Ως μια μεγάλη ευκαιρία για την προώθηση της ευρωπαϊκής «αποσύνδεσης από τους κινδύνους» (derisking) που σχετίζονται με την οικονομική δραστηριότητα στην Κίνα βλέπει ο γερμανικός τύπος τη σύνοδο κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης - Λατινικής Αμερικής (17-18 Ιουλίου).
Σύμφωνα με την Handelsblatt,η Ευρώπη θέλει να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο (με τη Λατινική Αμερική) - και, έτσι να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα, αλλά τα μεγάλα σχέδια δεν φαίνεται να προχωρούν εξαιτίας ζητημάτων λεπτομερειών και πελατειακών πολιτικών.
Υπενθυμίζεται πως μόλις την περασμένη εβδομάδα, το Βερολίνο παρουσίασε την εθνική στρατηγική απέναντι στο Πεκίνο, η οποία συνοψίζεται στις δηλώσεις της Γερμανίδας Υπουργού Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ σύμφωνα με τις οποίες «οι (σ.σ. γερμανικές) εταιρείες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την κινεζική αγορά θα πρέπει να αναλάβουν οι ίδιες τον οικονομικό κίνδυνο σε μεγαλύτερο βαθμό στο μέλλον».
Η αποσύνδεση από τους κινδύνους της συνεργασίας με την Κίνα, μπορεί να πετύχει μόνο αν η Ευρώπη σφυρηλατήσει νέους οικονομικούς δεσμούς, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα.
Αυτές τις μέρες θα φανεί πόσο απέχουν οι επιθυμίες και η πραγματικότητα, συμπληρώνεται. Η ισπανική προεδρία της ΕΕ έχει προσκαλέσει τις χώρες της Λατινικής Αμερικής σε σύνοδο κορυφής και αναμένονται περισσότεροι από 50 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων.
Στην πραγματικότητα, η συνάντηση υποτίθεται ότι θα σφράγιζε την εμπορική συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και των κρατών της Mercosur - Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη και Παραγουάη - και θα δημιουργούσε έτσι τη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο. Ωστόσο, σύμφωνα με την Handelsblatt, κάτι τέτοιο είναι ξεκάθαρο ότι δεν θα πετύχει.
Σε μια συνάντηση των κρατών της Mercosur στις αρχές Ιουλίου, ο πρόεδρος της Αργεντινής Αλμπέρτο Φερνάντες είχε επικρίνει τους Ευρωπαίους ότι επιβάρυναν τις συνομιλίες με πρόσθετες απαιτήσεις σε σχέση με το περιβάλλον και ότι δεν επικεντρώθηκαν αρκετά στην οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λούλα, είχε επίσης απορρίψει τις ευρωπαϊκές προτάσεις ως «απαράδεκτες».
Διαφωνία για την προστασία των δασών
Συγκεκριμένα, πρόκειται για τη συμπληρωματική δήλωση για την προστασία των τροπικών δασών, με την οποία η ΕΕ προσπαθεί να καθησυχάσει τους αμφισβητίες στις τάξεις της. Η Βραζιλία και η Αργεντινή απορρίπτουν τέτοιους «όρους». Αλλά η αντιπρόταση των κρατών της Mercosur εξακολουθεί να περιμένει. Δεν είναι επομένως σαφές αν θα είναι καν δυνατόν να ολοκληρωθούν επιτυχώς οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες διαρκούν πλέον πάνω από 20 χρόνια.
Η ευρωπαϊκή οικονομία είναι απογοητευμένη. «Οι εταιρείες περιμένουν επειγόντως τη συμφωνία», λέει η Ούτα Κνοτ από τον Ομοσπονδιακό Σύνδεσμο της Γερμανικής Βιομηχανίας (BDI). Η μείωση των δασμών δεν θα ήταν μόνο ένας «τεράστιος παράγοντας» για τη γερμανική οικονομία. Η συμφωνία θα αποτελούσε επίσης «ένα σημαντικό μήνυμα ότι η Ευρώπη εννοεί σοβαρά τη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού».
Η επικεφαλής της Γερμανικής Ένωσης Αυτοκινητοβιομηχανίας (VDA), Χίλντεγκραντ Μίλερ, ζητά επίσης να βρεθεί λύση στα ανοιχτά σημεία «το συντομότερο δυνατό». Η Μίλερ υπογραμμίζει τις νέες ευκαιρίες πωλήσεων για την αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά και τη «μεγάλη συνολική οικονομική και στρατηγική σημασία» της συμφωνίας. «Το ελεύθερο εμπόριο είναι υπαρξιακό για την ήπειρό μας και αποτελεί αποφασιστική εγγύηση για την ευημερία, ιδίως για τη Γερμανία ως εξαγωγική χώρα», λέει.
Η Κομισιόν καθώς και μεμονωμένα κράτη - μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, έχουν θέσει ως προτεραιότητα τις νέες εμπορικές και εμπορευματικές συνεργασίες με τη Λατινική Αμερική. Στόχος είναι να διευρύνουν τις δικές τους αλυσίδες εφοδιασμού και να απωθήσουν την επιρροή της Κίνας. Επίτροποι και αρχηγοί κυβερνήσεων περιοδεύουν στην περιοχή εδώ και μήνες - με μέτρια επιτυχία.
Η αυτοκινητοβιομηχανία ελπίζει να αυξήσει τις πωλήσεις
Είναι αλήθεια ότι ένα κείμενο για τη συμφωνία Mercosur είναι διαθέσιμο από το 2019. Αλλά η επικύρωση εξακολουθεί να αποτυγχάνει λόγω επιφυλάξεων και από τις δύο πλευρές. Στην Ευρώπη, οι περιβαλλοντολόγοι ασκούν πιέσεις και απαιτούν δεσμευτικές ρήτρες για την προστασία των δασών.
Η ΕΕ θέλει να ανταποκριθεί στις ανησυχίες αυτές με ένα πρόσθετο πρωτόκολλο. Αλλά τα κράτη της Mercosur το βλέπουν αυτό ως πατερναλισμό - επέμβαση στην εθνική τους κυριαρχία. Υποστηρίζουν ότι δεν έχουν ανάγκη να τους κάνουν κήρυγμα οι Ευρωπαίοι που έχουν κόψει τα παρθένα δάση τους.
Η ακινησία θέτει την ΕΕ σε στρατηγικό μειονέκτημα, σύμφωνα με την Handelsblatt. «Άλλες χώρες, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Κίνα, είναι επίσης σε αναμονή και θέλουν να συνάψουν συμφωνίες με τη Mercosur», προειδοποιεί ο επικεφαλής της γερμανικής Ένωσης Αυτοκινητοβιομηχανίας (VDA), Μίλερ. Για την αυτοκινητοβιομηχανία, οι τέσσερις χώρες της Mercosur αποτελούν ήδη σημαντική αγορά πωλήσεων και τόπο παραγωγής.
Οι γερμανικές εταιρείες διατηρούν περισσότερες από 300 εγκαταστάσεις εκεί. Οι νοτιοαμερικανικοί εισαγωγικοί δασμοί είναι σχετικά υψηλοί, 14% έως 18% για τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων και 35% για τα επιβατικά αυτοκίνητα. Η κατάργησή τους θα έδινε πιθανότατα σημαντική ώθηση στο εμπόριο.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις επικρίνουν τη συμφωνία
Από την άλλη πλευρά, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις επικρίνουν τη συμφωνία για αυτούς ακριβώς τους λόγους. Προωθεί το εμπόριο προϊόντων που συμβάλλουν στην καταστροφή των τροπικών δασών, λέει η Μαρτίνα Σάουμπ του ιδρύματος για τα τροπικά δάση Oro Verde με έδρα το Βερολίνο.
Η ίδια ανησυχεί ιδιαίτερα για τα γεωργικά προϊόντα όπως το βόειο κρέας και το κοτόπουλο, η σόγια και η αιθανόλη, η παραγωγή των οποίων απαιτεί γη. Η πρόσθετη δήλωση για την προστασία των δασών που πρότεινε η ΕΕ δεν είναι επαρκής, διότι δεν είναι νομικά δεσμευτική.
«Ως Ευρωπαίοι, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε κάθε ευκαιρία για να σώσουμε τα τροπικά δάση», λέει η ίδια. «Αλλά με αυτή την εμπορική συμφωνία δεν μπορούμε να έχουμε καμία επιρροή, επειδή δεν προβλέπει κυρώσεις». Η συνθήκη είναι ξεπερασμένη και πρέπει να γίνει αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης, λέει. «Το εμπόριο πρέπει πάντα να συμβάλλει στον κοινωνικό-οικολογικό μετασχηματισμό σε αυτόν τον αιώνα».
Οι επιχειρηματικές ενώσεις θέλουν να αποτρέψουν την περαιτέρω αυστηροποίηση των στόχων για την προστασία του κλίματος. Γιατί τότε, φοβούνται, η εμπορική συμφωνία δεν θα έρθει ποτέ. «Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επαναδιαπραγματευτούμε το κείμενο της συνθήκης ξανά», λέει ο Κνοτ από τον Ομοσπονδιακό Σύνδεσμο της Γερμανικής Βιομηχανίας (BDI). «Μια πρόσθετη δήλωση για την προστασία του κλίματος πρέπει να είναι αρκετή».
Οι κυβερνήσεις της Νότιας Αμερικής, λέει, «έχουν την εντύπωση ότι οι Ευρωπαίοι απαιτούν πάντα περισσότερα. Από την άποψη της Mercosur, η ΕΕ έχει ήδη διαπραγματευτεί μια πολύ ευνοϊκή συμφωνία για τον εαυτό της».
Απελευθέρωση κινδύνου μέσω διαφοροποίησης
Ο επικεφαλής της γερμανικής Ένωσης Αυτοκινητοβιομηχανίας (VDA), Μίλερ προειδοποιεί ότι η εμπορική συμφωνία δεν πρέπει να «υπερφορτωθεί» με ζητήματα που θα μπορούσαν να επιλυθούν καλύτερα σε άλλο επίπεδο. Αυτό δείχνει η κριτική αντίδραση των χωρών της Mercosur στη συμπληρωματική δήλωση για τη βιωσιμότητα.
Η συμφωνία είναι σημαντική επειδή προωθεί τη συνεργασία και το εμπόριο βάσει κανόνων. «Με βαθύτερη συνεργασία, ακόμη και τα δύσκολα ζητήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν σε καλύτερη βάση».
Η πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχεδιάζει να πιέσει εκ νέου τον πρόεδρο της Βραζιλίας, Λούλα να συνάψει τη συμφωνία φέτος. «Έχουμε μια πραγματική ευκαιρία φέτος», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ.
Είναι επίσης σημαντικό για τον καγκελάριο Σολτς να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία, σχολιάζει η Handelsblatt. Υπολογίζει στην επιτυχία της μείωσης της εξάρτησης από την Κίνα μέσω της «διαφοροποίησης», δηλαδή της σταδιακής μείωσης των μονόπλευρων κινδύνων με το άνοιγμα νέων αγορών. Εάν η συμφωνία της Mercosur αποτύχει, δεν θα έχουν απομείνει πολλά από τη στρατηγική του για την «απορρόφηση κινδύνων».
