Σε διαβούλευση δόθηκαν σήμερα οι κατευθύνσεις αναθεώρησης για το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις που πρόκειται να υποβληθούν επίσημα προς την ΕΕ. Οι αναθεωρήσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, την προσθήκη κεφαλαίου REPowerEU με προϋπολογισμό 795 εκατ. ευρώ, καθώς και αίτημα για επιπλέον δανειακούς πόρους ύψους 5 δισ. ευρώ.
Περαιτέρω, θα ενσωματώνεται και η μείωση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς για την Ελλάδα κατά 339 εκατ. ευρώ στα 17,43 εκατ. ευρώ όπως προβλέπεται λόγω της μεγαλύτερης από την αναμενόμενη αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ. Επίσης, δύναται να προταθούν απολύτως αναγκαίες τροποποιήσεις σε δράσεις, λόγω αντικειμενικών δυσκολιών που προκύπτουν από την υλοποίηση τους.
Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση του ΥΠΕΘΑ, οι παρεμβάσεις στο Σχέδιο ακολουθούν τις διατάξεις του πρόσφατα πρόσφατα αναθεωρημένου Κανονισμού RRF και των σχετικών κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όσον αφορά το νέο Κεφάλαιο REPowerEU επισημαίνεται ότι λόγω της διεθνούς ενεργειακής κρίσης και των προσπαθειών για μείωση του ενεργειακού κόστους και διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών, κρίνονται νέες δράσεις ως αναγκαίες για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, που αποτελεί και ένα από τους βασικούς πυλώνες του ΤΑΑ.
Ως εκ τούτου, στο αναθεωρημένο σχέδιο οι προτεινόμενες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο του κεφαλαίου REPowerEU στοχεύουν στην περαιτέρω προώθηση:
- της ενεργειακής απόδοσης μέσω δράσεων που στοχεύουν στις ενεργειακές ανακαινίσεις των νοικοκυριών και του τριτογενούς τομέα, καθώς και στην προώθηση της ενεργειακής απόδοσης των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης,
- της διείσδυσης των ΑΠΕ μέσω δράσεων που προωθούν την αποθήκευση ενέργειας, την παραγωγή πράσινου υδρογόνου και βιομεθανίου, την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης (μπαταρίες) και την εξοικονόμηση ενέργειας για τα νοικοκυριά με την εγκατάσταση ηλιακών θερμοσίφωνων,
- τεχνολογιών και υποδομών δέσμευσης, χρήσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την ελαχιστοποίηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω της ανάπτυξης εγκαταστάσεων δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στην Ελλάδα και της εγκατάστασης τεχνολογιών δέσμευσης, χρήσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα σε μεγάλους καταναλωτές για τους οποίους δεν υπάρχει εναλλακτικός τρόπος μείωσης των εκπομπών τους με τεχνικά εφικτό και οικονομικό τρόπο.
Συνολικά, προτείνονται οκτώ (8) επενδύσεις και οκτώ (8) μεταρρυθμίσεις. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων ανέρχεται σε 1,59 δισ. ευρώ, εκ των οποίων η συνεισφορά του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) ανέρχεται σε 795 εκατ. ευρώ. Από τις προτεινόμενες επενδύσεις, τέσσερις αφορούν στην επέκταση υφιστάμενων επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο εγκεκριμένο ΣΑΑ και τέσσερις αμιγώς νέες δράσεις. Ειδικότερα, όσον αφορά στην ενεργειακή απόδοση, η εξοικονόμηση ενέργειας είναι η ταχύτερη και οικονομικότερη λύση για την αντιμετώπιση της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης και τη συγκράτηση και μείωση του ενεργειακού κόστους. Οι προτεινόμενες επενδύσεις μέσω της οικονομικής στήριξης των νοικοκυριών και των ιδιωτικών επιχειρήσεων στοχεύουν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Επιπλέον, μια νέα δράση αποσκοπεί στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης. Όσον αφορά στις ΑΠΕ, οι προτεινόμενες επενδύσεις αποσκοπούν στην περαιτέρω στήριξη της αποθήκευσης ενέργειας μέσω της πρόσθετης διείσδυσης των ΑΠΕ, στην προώθηση της παραγωγής βιομεθανίου και πράσινου υδρογόνου και στην αξιοποίηση του δυναμικού της ηλιακής ενέργειας στις στέγες μέσω ενός συνδυασμού επενδύσεων που υποστηρίζουν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης (μπαταρίες) και εξοικονόμησης ενέργειας με την εγκατάσταση ηλιακών θερμοσίφωνων για τα νοικοκυριά.
Οι προτεινόμενες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις είναι σύμφωνες με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2022 (Country Specific Recommendations 2022) για τη μείωση της συνολικής εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και τη διαφοροποίηση των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων μέσω της επιτάχυνσης της ανάπτυξης ΑΠΕ και της ανάπτυξης υποδομών που θα επιτρέψουν την παραγωγή νέων αερίων από ανανεώσιμες πηγές.
Οι μεταρρυθμίσεις εστιάζουν στη δημιουργία, βελτίωση και απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου για την προώθηση νέων τεχνολογιών καθώς και τη δημιουργία νέων ρυθμιστικών και χρηματοδοτικών εργαλείων. Ειδικότερα:
- Δημιουργείται το απαραίτητο ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο για την προώθηση των δράσεων και σχεδιαζόμενων επενδύσεων για το πράσινο υδρογόνο και το βιομεθάνιο στη χώρα μας.
- Παρέχεται ολιστική υποστήριξη ως προς την ανάπτυξη και λειτουργία της αλυσίδας αξίας της αγοράς δέσμευσης, χρήσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στη χώρα μας και η οποία εντάσσεται και στον συνολικό ευρωπαϊκό και εθνικό στόχο για τη σταδιακή απανθρακοποίηση της βιομηχανικής δραστηριότητας και στη χώρα μας.
- Προτεραιότητα δίνεται στην ανάπτυξη των ΑΠΕ περιλαμβανομένης της ολοκλήρωσης και εξειδίκευσης του ρυθμιστικού πλαισίου για τα υπεράκτια αιολικά, της προώθησης του πλαισίου για την αυτοκατανάλωση και τις ενεργειακές κοινότητες και της περαιτέρω ανάπτυξης του χωροταξικού πλαισίου για τις ΑΠΕ με έμφαση προτιμητέες περιοχές με ενεργειακά κριτήρια.
- Έμφαση δίνεται στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για την απελευθέρωση και δημιουργία νέου κρίσιμου ηλεκτρικού χώρου για την περαιτέρω προώθηση των ΑΠΕ.
- Όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας, οι σχετικές μεταρρυθμίσεις στοχεύουν στη δημιουργία καινοτόμων χρηματοδοτικών εργαλείων τα οποία θα μοχλεύουν ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά και στην ανάπτυξη στρατηγικής για την ενεργειακή αποδοτικότητα.
- Αναφορικά με τη δημιουργία ενός νέου έξυπνου δικτύου, βαρύτητα δίνεται στα εργαλεία και στις μεθόδους που διευκολύνουν τον καταναλωτή να έχει τη δυνατότητα να επιλέξει δυναμικά και προσαρμοσμένα στις ανάγκες του συμβόλαια κοστολόγησης, όπως επίσης και στην αξιοποίηση της δυνατότητάς του για δυναμική απόκριση ζήτησης.
- Η απανθρακοποίηση της βιομηχανίας θα προωθηθεί μέσω της ανάπτυξης ενός ρυθμιστικού πλαισίου για την ευκολότερη σύναψη πράσινων διμερών συμβολαίων και μιας κεντρικοποιημένης πλατφόρμας για Διμερείς Συμβάσεις Πώλησης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Power Purchase Agreements – PPAs)
- Τέλος, η ενεργοποίηση του πλαισίου λειτουργίας του διαμοιρασμού ενέργειας θα βοηθήσει τους πολίτες εντός ενός κτιρίου ή ομάδων κτιρίων να βελτιστοποιήσουν την κατανάλωση ενέργειάς τους, να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειές τους από την παραγωγή ενέργειας πέραν των περιορισμών του δικτύου, να αντεπεξέλθουν στη συμφόρηση ενέργειας και εν γένει να μειώσουν ομαδικά το ενεργειακό τους κόστος.
Το νέο αίτημα για επιπλέον πέντε δισ. ευρώ σε δάνεια
Ο έτερος σημαντικός άξονας της πρότασης αναθεώρησης του Σχεδίου Ανάκαμψης αφορά στο νέο αίτημα προς την ΕΕ ύψους 5 δισ. ευρώ και αφορά στην αύξηση κατά 5 δισ. ευρώ του προϋπολογισμού της υφιστάμενης δράσης δανειακής στήριξης του Σχεδίου, ο οποίος σήμερα ανέρχεται σε 12,7 δισ. ευρώ.
Το δανειακό σκέλος του Σχεδίου κατευθύνεται συνολικά προς την ιδιωτική οικονομία με σκοπό την προσέλκυση επιλέξιμων επενδύσεων, οι οποίες εμπίπτουν στους πυλώνες: πράσινη μετάβαση, ψηφιακός μετασχηματισμός, καινοτομία, έρευνα & ανάπτυξη, εξωστρέφεια και ανάπτυξης οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων. Η δράση της δανειακής στήριξης, στοχεύει στη μείωση του κόστους δανεισμού των ελληνικών επιχειρήσεων ώστε να μειωθεί αντίστοιχα το επενδυτικό κενό που παρουσίαζε η ελληνική οικονομία. Η δράση, όπως ήδη υλοποιείται, αποκτά ευρεία αποδοχή και εμφανίζει υψηλή ζήτηση από τις επιχειρήσεις.
Επισημαίνεται πως σε 13 μήνες από την πρώτη συμβασιοποίηση, τον Ιούνιο 2022, έχουν ήδη εγκριθεί 197 επενδύσεις και έχουν συναφθεί οι αντίστοιχες 197 δανειακές συμβάσεις με προϋπολογισμό 7,15 δισ. ευρώ εκ των οποίων 2,87 δισ. ευρώ θα προέλθουν από δανειακούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, 2,5 δισ. ευρώ από τα κεφάλαια των τραπεζών και 1,78 δισ. ευρώ από τα ίδια κεφάλαια των επενδυτών. Το μεσοσταθμικό επιτόκιο των δανείων αυτών διαμορφώνεται στο 1,88% και η μέση διάρκεια αποπληρωμής δανείων είναι τα 13 έτη. Τα υποβληθέντα δε, αιτήματα χρηματοδότησης επενδυτικών σχεδίων, τα οποία βρίσκονται σε διάφορα στάδια αξιολόγησης, ανέρχονται σε 469 με συνολικό προϋπολογισμό 17,02 δισ. ευρώ, εκ του οποίου τα 7,02 δισ. ευρώ αφορούν σε δανειακούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αξιοποιούν και αυτές το εργαλείο του δανειακού σκέλους του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς οι αιτήσεις χρηματοδότησης που έχουν κατατεθεί από ΜμΕ αποτιμώνται στο 60% περίπου του συνόλου των αιτήσεων χρηματοδότησης. Αντιστοίχως, από τις 197 συμβάσεις που έχουν υπογραφεί οι 87 (44%) αφορούν σε ΜμΕ. Ο συνολικός προϋπολογισμός αυτών ανέρχεται σε 954 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 418,12 εκατ. ευρώ είναι πόροι ΤΑΑ.
Το ΥΠΕΘΟ αναφέρει ακόμα πως δεδομένων των ανωτέρω στοιχείων που καταδεικνύουν την τρέχουσα επιτυχή υλοποίηση του δανειακού προγράμματος, το αίτημα αύξησης του διατιθέμενου προϋπολογισμού της υφιστάμενης δράσης κατά 5 δισ. ευρώ θα διευρύνει τις δυνατότητες και το εύρος χρηματοδότησης επενδύσεων που εμπίπτουν στις προτεραιότητες της δράσης.
Σημειώνεται ότι το αίτημα για επιπλέον δάνειο θα συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις που δύναται να αφορούν σε ευρύ φάσμα πολιτικών.
Τροποποίηση σε υφιστάμενες δράσεις του Σχεδίου
Το τρίτο σημαντικό σκέλος των προτάσεων αναθεώρησης αφορούν σε υφιστάμενες δράσεις που συμπεριλαμβάνονται στην προγενέστερη μορφή του Σχεδίου καθώς τονίζεται πως προκύπτουν ως βάση αντικειμενικές περιστάσεις που διαφοροποιούν ορισμένες από τις παραμέτρους επί των οποίων στηρίχθηκε η κατάρτιση του Σχεδίου.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες της ΕΕ, οι προτάσεις για τροποποιήσεις λόγω μη δυνατότητας επίτευξης συγκεκριμένων δράσεων του Σχεδίου πρέπει να είναι επαρκώς τεκμηριωμένες και να συνδέονται με αντικειμενικές δυσκολίες, που καθιστούν μη εφικτή την υλοποίηση των δράσεων με βάση τα προβλεπόμενα στο εγκεκριμένο Σχέδιο.
Η ΕΕ, κατά την αξιολόγηση της τροποποίησης, θα εξετάσει, μεταξύ άλλων, εάν οι αντικειμενικές δυσκολίες υπήρχαν ήδη ή μπορούσαν να προβλεφθούν κατά την κατάρτιση του Σχεδίου και κατά πόσο υπάρχει εναλλακτική λύση, η οποία επιτρέπει την υλοποίηση της δράσης χωρίς την τροποποίησή της.
Σημειώνεται περαιτέρω, ότι η ΕΕ αναγνωρίζει ως αντικειμενική δυσκολία την αύξηση των τιμών στα υλικά και την ενέργεια και τις διαταραχές στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η αύξηση των τιμών ενδέχεται να επηρεάσει την ομαλή υλοποίηση ορισμένων δράσεων και ως εκ τούτου να μην είναι εφικτή η υλοποίηση των σχετικών οροσήμων/στόχων, ιδίως στα χρονοδιαγράμματα που είχαν αρχικά οριστεί.
Επίσης επισημαίνεται πως αντικειμενική δυσκολία θα μπορούσε να θεωρηθεί η μη ανταπόκριση πολιτών ή επιχειρήσεων στις υπό υλοποίηση δράσεις του Σχεδίου.
Στο ανωτέρω πλαίσιο, οι αρμόδιοι φορείς υλοποίησης υποβάλλουν τις προτάσεις τους για τις δράσεις που λόγω αντικειμενικών δυσκολιών δεν δύναται να υλοποιηθούν όπως είχαν αρχικά σχεδιαστεί, συνοδευόμενες από την απαιτούμενη τεκμηρίωση.
