι της Δευτέρας.
«Τα ελληνικά πανεπιστήμια παίρνουν καλό βαθμό – αλλά όχι άριστο – σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση. Για τις ελληνικές επιχειρήσεις όμως ο βαθμός δεν είναι καλός», τόνισε χαρακτηριστικά ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ και Καθηγητής Οικονομικών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νίκος Βέττας, προκειμένου να τονίσει το γεγονός ότι η συμμετοχή των ιδιωτικών επιχειρήσεων της χώρας στα ευρωπαϊκά προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης παραμένει χαμηλή.
Γιατί είναι χαμηλή η συμμετοχή των ιδιωτικών επιχειρήσεων
Όπως εξήγησε ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥ Ελλάδος, Γιώργος Παπαδημητρίου, το συγκριτικά χαμηλό μερίδιο των ιδιωτικών επιχειρήσεων στην αξιοποίηση των πόρων των ευρωπαϊκών προγραμμάτων οφείλεται κατά κύριο λόγο σε τρεις παράγοντες. «Πρώτον, στην Ελλάδα παρατηρείται έλλειψη γνώσης για τα ευρωπαϊκά προγράμματα σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεύτερον η όποια γνώση υπάρχει, είναι πολλές φορές εσφαλμένη και τρίτον, στη χώρα μας, δεν υπάρχει κουλτούρα και τεχνογνωσία σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η μελέτη επικεντρώθηκε στα τρία βασικά προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου και συγκεκριμένα στα «Ορίζοντας 2020», «LIFE» και «Erasmus+», τα οποία παρείχαν πόρους για περιοχές αυξημένης σημασίας, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η καινοτομία, η ενεργειακή μετάβαση και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
«LIFE»: 44,6 εκατ. ευρώ άντλησε η Ελλάδα
Από το πρόγραμμα «LIFE», η Ελλάδα άντλησε ποσό ύψους 44,6 εκατ. ευρώ άμεσης χρηματοδότησης για έργα σε θέματα κλιματικής αλλαγής και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Το ποσό αυτό κατατάσσει τη χώρα μας στην 8η θέση ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, με βάση το ύψος χρηματοδότησης προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Εισόδημα.
Το 27,2% των χρηματοδοτούμενων φορέων ήταν ιδιωτικές επιχειρήσεις, με το 61,8% του συνόλου των χρηματοδοτούμενων φορέων να βρίσκονται στην Αττική.
«Erasmus+»: 42,5 εκατ. ευρώ άντλησε η Ελλάδα
Μέσω του προγράμματος «Erasmus+», ελληνικοί φορείς συντόνισαν 188 έργα με συνολικό προϋπολογισμό 42,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων μόλις το 14,7% συντονίστηκαν από εγχώριες επιχειρήσεις. Το ποσό αυτό κατατάσσει τη χώρα μας στη 16η θέση ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, με βάση το ύψος χρηματοδότησης προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Εισόδημα.
«Η πολιτεία οφείλει να στηρίξει τις επιχειρήσεις σε ό,τι αφορά την παροχή εκπαίδευσης ως προς τα ευρωπαϊκά προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης, ωστόσο ο πρώτος και τελευταίος λόγος αφορά στις ίδιες τις επιχειρήσεις», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαδημητρίου.
«Οι επενδύσεις αποτελούν τον πιο κρίσιμο κρίκο για την ανάπτυξη της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια», σημείωσε από την πλευρά του ο κ. Βέττας, κάνοντας ειδική μνεία στο στοίχημα της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας.
«Όπως έγινε γνωστό και κατά τους σχεδιασμούς της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027, φτάνει η έρευνα για την έρευνα. Η έρευνα πρέπει να οδηγεί σε ανάπτυξη και κατ’ επέκταση σε θέσεις εργασίας», υποστήριξε, λαμβάνοντας τον λόγο, ο Associate Partner, Τμήμα Συμβούλων Εταιρικής Στρατηγικής και Συναλλαγών της ΕΥ Ελλάδος, Βασίλης Τσιάμης, εξηγώντας πως η χώρα μας μπορεί να πάει πολύ καλύτερα στη νέα προγραμματική περίοδο. «Η αξιοποίηση των πόρων των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων δεν είναι mission impossible», πρόσθεσε, για να συμπληρώσει πως με πληρέστερη εξειδίκευση και μεγαλύτερη γνώση, οι ελληνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις μπορούν να αυξήσουν τη συμμετοχή τους στις ευρωπαϊκές πηγές άμεσης χρηματοδότησης.
Προτάσεις
Για την ενεργότερη συμμετοχή των εγχώριων ιδιωτικών επιχειρήσεων στα κοινοτικά προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης και την ενίσχυση των δυνητικών θετικών επιδράσεων των προγραμμάτων αυτών στην οικονομία, η EY Ελλάδος και το ΙΟΒΕ ανέπτυξαν δέσμη προτάσεων προς αξιοποίηση τόσο από την πλευρά της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας όσο και από την πλευρά της πολιτείας. Ενδεικτικά, οι προτεινόμενες πρωτοβουλίες αφορούν, μεταξύ άλλων, στην:
- Ενίσχυση του ρόλου των Εθνικών Σημείων Επαφής των προγραμμάτων άμεσης χρηματοδότησης, για την αποτελεσματικότερη ενημέρωση του ελληνικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος
- Στήριξη της δημιουργίας «συστάδων καινοτομίας» – εντός και εκτός Ελλάδας – για την κοινή συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα έργα
- Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών ή/και εκπαίδευσης, με την υποστήριξη της Πολιτείας, κατά τα πρότυπα άλλων χωρών, από εξειδικευμένους επαγγελματίες, για την προετοιμασία προτάσεων στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων άμεσης χρηματοδότησης
- Ενημέρωση των ιδιωτικών επιχειρήσεων σχετικά με τα οφέλη που προκύπτουν από τον συνδυασμό πηγών άμεσης και έμμεσης χρηματοδότησης (blended funding)
- Δημιουργία κουλτούρας στις ιδιωτικές επιχειρήσεις όσον αφορά στην άμεση χρηματοδότηση από την Ε.Ε., με σκοπό την προετοιμασία τους για μελλοντικά σενάρια, στα οποία η έμμεση ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα είναι στοχευμένη σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες ή θα υπάρχει χρηματοδότηση ειδικού σκοπού (π.χ. COVID-19).
