Το κόστος των τροφίμων, των καυσίμων και των λιπασμάτων συνεχίζει να αυξάνεται στις πιο ευάλωτες κοινότητες του κόσμου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Σύμφωνα με νέα ανάλυση της διεθνούς οργάνωσης ActionAid, οι οικογένειες έχουν φτάσει να ξοδεύουν μέχρι και 10 φορές περισσότερα απ' όσα πλήρωναν πριν από σχεδόν 16 μήνες.
Η έρευνα, που διενεργήθηκε με περισσότερους από 1000 συμμετέχοντες και συμμετέχουσες σε 14 χώρες* της Αφρικής, της Ασίας και της Καραϊβικής, έδειξε πως οι τιμές των ζυμαρικών και των λιπασμάτων αυξήθηκαν κατά τουλάχιστον 115% κατά την περίοδο της έρευνας, ενώ το κόστος του πετρελαίου και των σερβιετών αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 80%. Οι αυξήσεις οδήγησαν σε πολλαπλασιασμό των παιδικών γάμων και την επιδείνωση της ψυχικής υγείας. Κι όλα αυτά παρατηρούνται, παρόλο που σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, ο Δείκτης Τιμών Τροφίμων δείχνει μείωση κατά 11,7% διεθνώς από τον Φεβρουάριο 2022.
Επικεφαλής κοινοτήτων σε 10 από 11 χώρες που ερευνήθηκαν** είπαν ότι οι παιδικοί γάμοι αυξήθηκαν στην περιοχή τους, ενώ πάνω από το 50% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι οι αυξήσεις τιμών τούς έκαναν να νιώθει θλίψη ή απελπισία, κάτι που προκαλεί ανησυχία για τις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχική υγεία των οικογενειών.
Η Alberta Guerra, Επικεφαλής Αναλύτρια Πολιτικών της ActionAid, αναφέρει: «αυτή η πρωτοποριακή έρευνα δείχνει ότι από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, είναι οι πιο ευάλωτοι άνθρωποι στον πλανήτη που επωμίζονται το βάρος των αυξανόμενων τιμών στα τρόφιμα, τα καύσιμα και τα λιπάσματα, με τις γυναίκες και τα κορίτσια να επιβαρύνονται περισσότερο. Είναι εκείνες που επηρεάζονται δυσανάλογα πολύ από τις πολλαπλές κρίσεις που σχετίζονται με την ποσότητα και την ποιότητα της διατροφής τους, την εκπαίδευση, το δικαίωμά τους να μην παντρεύονται σε παιδική ηλικία και την ψυχική τους υγεία».
Η ανάλυση της ActionAid δείχνει ότι η Ζιμπάμπουε, όπου υπολογίζεται ότι 2,8 εκατ. άνθρωποι είναι άνεργοι, επιβαρύνθηκε ιδιαίτερα πολύ, καθώς υπάρχουν αναφορές ότι σε ορισμένες περιοχές η αύξηση στην τιμή της βενζίνης ξεπέρασε το 900%, τα ζυμαρικά αυξήθηκαν μέχρι και 750%, τα λιπάσματα περισσότερο από 700% και οι σερβιέτες περισσότερο από 600%.
Όπως δήλωσε o Joy Mabenge, Διευθυντής της ActionAid Ζιμπάμπουε, «οι τιμές των τροφίμων και των καυσίμων στη Ζιμπάμπουε αυξάνονται σχεδόν καθημερινά, επιβαρύνοντας ιδιαίτερα τις οικογένειες που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Σε ορισμένες περιοχές, κάποια νοικοκυριά δεν έχουν τα χρήματα για ένα γεύμα την ημέρα, διότι οι τιμές των τροφίμων είναι εκτός ελέγχου, αφήνοντας πολλούς ανθρώπους να αγωνίζονται για επιβίωση. Ζουν στην κυριολεξία μέρα με την ημέρα, χωρίς να γνωρίζουν πώς θα εξασφαλίσουν το επόμενο γεύμα τους».
Από την έναρξη του πολέμου, στις χώρες που μελετήθηκαν από την ActionAid:
• Οι κοινότητες κατά μέσο όρο ξοδεύουν σήμερα το διπλάσιο (πάνω από 101%) για μια φρατζόλα ψωμί (στην περιοχή Binga της Ζιμπάμπουε η αύξηση έφτασε το 614%) και 119% περισσότερο για ζυμαρικά.
• Η μέση τιμή για λιπάσματα αυξήθηκε κατά 118%.
• Το κόστος για σερβιέτες εκτοξεύτηκε κατά 83%, κατά μέσο όρο.
• Η μέση τιμή για πετρέλαιο ανέβηκε κατά 80%.
• Η ζάχαρη αυξήθηκε κατά 59% κατά μέσο όρο (και περισσότερο από 800% στην Binga της Ζιμπάμπουε).
• Τα μαγειρικά έλαια ανέβηκαν κατά 57%, κατά μέσο όρο (και στην περιοχή Wajale της Σομαλιλάνδης κατά 224%).
• Το γκάζι για μαγείρεμα κατά μέσο όρο αυξήθηκε κατά 47% (και κατά 216% στην περιοχή Kwara της Νιγηρίας).
Η εκτόξευση των τιμών είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές σε μία περίοδο που τα εισοδήματα πέφτουν κατά 25% στις κοινότητες που ερευνήθηκαν και κατά 133% σε μία περιοχή της Αιθιοπίας. Το 74% των ερωτηθέντων είπε ότι έχει αλλάξει τη διατροφή του προς το χειρότερο, ενώ το 59% είπε ότι η κοινότητά στην οποία ζει είναι πλέον χρεωμένη. Επιπλέον, η πρόσβαση των παιδιών στην εκπαίδευση απειλείται.
Τοπικοί ηγέτες σε 9 από 11 χώρες** που συμμετείχαν στην έρευνα είπαν ότι το αυξημένο κόστος ζωής οδήγησε σε αύξηση της σχολικής εγκατάλειψης για τα αγόρια, καθώς οι γονείς τους δεν έχουν τα χρήματα για τα δίδακτρα ή αναγκάζονται να βασιστούν στην εργασία των παιδιών τους για να ενισχύσουν το οικογενειακό εισόδημα, ενώ 8 από τους 11 ηγέτες ανέφεραν ότι το ίδιο ισχύει και για τα κορίτσια.
Η 40χρονη Roster Nkhonjera, μητέρα 5 παιδιών από την περιφέρεια Rumphi του Μαλάουι, εξηγεί γιατί τα παιδιά της αναγκάστηκαν να σταματήσουν το σχολείο. Όπως λέει «δεν κατάφερα να πληρώσω τα δίδακτρα για δύο από τα παιδιά μου εξαιτίας της αύξησης των τιμών. Αυτά που βγάζω από την μικρή επιχείρησή μου ίσα ίσα που καλύπτουν το κόστος για ένα γεύμα την ημέρα για τα παιδιά μου».
Από την άλλη, η έρευνα αποκαλύπτει, επίσης, ότι πολλές κοινότητες καταφέρνουν να αντεπεξέλθουν στην κρίση, εντοπίζοντας και υιοθετώντας βιώσιμους μηχανισμούς αντιμετώπισης. Μέλη κοινοτήτων σε 12 από τις 14 χώρες που μελετήθηκαν ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν την αγροοικολογία, που τους βοηθά να έχουν απόθεμα από την παραγωγή τους. Η αγροοικολογία είναι μέθοδοι καλλιέργειας όπου εφαρμόζονται πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον, όπως η χρήση ντόπιας κοπριάς για να αυξηθεί η παραγωγικότητα του εδάφους και να μειωθεί η εξάρτηση από τα χημικά λιπάσματα.
Την ίδια στιγμή, το 28% των κατοίκων που ερωτήθηκαν, είπαν ότι έχουν εγκαταστήσει ηλιακά συστήματα ηλεκτρισμού και ότι φτιάχνουν κομπόστ για να αντισταθμίσουν την αύξηση στις τιμές των χημικών λιπασμάτων (ένα σημαντικό στοιχείο του βιομηχανικού συστήματος γεωργίας), γεγονός ελπιδοφόρο καθώς τέτοιες βιώσιμες μέθοδοι μπορεί να αναπτυχθούν προς όφελος του περιβάλλοντος, μόλις η τωρινή κρίση παρέλθει.
Η ActionAid συνηγορεί για μια ολιστική προσέγγιση και επαρκή χρηματοδότηση για να αντιμετωπιστούν όλες οι διασυνδεδεμένες κρίσεις που εντείνουν την κρίση τιμών, συμπεριλαμβανομένων της κλιματικής αλλαγής, της κρίσης χρέους και των βαθιών συνεπειών της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Η Αlberta Guerra συνεχίζει: «Πρέπει να ληφθούν κατεπείγοντος μέτρα κοινωνικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων της δωρεάν παιδείας και των δωρεάν σχολικών γευμάτων, για να στηριχθούν οι οικογένειες που κινδυνεύουν περισσότερο. Μεσοπρόθεσμα, οι κυβερνήσεις που εξαρτώνται από εισαγωγές τροφίμων πρέπει να επενδύσουν στη δημιουργία εθνικών και περιφερειακών αποθεματικών τροφίμων που θα προφυλάσσουν τη χώρα τους από την αύξηση των τιμών τροφίμων και την ανεπάρκεια τους. Οι καταστροφικές επιπτώσεις που παρατηρούμε κάνουν ξεκάθαρο γιατί μια δίκαιη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε πρακτικές αγροοικολογίας είναι απαραίτητες για την προστασία των κοινοτήτων τόσο από τα σοκ, όσο και από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, τώρα πιο πολύ από ποτέ. Δεν έχουμε καιρό για χάσιμο».
* Οι 14 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα είναι οι: Αιθιοπία, Αϊτή, Αφγανιστάν, Ζάμπια, Ζιμπάμπουε, Κένυα, Λαϊκή Δημοκρατία Κονγκό, Μαλάουι, Μπανγκλαντές, Μυανμάρ, Νεπάλ, Νιγηρία, Σιέρα Λεόνε και Σομαλιλάνδη.
** Ένα υποσύνολο των δεδομένων συλλέχθηκε από ηγέτες κοινοτήτων σε 11 από τις 14 χώρες για την επίπτωση της αύξησης των τιμών στον αριθμό των παιδικών γάμων και της σχολικής εγκατάλειψης. Οι 11 χώρες ήταν: Αιθιοπία, Αϊτή, Αφγανιστάν, Ζάμπια, Κένυα, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Μαλάουι, Μπανγκαλαντές, Νεπάλ, Σιέρα Λεόνε και Σομαλιλάνδη.
