Τι πρέπει να κάνει ένας Έλληνας που θέλει να εξάγει στο εξωτερικό; Ποιες χώρες ενδιαφέρονται περισσότερο να επενδύσουν στην Ελλάδα; Τι ρόλο παίζει η ελληνική, μεσογειακή διατροφή στην εξωστρέφεια της χώρας; Ποια είναι πλέον η εικόνα της Ελλάδας διεθνώς;
Τις απαντήσεις δίνει, με συνέντευξή της στο insider.gr, η κ. Βίκη Λοΐζου Γενική Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας και Πρόεδρος του Enterprise Greece.
Η κ. Λοΐζου μάς μεταφέρει από το εξωτερικό ένα κλίμα επενδυτικής ανάτασης για την Ελλάδα, καθώς η χώρα μας «δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως ουραγός των εξελίξεων, αλλά ως πρωταγωνιστής». Περιγράφει τους κρίσιμους εκείνους παράγοντες που καθιστούν την Ελλάδα ελκυστικό επενδυτικό προορισμό αλλά και τους κλάδους που τραβούν περισσότερο τα βλέμματα των επενδυτών, ενώ εξηγεί πώς μπορεί το Enterprise Greece να διευκολύνει τον επενδυτή που ενδιαφέρεται για την Ελλάδα. Η γενική γραμματέας μιλά, εξάλλου, για τον στόχο διείσδυσης των ελληνικών εξαγωγών σε μεγάλες αγορές, όπως οι ασιατικές αλλά και τις προοπτικές της αγροδιατροφής και των τουριστικών ακινήτων.
Τι προσπαθεί να πετύχει η χώρα μας με το Εθνικό Σχέδιο Εξωστρέφειας;
Β. Λοΐζου: Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας είναι η συνολική στρατηγική του υπουργείου Εξωτερικών για το πώς παρουσιάζουμε την επιχειρηματικότητα σε άλλες χώρες, είτε για να προσελκύσουμε επενδύσεις, είτε για να προωθήσουμε τις εξαγωγές μας. Είναι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο το οποίο συμπεριλαμβάνει δράσεις σε 46 χώρες σε όλο τον κόσμο και δημιουργεί τις συνθήκες με τις οποίες μπορούμε ουσιαστικά, οργανωμένα και συντεταγμένα να πετυχαίνουμε τους στόχους μας. Το σχέδιο είναι μόνο ένα πρώτο βήμα προς μια ολοκληρωμένη στρατηγική με την οποία θα μπορούμε πραγματικά να θέτουμε φιλόδοξους στόχους για το πώς μπορούμε να διεισδύουμε σε νέες αγορές, για το πώς μπορούμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα για να προσελκύσουμε επενδύσεις στους τομείς που θέλουμε και να πετύχουμε το παραγωγικό μοντέλο που επιθυμούμε για τη χώρα μας.
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές χώρες για τις ελληνικές εξαγωγές;
Β. Λοΐζου: Αυτή τη στιγμή, 50% και πλέον των εξαγωγών μας προωθούνται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρώπης συνολικά, με πρώτες τις γειτονικές μας χώρες, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας. Πολύ σημαντικές είναι οι εξαγωγές μας και στη Γερμανία και βέβαια -εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης- στη γειτονική μας Τουρκία. Στόχος μας είναι να μπορέσουμε να διεισδύσουμε σε μεγάλες αγορές όπως είναι οι ασιατικές αγορές, η αγορά της Ινδίας ή αγορές όπως είναι η Κορέα και η Ιαπωνία. Έχουμε πολύ μεγάλη δυνατότητα να διεισδύσουμε στην Αφρική και βέβαια ένα πολύ μεγάλο μέρος των εξαγωγών μας κατευθύνεται στην αμερικανική ήπειρο, στον Καναδά αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες που είναι κύριος εταίρος μας.
Και ποιοι είναι οι βασικότεροι εξαγωγικοί τομείς;
Β. Λοΐζου: Ως προς τους τομείς εξαγωγών, πρώτα είναι τα πετρελαιοειδή αλλά πολύ μεγάλο ρόλο και σημασία έχουν τα προΐόντα τροφίμων και ποτών, η αγροδιατροφή συνολικότερα. Μάλιστα προωθούμε και την έννοια της ελληνικής μεσογειακής διατροφής και τον τελευταίο καιρό δίνουμε έμφαση σε νέες τεχνολογίες, υπηρεσίες πληροφορικής, σε βιοτεχνολογία, σε ναυτιλιακό εξοπλισμό σε συνδυασμό με τεχνολογία. Είναι τομείς οι οποίοι δύνανται να έχουν αλματώδη ανάπτυξη και να δημιουργήσουν μεγάλη προστιθέμενη αξία στην οικονομία της χώρας. Προφανώς αυτή τη στιγμή και ο Τουρισμός, δηλαδή οι εξαγωγές υπηρεσιών τουρισμού, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο και θα συνεχίσουν να παίζουν στην ελληνική οικονομία.
Το 2022 ήταν μια πολύ δυνατή χρονιά για τις εξαγωγές. Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε μια ανάλογη συνέχεια;
Β. Λοΐζου: Το 2022 ήταν μια χρονιά στην οποία ξεπεράσαμε τα 55 δισεκατομμύρια ευρώ σε εξαγωγές και είναι πραγματικά ρεκόρ σε σχέση με προηγούμενες χρονιές. Οι εξαγωγές σημειώνουν αλλεπάλληλα ρεκόρ τα 2-3 τελευταία χρόνια αλλά και συγκριτικά με παλαιότερες χρονιές προ covid. Είναι πραγματικά σημαντικό το ότι, παρά την κρίση, παρά την πανδημία, παρά την ενεργειακή κρίση, οι ελληνικές εταιρείες παρουσιάζουν τέτοια δυναμική. Όχι μόνο επιβιώνουν, αλλά αυξάνουν και τις εξαγωγές τους, δυναμώνοντας έτσι και την παρουσία τους συνολικά στην ελληνική οικονομία.
Η Ελλάδα πέτυχε ρεκόρ στις Ξένες Άμεσες Επενδύσεις, με 7,2 δισ. ευρώ το 2022. Δεν είναι ακόμη, ωστόσο, ένας από τους πιο θελκτικούς προορισμούς για ΞΑΕ. Πώς μπορεί να αλλάξει αυτό;
Β. Λοΐζου: Το 2022, πράγματι, σημειώσαμε ρεκόρ 20ετίας στις άμεσες ξένες επενδύσεις. Ξεπεράσαμε τα 7,2 δισ. ευρώ και οι προοπτικές είναι ακόμα καλύτερες στη λογική ότι διεθνείς οίκοι μάς αναβαθμίζουν συνεχώς και διεθνή μέσα, όπως οι Financial Times ή το Bloomberg, κατατάσσουν την Ελλάδα στους 10 καλύτερους επενδυτικούς προορισμούς στον κόσμο. Σίγουρα υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης, καθώς είμαστε και σε μια φάση που οι μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες. Έχουμε ένα φιλοεπενδυτικό κλίμα το οποίο οφείλεται τόσο στην ψηφιοποίηση πολλών υπηρεσιών και διαδικασιών, όσο και στην επιτάχυνση που προβλέπεται και στη δικαιοσύνη που είναι ίσως το μοναδικό «αγκάθι» που έχουμε αυτή τη στιγμή. Αλλά και σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν γίνει συνολικά και για την πολιτική σταθερότητα και για την προσέλκυση επενδύσεων και για το brain gain, μιας και το ανθρώπινο δυναμικό παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση επενδύσεων. Το ζήτημα είναι, συνολικά η οικονομία της χώρας να παρουσιάζει μια σταθερότητα, να μπορεί να είναι ευέλικτη και να μην να μην αλλάζουμε συνεχώς. Οι αλλαγές στη φορολογία είναι επίσης κάτι που έχει βοηθήσει στο να προσελκύσουμε νέες επενδύσεις και αυτό το εισπράττουμε.
Έρχονται και να μας δίνουν συγχαρητήρια για τη βελτίωση που έχει παρουσιάσει η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια
Ταξιδεύοντας με το Enterprise Greece σε διεθνείς εκθέσεις για προσέλκυση επενδύσεων, το κλίμα είναι πολύ διαφορετικό σε σχέση με το πώς ήταν μερικά χρόνια πριν. Είναι εντυπωσιακό το ότι βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να έρχονται και να μας δίνουν συγχαρητήρια για τη βελτίωση που έχει παρουσιάσει η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια.
Ποιοι τομείς συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον; Και ποιες χώρες «ψηφίζουν» Ελλάδα;
Β. Λοΐζου: Το επενδυτικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα έχει αυξηθεί πάρα πολύ και καταλαβαίνουμε ότι, πέρα από τους κλασικούς τομείς του τουρισμού και των ακινήτων ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει για την ενέργεια, ιδιαίτερα για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Υπάρχει, μάλιστα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον γύρω από την πρόσφατη νομοθεσία για ενίσχυση των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για επενδύσεις σε τομείς όπως είναι τα φάρμακα, η βιοτεχνολογία και ιδιαίτερο ενδιαφέρον βέβαια στην πληροφορική και τις νέες τεχνολογίες με πολύ μεγάλες επενδύσεις να έχουν γίνει ήδη από εταιρείες όπως η Pfizer, η Microsoft και η Facebook. Οι επενδύσεις αυτές τραβούν επενδύσεις και από άλλες εταιρείες σε αυτούς τους τομείς.
Πέρα από τους κλασικούς τομείς του τουρισμού και των ακινήτων ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει για την ενέργεια, ιδιαίτερα για τις ΑΠΕ
Τις περισσότερες φορές, οι χώρες που ενδιαφέρονται να επενδύσουν είναι, είτε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία που αντιπροσωπεύει ουσιαστικά και το μεγαλύτερο μέρος. Τελευταία διαπιστώνουμε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από την Αυστραλία, από όπου συνεχώς αυξάνονται τα επενδυτικά κεφάλαια που έρχονται στη χώρα μας, και βέβαια επενδύσεις από τις ΗΠΑ. Αυτό που έχουμε ως στόχο είναι να μην έχουμε χώρες-στόχους αλλά συνολικά η Ελλάδα να είναι η φιλοεπενδυτική εκείνη χώρα που θα έχει τις συνθήκες και θα μπορεί να προσελκύσει και να αξιοποιήσει το δυναμικό που έχει ως μια χώρα σε ένα σταυροδρόμι τριών ηπείρων. Τελευταία δίνεται έμφαση ακόμη και στην ανάπτυξη της Ελλάδας ως κέντρο logistics, ως διαμετακομιστικό κέντρο για τη διακίνηση προϊόντων ανάμεσα σε αυτές τις 3 ηπείρους: Ευρώπη, Ασία και Αφρική.
Τι προοπτικές παρουσιάζει η ελληνική αγροδιατροφή;
Β. Λοΐζου: Η αγροδιατροφή είναι ένα σημαντικός παράγοντας για την οικονομία της Ελλάδας με πολλά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης. Η ελληνική διατροφή είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση τόσο για τη σύνδεσή της με την ευεξία και την καλή υγεία όσο και για την ιδιαίτερη νοστιμιά των προϊόντων. Έχουμε το εξαιρετικό προνόμιο οι τουρίστες που επισκέπτονται την Ελλάδα να μπορούν να γεύονται τα προϊόντα μας και να γυρίζουν πίσω στις χώρες τους και να τα αναζητούν, έχοντας εξοικειωθεί με αυτά. Γίνεται μια πρώτη επαφή, μια διαφήμιση, θα λέγαμε, των ελληνικών προϊόντων και μπορούμε να αξιοποιήσουμε ακόμα περισσότερο αυτό το κανάλι ώστε να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας στα προϊόντα.
Ήδη τα αγροτικά προϊόντα, όπως λάδι φέτα και αρκετά φρούτα παρουσιάζουν μεγάλα νούμερα στις εξαγωγές τους. Έχουμε όμως ακόμα περισσότερα περιθώρια, καθώς η τυποποίηση των ελληνικών προϊόντων μπορεί να βελτιωθεί, η μεταποίηση τους και να ενισχύσουμε έτσι και το βιομηχανικό κομμάτι της Ελλάδας και να προωθήσουμε και τις εξαγωγές μας. Ειδικότερα, γίνονται προσπάθειες και στο χώρο των οινοποιών γιατί έχουμε εξαιρετικά κρασιά τα οποία με κατάλληλη προβολή μπορούν να προωθηθούν και να αυξηθούν οι εξαγωγές τους. Αυτό που σίγουρα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας είναι ότι για να μπορούμε να έχουμε περισσότερες εξαγωγές αυτών των προϊόντων θα πρέπει σίγουρα να στηρίξουμε την παραγωγή τους γιατί δεν έχουμε πολύ μεγάλη παραγωγή σε εξαιρετικά προϊόντα που θα μπορούσαμε να έχουμε ακόμα περισσότερο ώστε να ανταποκρινόμαστε και σε μεγαλύτερες αγορές.
Καταγράφεται ολοένα και μεγαλύτερη συνεισφορά του κλάδου ακινήτων στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Μεγάλο μέρος των επενδύσεων κατευθύνεται εκεί. Πώς μπορεί να στηριχθεί ο κλάδος αυτός ως εργαλείο ανάπτυξης;
Β. Λοΐζου: Όσο αναπτύσσεται ο τουρισμός μας, τόσο αναπτύσσονται και οι επενδύσεις που γίνονται σε ακίνητα και κυρίως σε τουριστικά ακίνητα. Ιδιαίτερα η νομοθεσία που έχει θεσπιστεί τελευταία και για τα τουριστικά θέρετρα αλλά και συνολικά για τη διευκόλυνση επενδύσεων έχει δημιουργήσει εκείνες τις συνθήκες που επιτρέπουν να προσελκύουμε, όχι μόνο για ξενοδοχεία, αλλά και για τουριστική κατοικία. Παρακολουθούμε την ανάπτυξη μεγάλων, στρατηγικών, επενδύσεων και ειδικά ως Enterprise Greece, σε αυτό τον τομέα.
Ο κλάδος των ακινήτων είναι πολύ σημαντικός γιατί υποστηρίζει και την ελληνική βιομηχανία και τον κλάδο των δομικών υλικών
Ιδιαίτερη άνοδο μπορούν να γνωρίσουν στην Ελλάδα, όσο αναπτύσσεται συνολικά η οικονομία της χώρας, και τα επαγγελματικά ακίνητα, όπως γραφεία, καταστήματα και τα λοιπά βιομηχανικά ακίνητα συνολικά και ειδικότερα τα ακίνητα που βοηθούν στην Ελλάδα να γίνει διαμετακομιστικό κέντρο. Όσο αυτή η πλευρά της οικονομίας αναπτύσσεται τόσο μεγαλύτερες επενδύσεις προσελκύουμε σε αυτό τον τομέα συνολικά. Ευρύτερα υπάρχει μια πολύ μεγάλη δυναμική και ο κλάδος των ακινήτων είναι πολύ σημαντικός γιατί ακριβώς μπορεί και υποστηρίζει και την ελληνική βιομηχανία και τον κλάδο των δομικών υλικών. Άρα στη στρατηγική μας συνολικά είναι ένας κλάδος προτεραιότητας.
Από τη θέση σας στο Enterprise Greece, τον αρμόδιο φορέα προσέλκυσης επενδύσεων και προώθησης εξαγωγών, ποια εικόνα αποκομίζετε; Υπάρχει πιο έντονο ενδιαφέρον;
Β. Λοΐζου: Από τα ταξίδια μας στο εξωτερικό και με το Enterprise Greece αλλά και με επιχειρηματικές αποστολές, είτε παρουσία του πρωθυπουργού είτε μόνοι μας στο υπουργείο Εξωτερικών, το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι ξένες χώρες για την Ελλάδα είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Η εικόνα της χώρας έχει βελτιωθεί πάρα πολύ, όλοι πια αντιμετωπίζουν την Ελλάδα όχι ως ουραγό των εξελίξεων, αλλά ως πρωταγωνιστή. Οι εταίροι μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μάς θαυμάζουν για την πρόοδο που έχουμε σημειώσει και μάλιστα πια όλες οι προτάσεις που κάνουμε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο ακούγονται με διαφορετικό τρόπο και είναι όλοι πρόθυμοι και να συνεργαστούν μαζί μας και να ακολουθήσουν το δικό μας παράδειγμα.
Πλέον όλες οι προτάσεις που κάνουμε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο ακούγονται με διαφορετικό τρόπο και είναι όλοι πρόθυμοι και να συνεργαστούν μαζί μας και να ακολουθήσουν το δικό μας παράδειγμα
Ακόμη και δύσκολες χώρες, όπως η Ιαπωνία. Στο πρόσφατο ταξίδι που κάναμε με τον πρωθυπουργό τον Ιανουάριο σημειώθηκε πάρα πολύ μεγάλη ανταπόκριση και υποδοχή στην αξιοπιστία της χώρας και αυτό είναι το μεγαλύτερο κεφάλαιο που μπορούμε να έχουμε και πρέπει να το ενισχύσουμε για να μπορούμε ακριβώς να συνεχίσουμε την καλή εικόνα.
Ένας ξένος επενδυτής θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα. Τι κάνει; Και τι προβλήματα ενδέχεται να αντιμετωπίσει;
Β. Λοΐζου: Ένας ξένος επενδυτής που θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα σίγουρα σαν πρώτο βήμα πρέπει να έρθει σε επαφή με το Enterprise Greece που είναι ουσιαστικά το one stop shop για την υποδοχή ξένων επενδύσεων. Εκεί υπάρχει ένα μεγάλο portfolio σε μεγάλο εύρος αντικειμένων και πιθανών επενδύσεων και βέβαια δίνεται καθοδήγηση. Ανάμεσα σε πολλές υπηρεσίες του δημοσίου το Enterprise Greece μπορεί να δώσει την καθοδήγηση που χρειάζεται για το νομικό πλαίσιο που ισχύει στην Ελλάδα και τις δυνατότητες που μπορούν να αξιοποιηθούν.
Σίγουρα μπορούμε να βελτιωθούμε ακόμα περισσότερο στο πώς υποδεχόμαστε τους επενδυτές γιατί το νομικό πλαίσιο μπορεί να γίνει πιο σαφές, πιο απλό, πιο ξεκάθαρο και εμείς σαν Enterprise Greece μπορούμε να βελτιωθούμε στις υπηρεσίες που παρέχουμε σε έναν επενδυτή. Γενικά πάντως μπορώ να πω το ότι οι δυσκολίες που αντιμετώπιζε παλαιότερα ένας επενδυτής έχουν, σε μεγάλο βαθμό, αντιμετωπιστεί και αυτό που εισπράττουμε από τους επενδυτές μέχρι τώρα είναι μια βελτιωμένη εικόνα της χώρας.
Μια ελληνική επιχείρηση θέλει να εξάγει το προϊόν της. Από πού μπορεί να ξεκινήσει;
Β. Λοΐζου: Για να γίνει κάποιος εξαγωγέας, υπάρχουν πάρα πολλά βήματα που μπορεί να ακολουθήσει. Στο Enterprise Greece παρέχουμε σεμινάρια για τους εξαγωγείς για να βελτιώσουμε τις γνώσεις τους αλλά και για τις διαδικασίες. Επίσης εάν ο εξαγωγέας ξέρει ήδη και έχει αποφασίσει σε ποιες αγορές θέλει να διεισδύσει, μπορεί να έρθει απευθείας σε επαφή με το Γραφείο Εμπορικών και Οικονομικών Υποθέσεων στην πρεσβεία της χώρας που τον ενδιαφέρει και να πάρει πολύ συγκεκριμένες πληροφορίες και αναλύσεις για την αγορά της χώρας αυτής, αλλά και να έρθει σε επαφή με επιμελητήρια και εταιρείες που θα μπορούσαν ουσιαστικά να του φανούν χρήσιμες σε συνεργασία. Υπάρχει επίσης το agora.mfa.gr που είναι η διαδικτυακή πύλη του υπουργείου Εξωτερικών, που παρέχει πληροφορίες για όλες τις αγορές στις οποίες ενδιαφερόμαστε να διεισδύσουμε. Οι Οικονομικοί και Εμπορικοί Ακόλουθοι κάνουν αναλύσεις, υπάρχουν στατιστικά στοιχεία, υπάρχουν μελέτες από αυτές τις χώρες που μπορεί κάποιος να μπει να διαβάσει. Και μάλιστα, εξατομικευμένα, μπορεί ο καθένας να μην βομβαρδίζεται από την πληροφορία που υπάρχει μέσα σε ένα τεράστιο site αλλά να επιλέξει τις αγορές και τα αντικείμενα ή τους τομείς οικονομίας που τον ενδιαφέρουν και να λαμβάνει ένα εξατομικευμένο newsletter στο email του με την πληροφορία που τον ενδιαφέρει.
