Τις βασικές προτεραιότητες στον τομέα των Υποδομών και Μεταφορών παρουσίασε ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστος Σταϊκούρας, κατά την ομιλία του στη Βουλή την Παρασκευή, στο πλαίσιο των προγραμματικών δηλώσεων της Κυβέρνησης. Όπως έχει ήδη αναδείξει το insider.gr, η «βαριά ατζέντα» του νέου επικεφαλής του υπουργείου περιλαμβάνει πολλά και σημαντικά θέματα, τόσο ως προς την προώθηση έργων και διαγωνισμών, όσο και σε σχέση με πιο θεσμικά ζητήματα ή δράσεις. Προφανώς, δε, όπως έχουμε αναφέρει, παραμένει βασικό «στοίχημα» για την κυβέρνηση η προώθηση και ολοκλήρωση των μεγάλων έργων που έχουν δημοπρατηθεί τα τελευταία 3-4 έτη, σχεδόν 14-15 δισ. ευρώ συνολικά, αλλά και η ομαλή προώθηση και ολοκλήρωση διαγωνιστικών διαδικασιών σε ένα μέτωπο υποδομών που ξεπερνά τα 10 δισ. ευρώ (επεκτάσεις Αττικής Οδού, παραχώρηση ΒΟΑΚ, σιδηροδρομικά ανταγωνιστικού διαλόγου, ΣΔΙΤ ΟΣΕ και πλήθος άλλων έργων σε δρόμους, φράγματα, κτήρια κ.α.).
Εξάλλου, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, έδωσε σαφές στίγμα: «Στον πυρήνα της στρατηγικής στόχευσής μας είναι: Η αποτελεσματική προώθηση των εν εξελίξει έργων και ο ρεαλιστικός σχεδιασμός νέας δέσμης έργων. Η ενίσχυση της ασφάλειας των υποδομών και των μεταφορών. Η βελτίωση της ποιότητας των έργων και των υπηρεσιών. Η βελτίωση της αποδοτικότητας των χρησιμοποιούμενων πόρων, εθνικών και ευρωπαϊκών. Η προώθηση της παραγωγικότητας και της αποτελεσματικότητας όλων των δομών του τομέα. Η ενίσχυση των ''πράσινων'' υποδομών και μεταφορών. Η ορθολογική αξιοποίηση των πολύτιμων υδάτινων πόρων».
Τα έργα «σημαίες» - προτεραιότητα
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο κ. Σταϊκούρας έβαλε στην κορυφή της λίστας την υλοποίηση εμβληματικών έργων υποδομής «ώστε η Ελλάδα να συνδέει και να ενώνει, να μην αποκλείει, ούτε να απομακρύνει», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε. Μάλιστα, αναφέρθηκε σε συγκεκριμένα projects, όπως το ΜΕΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, προϋπολογισμού άνω των 2 δισ. ευρώ (αναμένεται να εξυπηρετεί, εντός του 2024, περίπου 300.000 μετακινούμενους συμπατριώτες μας ημερησίως, εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του 2023, θα έχει οριστικοποιηθεί και η τελική χάραξη των νέων επεκτάσεών του, ώστε η ωρίμανση της δημοπράτησης της - κατά προτεραιότητα - επέκτασης προς τα βορειοδυτικά να προχωρήσει μέσα στην τετραετία που ξεκινάει, ενώ σύντομα, μετά την παράδοση του βασικού έργου, θα παραδοθεί σε λειτουργία και η επέκταση προς Καλαμαριά), τον ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Ε-65 (στο σύνολό του αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέσα στην τετραετία, ενώ το τμήμα Λαμία – Ξυνιάδα εκτιμάται ότι θα παραδοθεί έως τις αρχές του 2024), τον ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟ ΠΑΤΡΑ – ΠΥΡΓΟΣ (οι εργασίες ξεκίνησαν, τον Μάρτιο του 2022, και έχει σημειώσει πρόοδος υλοποίησης άνω του 15%, το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2025), την ΟΔΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΚΤΙΟ – ΑΜΒΡΑΚΙΑ (αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2023, τον ΒΟΡΕΙΟ ΟΔΙΚΟ ΑΞΟΝΑ ΚΡΗΤΗΣ (τα πρώτα εργοτάξια εγκαταστάθηκαν μέσα στο 2022, όλα τα μέτωπα θα έχουν ανοίξει εντός του 2024, το τμήμα Νεάπολη – Άγιος Νικόλαος και το Χερσόνησος – Νεάπολη έχουν συμβασιοποιηθεί, εντός της τετραετίας αναμένεται να ολοκληρωθεί η κατασκευή τους, στο μεταξύ, θα δρομολογηθεί και η κατασκευή του τμήματος Χανιά – Χερσόνησος), τη Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας (είναι σε εξέλιξη οι πρόδρομες εργασίες, και η πρόοδος είναι σχεδόν στο 50%, ο πρώτος μετροπόντικας έχει ήδη διανύσει τα πρώτα 30 μέτρα, και είναι σε φάση συστηματοποίησης της εκσκαφής, ο δεύτερος είναι ήδη στην Ελλάδα και αναμένεται να ξεκινήσει το φθινόπωρο) κ.α..
Η γεμάτη «λίστα» projects – διαγωνισμών
Επίσης, έργα όπως το αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου, το flyover στην Περιφερειακή Θεσσαλονίκης, το οδικό έργο ΣΔΙΤ Καλαμάτα-Μεθώνη, η παράκαμψη Χαλκίδας και το Μπράλος-Άμφισσα, η επέκταση της Λ. Κύμης είναι ανάμεσα στα εμβληματικά που πρέπει να τελειώσουν ή να προχωρήσουν. Προφανώς, από... πίσω έρχεται πλήθος διαγωνισμών άνω των 10 δισ. ευρώ, αν συνυπολογίσουμε τη μεγάλη Παραχώρηση του ΒΟΑΚ (Χανιά – Ηράκλειο, σχεδόν 1,7 δισ. ευρώ), τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού (σχεδόν 1,5 – 2 δισ. ευρώ), επεκτάσεις του Μετρό στην Αθήνα (π.χ. προς Ιλιον, άνω των 550 εκατ. ευρώ, αλλά και οι νέες «γραμμές»), οδικά ΣΔΙΤ στη Βόρεια Ελλάδα, το νέο κτίριο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών στην Πειραιώς, τα Δικαστικά Μέγαρα σε Βόρεια Ελλάδα, Κεντρική Ελλάδα, Κρήτη, τα 13 Περιφερειακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας, τα 5 αστυνομικά μέγαρα, τα Φράγματα Τσικνιά στη Λέσβο, Ταυρωνίτη, Ενιπέα, Μπραμιανού, έργα ύδρευσης σε Κέρκυρα, Πρέβεζα – Λευκάδα και ουκ ολίγα ακόμα. Να σημειωθεί ότι θα πρέπει το υπουργείο να δει τι θα κάνει και με διαγωνισμούς που «ναυάγησαν» ή έχουν «παγώσει», όπως το φράγμα Χαβρία Θεσσαλονίκης, το Ιωάννινα – Κακκαβιά, το Μακρακώμη-Τυμφρηστός.
Να σημειωθεί ότι αποτελεί σημαντική, όσο και ξεχωριστή, προτεραιότητα για το υπουργείο η υλοποίηση επενδύσεων σε αρδευτικά δίκτυα. Η αύξηση της ζήτησης για νερό, σε συνδυασμό με τη μείωση στη διαθεσιμότητά του λόγω παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη επένδυσης σε εγγειοβελτιωτικές και αρδευτικές υποδομές. Τα μεγάλα αρδευτικά έργα του Υπουργείου, και τα οποία έχουν ήδη δημοπρατηθεί, είναι αυτά της περιοχής Βάλτου-Αμφιλοχίας, στο Μπραμιανό της Ιεράπετρας, το φράγμα Ενιπέα και το φράγμα του Ταυρωνίτη. Σε αυτά προστίθενται 63 μεγάλα αρδευτικά έργα, προϋπολογισμού 784 εκατ. ευρώ, που βρίσκονται σε διαφορετικές φάσεις ωρίμανσης, η υλοποίηση των οποίων θα επιταχυνθεί.
Ο σιδηρόδρομος
Και βέβαια, εκκρεμεί η ολοκλήρωση της φάσης του ανταγωνιστικού διαλόγου για τα 6 σιδηροδρομικά έργα που θα ενώσουν βασικά λιμάνια της χώρας με το δίκτυο (4,5 δισ. ευρώ), καθώς πρέπει να «κλειδώσουν» χρηματοδοτήσεις και τεχνικές παράμετροι, ή και έργα επέκτασης του μέσου σε Κεντρική – Βόρεια Ελλάδα και Πελοπόννησο.
Προφανώς δε, εκκρεμούν και οι διαγωνισμοί (σχεδόν 1,5 δισ. ευρώ), μέσω ΣΔΙΤ, για την ανάταξη – εκσυγχρονισμό του δικτύου του ΟΣΕ αλλά και του ψηφιακού μετασχηματισμού του Οργανισμού, αλλά και η ολοκλήρωση όλων των συστημάτων ασφάλειας – τεχνολογίας που πλέον έχουν αποκτήσει τον χαρακτήρα κορυφαίας προτεραιότητας. Ιδιαίτερα κρίσιμο θέμα για την κυβέρνηση θεωρείται η εγκατάσταση της σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στο βασικό σιδηροδρομικό δίκτυο, καθώς, χωρίς συστήματα όπως το ETCS και το GSMR, το δίκτυο θα εξακολουθήσει «κρύβει» κινδύνους.
Αλλωστε, η αναβάθμιση και αναδιάταξη του συστήματος, των υποδομών και της οργάνωσης του σιδηροδρομικού δικτύου, με τον βέλτιστο συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων, ορίστηκαν ως εκ των βασικών προτεραιοτήτων από τον υπουργό.
«Πράσινα» λεωφορεία και ηλεκτροκίνηση – υδρογονοκίνηση
Επιπρόσθετα, η ανανέωση του στόλου των λεωφορείων αποτελεί προτεραιότητα. Και όπως είπε ο υπουργός, υλοποιείται η ανανέωση του υφιστάμενου γερασμένου στόλου των λεωφορείων, με την προμήθεια 650 νέων οχημάτων μηδενικών ρύπων, ηλεκτρικών και φυσικού αερίου, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Τα πρώτα νέα λεωφορεία αναμένεται να ενταχθούν στους στόλους των δύο πόλεων στις αρχές του 2024. Επίσης, θα ξεκινήσουν, εκτιμάται εντός του 2023, οι διαδικασίες για την δεύτερη φάση του διαγωνισμού προμήθειας επιπλέον 650 λεωφορείων αντιρρυπαντικής τεχνολογίας, κυρίως ηλεκτρικών, αργής και ταχείας φόρτισης, που προγραμματίζεται να συγχρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ. Κοντά σε αυτά μπαίνουν η ενίσχυση της αεριοκίνησης, της ηλεκτροκίνησης και της υδρογονοκίνησης. Ανάμεσα σε άλλες πρωτοβουλίες, έχει ολοκληρωθεί η σύνταξη του Εθνικού Σχεδίου Ηλεκτροκίνησης, το οποίο αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή, και δρομολογείται το νέο θεσμικό πλαίσιο για την υδρογονοκίνηση. Στόχος είναι να τεθούν σε λειτουργία 11.000 δημόσια προσβάσιμοι φορτιστές σε κοινόχρηστους χώρους αστικών κέντρων έως τις αρχές του 2026.
Η «βαριά» θεσμική ατζέντα
Ωστόσο, δεν είναι μόνο τα έργα που έχουν ενδιαφέρον. Η αναβάθμιση του συστήματος ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας και η αναδιοργάνωση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας είναι ένα άλλο σημαντικό θέμα. Κατά τον κ. Σταϊκούρα, το Σύστημα Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας αναβαθμίζεται. Η σύμβαση αναμένεται να υπογραφεί το 2ο εξάμηνο του 2023, και ο χρόνος υλοποίησης είναι 2 έτη. Επίσης θα εισαχθεί, μέσα στο 2ο εξάμηνο του 2023, νομοσχέδιο για το νέο οργανισμό της Υ.Π.Α. Στόχος είναι η δημιουργία ενός ευέλικτου οργανισμού, ο οποίος θα έχει τα εφόδια να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις, άμεσα και αποτελεσματικά. Επίσης, θα δρομολογηθούν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της λειτουργίας της Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας.
Επίσης, προωθείται η υποστήριξη ανέπαφων πληρωμών. Το έργο αφορά στην εισαγωγή της χρήσης τραπεζικών καρτών και κινητών τηλεφώνων για μετακινήσεις με μέσα μαζικής μεταφοράς. Μέσο κομίστρου θα αποτελεί η ίδια η τραπεζική κάρτα, είτε σε μορφή πλαστικού είτε ενσωματωμένη στο κινητό τηλέφωνο. Το σύστημα, μέσω τακτικών εκκαθαρίσεων που θα πραγματοποιεί, θα είναι σε θέση να χρεώνει τους επιβάτες το φθηνότερο οικονομικό πακέτο που είναι διαθέσιμο, βάσει της πολιτικής κομίστρου του ΟΑΣΑ.
Πάντως, πέραν αυτών, στην αγορά αναφέρουν ότι αναμένουν κινήσεις και σε μέτωπα όπως ο διαχωρισμός ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ, η ανασυγκρότηση της διαδικασίας παραγωγής έργων (το ζητούν οι κατασκευαστές), η προώθηση του Παρατηρητηρίου Τιμών, ιδίως δε το μείζον θέμα των ελλείψεων σε εργοτάξια, με το «κενό» να εκτιμάται σε 200 χιλ. και την αγορά να αναμένει λύσεις όπως η «εισαγωγή χεριών» από το εξωτερικό. Αλλά και τι θα γίνει με την τυχόν αναπροσαρμογή διοδίων στους εθνικούς αυτοκινητόδρομους (συμβάσεις παραχώρησης). Ειδικότερα, θεωρείται μεγάλη πρόκληση για τον τομέα των υποδομών, τη νέα κυβέρνηση και τους ομίλους η επίλυση προβλημάτων όπως η έλλειψη επιστημονικού – εργατικού που θα επανδρώσει τα εργοτάξια, η υποστήριξη από το τραπεζικό σύστημα (χρηματοδότηση εκεί που είναι αναγκαίο και έκδοση εγγυητικών επιστολών), που αποτελούν βασικά ζητήματα. Όπως, όμως, σημαντικά θέματα είναι και η αύξηση των τιμών υλικών αλλά και του εργατικού κόστους, η μη λειτουργία (αν και έχει θεσμοθετηθεί) ακόμα του Παρατηρητηρίου Τιμών. Κοντά σε αυτή, είναι η ανάγκη εκσυγχρονισμού του συστήματος παραγωγής έργων, η γραφειοκρατία, η πολυνομία, η μη εφαρμογή θεσμών όπως η διαιτησία και ο «φιλικός διακανονισμός», οι «φωτογραφικοί» όροι προκηρύξεων, ο καλύτερος προγραμματισμός, η ενσωμάτωση BIM κ.α., όπως καταγράφηκαν από στελέχη του χώρου.
Η ενίσχυση της οδικής ασφάλειας
Η ενίσχυση της οδικής ασφάλειας αποτελεί ένα ακόμα «στοίχημα» για το υπουργείο. Όπως σημειώθηκε, προωθείται η κύρωση ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου, με όραμα εναρμονισμένο προς τις στρατηγικές και τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ο.Η.Ε., και με κεντρικό στόχο τη μείωση των ατυχημάτων κατά 30% ως το 2025 και κατά 50% ως το 2030. Το Στρατηγικό Σχέδιο περιλαμβάνει 44 δράσεις και 200 μέτρα οδικής ασφάλειας, μεταξύ άλλων:
- τη σύσταση Εθνικού Παρατηρητηρίου Οδικής Ασφάλειας,
- την υλοποίηση Εθνικής Επικοινωνιακής Πολιτικής Οδικής Ασφάλειας,
- την ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Παραβάσεων για την ψηφιακή καταγραφή των οδικών παραβάσεων,
- την ανάπτυξη Ψηφιακής Υποδομής Ταυτοποίησης Οχημάτων.
Ψηφιοποίηση – Τεχνολογία
Όπως ανέφερε ο κ. Σταϊκούρας, σχετικά με την ψηφιοποίηση εργασιών, με χρηματοδότηση από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, θα αναβαθμιστεί το ΕΣΗΔΗΣ δημοσίων έργων, θα δημιουργηθεί νέο πληροφοριακό σύστημα απλούστευσης των διαδικασιών διαχείρισης των μητρώων συντελεστών παραγωγής δημόσιων και ιδιωτικών έργων, θα δημιουργηθεί εθνικός ψηφιακός χάρτης απαλλοτριώσεων καθώς και ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για την κεντρική και ενιαία παρακολούθηση και διαχείριση όλων των απαλλοτριώσεων του Υπουργείου, ολοκληρωμένο πληροφοριακό ψηφιακό σύστημα διαχείρισης τεχνικών έργων και πόρων του Υπουργείου, καθώς και το Μητρώο Υποδομών Φορέων Αγοράς Ηλεκτροκίνησης, για τη διαχείριση όλων των σημείων φόρτισης στην επικράτεια. Επίσης, στη «λίστα» είναι και η ανάπτυξη στρατηγικού σχεδίου για την εφαρμογή της Τεχνολογίας Μοντελοποίησης στην Ελλάδα. Αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την δημιουργία ανθεκτικών και βιώσιμων έργων, με στόχο τη βελτίωση των διαδικασιών ανάθεσης μελετών, κατασκευών και συντήρησης έργων, αποτρέποντας λάθη, υπερβάσεις χρόνου και κόστους, σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής αυτών.
