Αρνητική είναι η Κομισιόν στην παράταση της «εργαλειοθήκης» των έκτακτων μέτρων που επιστρατεύθηκαν από τα κράτη-μέλη κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, ώστε να αποσοβηθούν οι παρενέργειες από την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους.
Έτσι, σε έκθεσή της που δημοσιεύθηκε χθες (και η οποία προβλεπόταν από τον Κανονισμό που ενεργοποίησε την εν λόγω «εργαλειοθήκη») εισηγείται να μην επεκταθούν χρονικά οι παρεμβάσεις στήριξης των καταναλωτών, το πλαφόν στη χονδρεμπορική ρεύματος, καθώς και η μείωση της κατανάλωσης ρεύματος κατά τις ώρες αιχμής.
Σύμφωνα πάντως με πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η αναφορά των Βρυξελλών δεν έχει καμία επίδραση στην ισχύ των προσωρινών μέτρων που εφαρμόζονται στη χώρα μας και τα οποία θα παραμείνουν κανονικά ενεργοποιημένα έως τις 30 Σεπτεμβρίου, έπειτα από την παράταση που δόθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση. Είναι ενδεικτικό εξάλλου το γεγονός ότι, όπως αναφέρεται και στην έκθεση, υπάρχουν ευρωπαϊκά κράτη που εφαρμόζουν ανάλογες παρεμβάσεις (έχοντας λάβει το «πράσινο φως» της Κομισιόν) οι οποίες θα παραμείνουν ενεργοποιημένες για ακόμη μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τη χώρα μας, ακόμη και έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023.
Έτσι, η έκθεση «επικοινωνεί» ουσιαστικά την αρνητική στάση των Βρυξελλών στο ενδεχόμενο κάποια χώρα να αιτηθεί εκ νέου την περαιτέρω χρονική επέκταση των μέτρων, πέρα από τις προθεσμίες που έχουν αυτή τη στιγμή συμφωνηθεί με κάθε ένα κράτος-μέλος. Και, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, το «όχι» για νέα παράταση τελεί υπό την αίρεση ότι θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες η αποκλιμάκωση της ενεργειακής κρίσης.
Επαναδιαπραγμάτευση σε τυχόν νέο ανοδικό ράλι
Το γεγονός αυτό, στην περίπτωση της χώρας μας, σημαίνει ότι η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει από τις δεύτερες κάλπες θα αξιολογήσει κατά πόσο οι συνθήκες (βλ. ενεργειακές τιμές) δικαιολογούν ή όχι να αποσυρθεί το υφιστάμενο «δίχτυ προστασίας» όντως στις 30 Σεπτεμβρίου.
Στο ενδεχόμενο που αξιολογηθεί πως απαιτείται νέα παράταση (αν οι τιμές ρεύματος και αερίου έχουν πάρει ξανά την ανιούσα), θα έχει τη δυνατότητα να διαπραγματευθεί για δεύτερη φορά με την Κομισιόν, αναφορικά με την τύχη των παρεμβάσεων.
Υπενθυμίζεται ότι, με βάση το τρέχον πλαίσιο στην Ελλάδα, έως τις 30 Σεπτεμβρίου συνεχίζει να ισχύει το πλαφόν στις αμοιβές των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής όλων των εταιρειών στην Ελλάδα. Επίσης, παραμένουν «παγωμένες» οι ρήτρες αναπροσαρμογής στα κυμαινόμενα τιμολόγια, ενώ υπάρχει η δυνατότητα για την εφαρμογή επιδοτήσεων – αν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Η «εργαλειοθήκη» μέτρων
Η «εργαλειοθήκη» εγκρίθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2022, με Κανονισμό του Ευρ. Συμβουλίου, εισάγοντας στοχευμένα και χρονικά περιορισμένα μέτρα για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και τη συγκέντρωση και αναδιανομή στους τελικούς πελάτες των εξαιρετικά υψηλών εσόδων του ενεργειακού τομέα.
- Μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας
Ο κανονισμός του Συμβουλίου θέτει δύο στόχους, έναν εθελοντικό (μείωση της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 10%) και ένα υποχρεωτικό (μείωση κατά τις ώρες υψηλής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, τουλάχιστον κατά 5%). Τα κράτη-μέλη ήταν ελεύθερα να επιλέξουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη των δύο ποσοστών.
Ο υποχρεωτικός στόχος εφαρμόστηκε από την 1η Δεκεμβρίου 2022 έως τις 31 Μαρτίου 2023 και η εισήγηση της Κομισιόν είναι να μην παραταθεί.
- Πλαφόν στη χονδρεμπορική
Ο κανονισμός του Συμβουλίου επέβαλε την εισαγωγή ενός προσωρινού ανώτατου ορίου εσόδων, ύψους 180 ευρώ/MWh, στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν
τεχνολογίες με χαμηλότερο οριακό κόστος (ουσιαστικά σε όλες τις τεχνολογίες πλην των μονάδων αερίου). Ωστόσο, έδινε επίσης ευελιξία στα κράτη-μέλη όσον αφορά τον τρόπο εφαρμογής αυτού του μέτρου σε εθνικό επίπεδο.
Έτσι, για παράδειγμα, η Ελλάδα εισήγαγε ξεχωριστά πλαφόν ανά τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, ενώ ενέταξε στο μέτρο αυτό και τις μονάδες αερίου. Σε κάθε περίπτωση, τα κεφάλαια που συγκεντρώνονται από το πλαφόν θα πρέπει υποχρεωτικά να αξιοποιηθούν για την απορρόφηση των ανατιμήσεων των χονδρεμπορικών τιμών, ώστε οι αυξήσεις να μην περάσουν στο σύνολό τους στους τελικούς καταναλωτές. Το μέτρο αυτό εκπνέει στις 30 Ιουνίου και, όπως αναφέρεται στην έκθεση, οι Βρυξέλλες εισηγούνται να μην επεκταθεί.
- Στήριξη των τελικών καταναλωτών
Ο Κανονισμός έδινε τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να «θωρακίσουν» τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας, επιτρέποντας τη ρύθμιση των τιμών λιανικής ακόμη και κάτω από το κόστος προμήθειας, για τα νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) κάτω από ορισμένες συνθήκες. Το μέτρο αυτό ίσχυσε από τις 8 Οκτωβρίου 2022 και εκπνέει στις 31 Δεκεμβρίου 2023. Και πάλι η Κομισιόν προτείνει να μην παραταθεί.
Μικρές πιθανότητες για αναζωπύρωση της κρίσης
Σύμφωνα με την Κομισιόν, τα μέτρα του Κανονισμού θεσπίστηκαν σε μια περίοδο όπου οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είχαν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Για παράδειγμα, τον Αύγουστο του 2022, οι χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, στις κύριες αγορές της ΕΕ, υπερέβαιναν τα 350 ευρώ/MWh. Οι τιμές ηλεκτρισμού κατά την αναφερόμενη περίοδο ήταν περίπου τέσσερις φορές υψηλότερες από τη μέση τιμή της 10ετίας 2010-2020 (40-60 ευρώ/MWh).
Ωστόσο, συγκριτικά με τον Δεκέμβριο του 2022 (όταν ενεργοποιήθηκε η «εργαλειοθήκη») οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας έχουν πλέον μειωθεί δραστικά, με τις τρέχουσες μέσες τιμές να είναι σε επίπεδα μικρότερα από 80 ευρώ/MWh (ο μέσος όρος αναφοράς της ΕΕ ανέρχεται σε 80 ευρώ/MWh έως το τέλος του Μαΐου 2023). Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στις μειωμένες χονδρεμπορικές τιμές του φυσικού αερίου, που προκλήθηκε από διάφορους παράγοντες, όπως π.χ τις ήπιες καιρικές συνθήκες, καθώς και τις παρεμβάσεις που επιστράτευσαν τα κράτη-μέλη - συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, ή του πλαφόν στις τιμές του LNG.
Όπως αναφέρουν οι Βρυξέλλες στην έκθεση, η πρόσφατη πτώση και σταθεροποίηση των τιμών του φυσικού αερίου (και κατά συνέπεια των τιμών του ρεύματος) κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών του 2023 έχουν οδηγήσει την αγορά στην εκτίμηση πως είναι λιγότερο πιθανό να επαναληφθούν τον επόμενο χειμώνα οι ανατιμήσεις των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας που καταγράφηκαν όλο το 2022.
Στις εκτιμήσεις αυτές συνηγορούν διάφοροι παράγοντες, όπως τα υψηλότερα επίπεδα αποθήκευσης αερίου, αλλά και οι νέες υποδομές για εισαγωγή αερίου αγωγού και LNG, με σκοπό την περαιτέρω διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας.
