Η Ευρωζώνη κλείνει το Γ' Τρίμηνο με «νέα» που δεν... ακούγονται καλά. Η οικονομία, σχεδόν οριζόντια, επιβραδύνει με Γερμανία και Γαλλία να οδηγούν την διολίσθηση. Το βασικό στοιχείο επιβράδυνσης αφορά κυρίως τον δείκτη PMI στην μεταποίηση που κινείται σπασμωδικά αλλά επίμονα αρνητικά και το τρίτο τρίμηνο.
Η εξέλιξη αυτή, δεν είναι δύσκολο να ερμηνευθεί και δεν μοιάζει έκπληξη, καθώς η οικονομία της Ευρωζώνης πιέζεται από το αυξημένο κόστος χρηματοδότησης, την συνεχιζόμενη ενεργειακή αστάθεια και την σταδιακή αύξηση της απώλειας εξωτερικών αγορών (Ρωσία, Κίνα, κ.λ.π.). Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, δεν φαίνεται να έρχεται από το πώς θα κλείσει το τρίτο τρίμηνο με μηδενική ή και πολύ μικρή, στα όρια του στατιστικού λάθους, ανάπτυξη, αν όχι ύφεση.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ξανά με γραμμή... «λιτότητας» η Ευρωζώνη
Το μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται να έρχεται από το ότι οι προοπτικές μετά το τρίτο τρίμηνο δεν καταγράφουν κανένα παράγοντα βελτίωσης, ενώ μπορούν να ανιχνευθούν ισχυροί παράγοντες επιδείνωσης. Σε γενικές γραμμές, το περιβάλλον «χαμηλού πληθωρισμού, χαμηλών επιτοκίων και σταθερής ανάπτυξης» που επικρατούσε πριν από την COVID-19, είναι πλέον παρελθόν και οι οικονομίες διασχίζουν ένα νέο μακροοικονομικό περιβάλλον «υψηλότερου πληθωρισμού, υψηλότερων επιτοκίων και πιο ευμετάβλητης ανάπτυξης/ύφεσης».
Οι προκλήσεις στο νέο αυτό περιβάλλον δεν έχουν ακόμα ξεδιπλωθεί σ' ολόκληρο το εύρος τους. Και αυτό, ιδιαίτερα σε δύο τομείς αυτής της νέας κατάστασης: την νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών και τον διεθνή γεωπολιτικό και εμπορικό κατακερματισμό. Και οι δύο αυτοί τομείς εγκυμονούν «αλλαγές» που είναι ακόμα μπροστά μας και όχι πίσω μας. «Αλλαγές» που επηρεάζονται επίσης από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής με τρόπο σχεδόν ανεξέλεγκτο.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Επιτόκια, ποιον να πιστέψεις, τον Στουρνάρα ή τον Νάγκελ;
Ο «επίμονος» πληθωρισμός
Ιδιαίτερα όσον αφορά τον πληθωρισμό, υπάρχουν κάποιες σταθερές που διαμορφώνουν την δυσκολία αποκλιμάκωσης, αν όχι την εκ νέου ενίσχυσή του. Αυτές επισημάνθηκαν με έμφαση στο “CIC Forum 2023 & Cross-Border Investment and International Industrial Cooperation Conference”, που πραγματοποιήθηκε στο Χονγκ Κονγκ προχθές 20 Σεπτεμβρίου, με την παρουσία Κεντρικών Τραπεζών και θεσμικών του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν οι ακόλουθες:
- Είναι εξαιρετικά αβέβαιο το πόσο χρόνο θα χρειαστεί για να αποκλιμακωθεί ο δομικός πληθωρισμός που παραμένει πολύ έντονος και τροφοδοτείται από νέους παράγοντες.
- Το δημογραφικό πρόβλημα εμφανίζεται πλέον ιδιαίτερα έντονο και οδηγεί σε στενότητα στην αγορά εργασίας και κατά συνέπεια στην ενίσχυση του πληθωρισμού.
- Ο αυξημένος και με νέες εξελίξεις γεω-οικονομικός κατακερματισμός προκαλεί διαρκή αναστάτωση στις παγκόσμιες αλυσίδες ανεφοδιασμού που με την σειρά τους προσθέτουν κόστος στα τελικά προϊόντα και ενισχύουν τις πληθωριστικές πιέσεις.
- Η μετάβαση σε καθαρές πηγές ενέργειας είναι εντάσεως κεφαλαίου και πολύ... δαπανηρή, τουλάχιστον στις πρώτες φάσεις επηρεάζοντας τις τιμές και έτσι τον πληθωρισμό.
- Μέσα σε συνθήκες «αντοχής» και διάρκειας των πληθωριστικών πιέσεων οι Κεντρικές Τράπεζες είναι υποχρεωμένες να ανεβάσουν και να διατηρήσουν υψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Νέο περιβάλλον νέα προβλήματα
Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες βραχυ-μεσοπρόθεσμα η οικονομική επιβράδυνση δεν αποτελεί έκπληξη, πολύ περισσότερο που η Ευρωζώνη, υφίσταται αφενός τις συνέπειες αυτές στο κέντρο της οικονομικής της δραστηριότητας (Γαλλία – Γερμανία – Ιταλία). Και αφετέρου, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και του εσωτερικού κατακερματισμού της, μπαίνει σε περίοδο ανταγωνισμού από θέση αδυναμίας τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την Κίνα...
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αυτό που «φοβάται» περισσότερο η ΕΚΤ
Για την Ευρωζώνη, όπως και για τις ΗΠΑ ισχύει και ένας άλλος παράγοντας ανησυχίας που αφορά στις «συνεχιζόμενες αλλαγές στη σύνθεση της τραπεζικής χρηματοδότησης» οι οποίες σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο τελευταίο τριμηνιαίο Δελτίο της BIS (Unpacking International bank's deposit funding), «μπορεί να έχουν επιπτώσεις στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα...».
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Το δολάριο δεν αφήνει την ΕΚΤ...
Με άλλα λόγια, η Ευρωζώνη σαν σύνολο, αλλά και οι οικονομίες των χωρών μελών ξεχωριστά, δεν έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο τις συνέπειες ενός εμφανώς δύσκολου τριμήνου. Έχουν πολύ περισσότερο να διαχειριστούν ένα νέο περιβάλλον, όπου η οικονομική επιβράδυνση δεν θα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα ίδια γνωστά από την προηγούμενη δεκαετία «μέσα».
Δηλαδή, την νομισματική χαλάρωση όπως αντιμετωπίστηκε η κρίση του 2008, ή με δημοσιονομική και νομισματική χαλάρωση όπως με την κρίση της πανδημίας... Η κα Λαγκάρντ το είχε διατυπώσει με ένα διακριτικό τρόπο μιλώντας στο Jackson Hole τον Αύγουστο, «η νέα κανονικότητα είναι πλέον η μη κανονικότητα»...
