Με βάση τις οικονομικές δυνατότητες κάθε χώρας, η Ελλάδα επιστράτευσε μία από τις μεγαλύτερες οικονομικές «δυνάμεις πυρός» στην Ε.Ε., για να αναχαιτίσει τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης, όπως δείχνει μελέτη του ACER (Ευρωπαϊκού Συνδέσμου των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας).
Η μελέτη επικαλείται στοιχεία του ΔΝΤ, στο πλαίσιο των οποίων συγκρίνεται το μέγεθος των κεφαλαίων που χρησιμοποιήθηκαν από κάθε κράτος-μέλος, σε σύγκριση με το ΑΕΠ του. Στη βάση της συγκεκριμένης συσχέτισης, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 5η θέση, έχοντας διαθέσει την περίοδο 2022-2023 κονδύλια που αντιστοιχούν σε λίγο περισσότερο από 4% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της. Ακόμη μεγαλύτερα ποσά δαπάνησαν μόνο η Μάλτα, η Γαλλία, η Σλοβακία και η Αυστρία.
Με βάση τη μελέτη, τα μέλη της Ευρώπης των 27 διέθεσαν κεφάλαια από 0,37% έως 56% του ΑΠΕ τους, για την ανάσχεση της ενεργειακής κρίσης. Τα ποσοστά αυτά «μεταφράζονται» σε ένα συνολικό ποσό από 305 ως 646 δισ. ευρώ, που επιστρατεύθηκε για να αμβλυνθούν οι συνέπειες του εκτροχιασμού των τιμών αερίου και ρεύματος.
Ευρύ «δίχτυ προστασίας»
Για να πιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων κάθε χώρας, ο ACER συγκρίνει τη μεταβολή των λιανικών τιμών ρεύματος μεταξύ το 1ο εξάμηνο του 2022 και την αντίστοιχη περίοδο του 2021. Στην περίπτωση των ελληνικών νοικοκυριών, η αύξηση σε ετήσια βάση κινήθηκε στο 24%, ενώ αισθητά μικρότερη ήταν η αύξηση στις λιανικές τιμές των μη οικιακών καταναλωτών, όπου η επιπλέον επιβάρυνση άγγιξε το 6%.
Την ίδια στιγμή, η μελέτη αναδεικνύει πως το ελληνικό «δίχτυ προστασίας» στην κρίση ήταν και αρκετά ευρώ, προχωρώντας σε πληθώρα παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των παρενεργειών της κρίσης. Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα έλαβε 19 διαφορετικά μέτρα στήριξης, αριθμός που την κατατάσσει στην 6η θέση της σχετικής λίστας «των 27». «Πρωταθλήτρια» ήταν η Γερμανία, η οποία προχώρησε σε 39 παρεμβάσεις, ενώ η χώρα με τα λιγότερα μέτρα (μόλις 4) ήταν η Σουηδία.
Όσον αφορά τη χώρα μας, τα περισσότερα μέτρα (7 συνολικά) αφορούσαν την άμεση προστασία των καταναλωτών. Επίσης, προχώρησε σε 3 παρεμβάσεις για την αντικατάσταση του φυσικού αερίου με άλλα εναλλακτικά καύσιμα, όπως και για την επιδότηση των τιμών των καυσίμων. Οι υπόλοιπες παρεμβάσεις είχαν ως στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού, την επιβολή έκτακτων μέτρων στις χονδρεμπορικές και λιανικές ενεργειακές αγορές, καθώς και την προώθηση του περιορισμού κατανάλωσης ενέργειας.
Υστέρηση της υποχώρησης των λιανικών τιμών
Αποτιμώντας τα μέτρα που εφαρμόσθηκαν σε όλη την Ευρώπη, ο ACER εντοπίζει περιπτώσεις όπου υπήρξαν παρενέργειες από την εφαρμογή διαφορετικών παρεμβάσεων σε γειτονικά κράτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ισπανία και η Γαλλία, όπου η επιβολή πλαφόν στη μεν πρώτη στην τιμή του αερίου είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των εξαγωγών προς τη δεύτερη. Επίσης, το πλαφόν στο αέριο, που εφαρμόστηκε στην Ιβηρική, είχε ως συνέπεια τόσο στην Πορτογαλία όσο και την Ισπανία να μην επιτευχθούν σημαντικές επιδόσεις ενεργειακής εξοικονόμησης. Έτσι, στην Πορτογαλία σημειώθηκε αύξηση 1% στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ στην Ισπανία οριακή μείωση κατά -1%.
Ωστόσο, παρά το ενισχυμένο «δίχτυ προστασίας» στη χώρα μας, η Ελλάδα κάθε άλλο παρά πριμοδότησε την αύξηση της ζήτησης σε ηλεκτρισμό. Αντίθετα, η Ελλάδα ήταν από τις χώρες με τη μεγαλύτερη μείωση της ζήτησης (-8%). Έτσι, κατατάχθηκε στην 5η θέση των χωρών με τις μεγαλύτερες εξοικονομήσεις, μετά τις Σλοβενία, Λετονία, Σλοβακία, Δανία και τη Φινλανδία, που βρέθηκε στην κορυφή.
Στον αντίποδα, με τη σταδιακή έξοδο από την κρίση, η Ελλάδα φαίνεται να συγκαταλέγεται στις χώρες της Ε.Ε. όπου η μείωση των λιανικών τιμών ρεύματος υστερεί χρονικά της αποκλιμάκωσης των χονδρεμπορικών τιμών. Ως δείκτη, ο ACER χρησιμοποιεί τη μεταβολή της λιανικής τιμής Απριλίου σε κάθε αγορά, συγκριτικά με τη μεγαλύτερη τιμή που σημειώθηκε στην ίδια αγορά, κατά τη διάρκεια της κρίσης (από τον Ιανουάριο του 2021).
Η μείωση στη χώρα μας αγγίζει το -8%, όταν ο μέσος όρος πανευρωπαϊκά είναι -25%. Ανάλογα μικρή πτώση (και μικρότερη από την Ελλάδα) έχουν η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Κύπρος, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Κροατία, η Πολωνία, η Σλοβακία, η Μάλτα και η Βουλγαρία.
