Διάσταση απόψεων σημειώνεται μεταξύ ΕΚΤ και Κομισιόν σε σχέση με το ενδεχόμενο χρήσης των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Η Κομισιόν υποστηρίζει αυτή την άποψη, ενώ η ΕΚΤ αντιτάσσεται υποστηρίζοντας πως κάτι τέτοιο θα έφερνε κρίση εμπιστοσύνης προς το ίδιο το ευρώ.
Ωστόσο, η Κομισιόν, βλέποντας πως το κόστος για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας είναι γιγαντιαίο, καθώς ξεπερνά το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ, εκτιμά πως δεν μπορεί να συγκεντρωθεί χωρίς τη χρήση και των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές, θα παρουσιάσει σχετικό σχέδιο, δήλωσε η επικεφαλής της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε συνέδριο για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας στο Λονδίνο, προσθέτοντας: «Ο δράστης πρέπει να λογοδοτήσει». Το μόνο ερώτημα είναι: πώς;
Τι υποστηρίζει η ΕΕ
Το τι κάνει την αναζήτηση απαντήσεων τόσο δύσκολη φαίνεται από ένα εσωτερικό έγγραφο της σουηδικής προεδρίας της ΕΕ, το οποίο έχει στη διάθεσή της η Handelsblatt.
Σε αυτό, παίζονται δύο τρόποι για το πώς θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη στήριξη της Ουκρανίας:
- Η μία επιλογή θα ήταν να μεταφερθούν στην Ουκρανία έσοδα από τόκους από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας.
- Η δεύτερη επιλογή είναι να επιβληθεί φόρος στα έκτακτα κέρδη από θεματοφύλακες όπως η Euroclear, όπου φυλάσσονται τα ρωσικά χρήματα.
Τι υποστηρίζει η ΕΚΤ
Αλλά και οι δύο τρόποι είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι, σημειώνει η Handelsblatt. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) το έχει καταστήσει αυτό σαφές στην ΕΕ, σύμφωνα με την εφημερίδα. Και οι δύο επιλογές «δυνητικά κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τα νομικά και οικονομικά θεμέλια στα οποία βασίζεται ο διεθνής ρόλος του ευρώ», προειδοποιεί η ΕΚΤ.
Ο αντίκτυπος ενός τέτοιου «πρωτοφανούς βήματος» θα μπορούσε να είναι σημαντικός, σύμφωνα με την ΕΚΤ: Οι διεθνείς επενδυτές θα μπορούσαν να αποχωρήσουν από την Ευρώπη, οι τράπεζες θεματοφυλακής θα μπορούσαν να αποδυναμωθούν, το ευρώ θα μπορούσε να χάσει τη σημασία του ως αποθεματικό νόμισμα. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε «αύξηση του κόστους χρηματοδότησης για τα ευρωπαϊκά κράτη», προειδοποιεί η ΕΚΤ - και αυτό σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, όταν τα κράτη της ΕΕ πρέπει ήδη να πληρώνουν όλο και υψηλότερα επιτόκια για την ανάληψη νέου χρέους.
Δεν πρέπει όλα όσα είναι δήθεν προφανή και καλοπροαίρετα στον πόλεμο της Ουκρανίας να είναι και προς το ευρωπαϊκό συμφέρον. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τα δυτικά κράτη πάγωσαν 350 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρωσικά κεντρικά τραπεζικά αποθέματα. Σύμφωνα με το έγγραφο της ΕΕ, πάνω από 200 δισεκατομμύρια από αυτά βρίσκονται στην ΕΕ, εκ των οποίων περισσότερα από τα μισά είναι σε μετρητά και καταθέσεις.
Το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών αποθεματικών στην ΕΕ κατέχεται από το βελγικό κεντρικό αποθετήριο τίτλων Euroclear. Δεδομένου ότι η εταιρεία δεν μπορεί να καταβάλει τους δεδουλευμένους τόκους και τα επενδυτικά κέρδη στον ιδιοκτήτη λόγω των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας, τα περιουσιακά στοιχεία αυξάνονται καθημερινά.
Κίνδυνος για την εμπιστοσύνη των επενδυτών
Μόνο κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023, η Euroclear ανέφερε κέρδη από τόκους πάνω από 700 εκατ. ευρώ από τα ρωσικά ταμειακά αποθέματα. Το βελγικό κράτος επωφελείται επίσης επειδή εισπράττει φόρους από τα κέρδη της εταιρείας. Η βελγική κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα χρησιμοποιήσει αυτά τα φορολογικά έσοδα για την ενίσχυση της Ουκρανίας.
Η ΕΕ θέλει τώρα να αποκτήσει πρόσβαση και στα κέρδη αυτών των θεματοφυλάκων και θεωρεί ότι αυτό δικαιολογείται για δύο λόγους:
-Πρώτον, ο επιτιθέμενος πρέπει να είναι υπεύθυνος για τη ζημία που προκάλεσε.
-Δεύτερον, η ΕΕ θέλει να γλιτώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τους ευρωπαίους φορολογούμενους.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή παίζει με την ιδέα να υποχρεώσει θεματοφύλακες όπως η Euroclear να επενδύουν ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και να μεταφέρουν τα έσοδα στην ΕΕ, η οποία με τη σειρά της τα μεταβιβάζει στην Ουκρανία.
Πλεονέκτημα αυτής της επιλογής είναι πως τα πραγματικά αποθέματα των κεντρικών τραπεζών της Ρωσίας θα παρέμεναν ανέγγιχτα και θα μπορούσαν να εξοφληθούν μετά το τέλος του πολέμου.
Το μειονέκτημα είναι πως κατά την επένδυση των περιουσιακών στοιχείων, θα υπήρχε κίνδυνος ζημιών. Και αυτός δεν είναι ο μόνος κίνδυνος.
Σύμφωνα με την ΕΚΤ, ένα τέτοιο μέτρο «θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι παρεμβαίνει στις συμβατικές συμφωνίες και στην ελευθερία επένδυσης των επίσημων αποθεματικών», αναφέρει το έγγραφο της ΕΕ. Με άλλα λόγια, ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να κλονίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στην Ευρώπη ως χρηματοπιστωτικό κέντρο.
Από τη σκοπιά της ΕΕ, η θέσπιση φόρου επί των τυχαίων κερδών των κεντρικών αποθετηρίων τίτλων θεωρείται λιγότερο επικίνδυνη. Τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία δεν θα πρέπει να διαχειρίζονται ενεργά, καθώς δεν θα υπάρχει κίνδυνος απώλειας. Ταυτόχρονα, η επιλογή αυτή θα πρέπει να είναι σε θέση να «παράγει σημαντικά έσοδα για την ενίσχυση της χρηματοδοτικής ικανότητας της Ένωσης», συνεχίζει το έγγραφο της ΕΕ.
Σύμφωνα με την εκτίμηση της ΕΚΤ, οι κίνδυνοι από έναν τέτοιο φόρο στα έκτακτα κέρδη θα ήταν «χαμηλότεροι, αλλά εξακολουθούν να είναι σημαντικοί», αναφέρει το έγγραφο. Για παράδειγμα, οι ευρωπαϊκές τράπεζες θεματοφυλακής θα μπορούσαν να αποδυναμωθούν επειδή οι επενδυτές θα μπορούσαν να γίνουν καχύποπτοι. Τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι επίσης επιφυλακτικά. Αν και στην πραγματικότητα έχουν συμφέρον να περιορίσουν το δικό τους κόστος ανασυγκρότησης, αρκετές κυβερνήσεις εξέφρασαν ανησυχίες σε συνάντηση των 27 πρεσβευτών της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα.
Το σχέδιο είναι νομικά πολύπλοκο
Οι εκπρόσωποι της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας εξέφρασαν αμφιβολίες σχετικά με τη νομιμότητα της πρόσβασης στα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Η Γερμανία, ειδικότερα, δεν έχει συμφέρον να πειράξει τη λεγόμενη κρατική ασυλία, καθώς η Πολωνία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το προηγούμενο για να επιβάλει αξιώσεις αποζημιώσεων από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κύκλοι της Κομισιόν, σύμφωνα με την Handelsblatt, παραδέχονται ότι το σχέδιο πρόσβασης στα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία είναι νομικά πολύπλοκο. Αλλά η Φον ντερ Λάιεν είναι αποφασισμένη να το συνεχίσει. Το θέμα πρόκειται τώρα να τεθεί στην ημερήσια διάταξη της συνόδου κορυφής της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα. Ωστόσο, η ΕΚΤ ξεκαθάρισε εκ των προτέρων στην ΕΕ ότι ακόμη και ο ευρωπαϊκός συντονισμός δεν θα ήταν αρκετός, τονίζοντας: «Ο διεθνής συντονισμός είναι ο αποφασιστικός παράγοντας για τον μετριασμό των κινδύνων».
Διάσκεψη για την ανοικοδόμηση στο Λονδίνο: Η Ρωσία πρέπει να πληρώσει
Στο συνέδριο ανασυγκρότησης στο Λονδίνο, σχεδόν όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν ότι η Ρωσία πρέπει να πληρώσει για τα εγκλήματά της στην Ουκρανία, όπως συνόψισε ο Ουκρανός πρωθυπουργός Ντένις Σμιχάλ στην καταληκτική ομιλία του την Πέμπτη. «Ξεκινάμε φέτος την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, δεν περιμένουμε να τελειώσει ο πόλεμος», δήλωσε ο Σχιχάλ. Οι επιχειρήσεις πρέπει να βρεθούν στο επίκεντρο της ανοικοδόμησης, είπε ο Σμιχάλ. Επιπλέον, έχουν δεσμευτεί περίπου 60 δισεκατομμύρια ευρώ για την ανοικοδόμηση της χώρας. Από αυτά, τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ πρέπει να προέλθουν από την ΕΕ, αλλά μέχρι στιγμής αυτό αποτελεί μόνο αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι 27 κυβερνήσεις θα πρέπει ακόμη να συμφωνήσουν.
Επιπλέον, σχεδόν 500 εταιρείες από 42 χώρες, μεταξύ των οποίων η Google, η Siemens και η Uber, είναι «οn board», δήλωσε ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Κλίβερλι. Οι προσπάθειες για την ένταξη του ιδιωτικού τομέα στην ανοικοδόμηση βρέθηκαν στο επίκεντρο της διήμερης διάσκεψης.
