Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή φέρνει αυξημένη αβεβαιότητα και υψηλότερα κόστη στο παγκόσμιο εμπόριο και τις αγορές ενέργειας, ειδικά αν με έμμεσο τρόπο συνδεθεί με την κρίση στην Ουκρανία, προειδοποίησε το ΙΟΒΕ κατά την παρουσίαση της έκθεσης τρίτου τριμήνου για την ελληνική οικονομία.
«Η ανάφλεξη στη Μ. Ανατολή δεν είναι κάτι που απλά μας υπενθυμίζει σε ποια γειτονιά του πλανήτη που ζούμε αλλά και το ευμετάβλητο γεωπολιτικό πεδίο. Αν με κάποιο έμμεσο τρόπο συνδεθεί η εξέλιξη αυτή με την ουκρανική κρίση, είτε μέσω της αγοράς ενέργειας είτε με γεωπολιτικές ανακατατάξεις, προφανώς αλλάζει παρά πολύ το πλαίσιο για εμάς», ανέφερε ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, τονίζοντας πως ζούμε σε μια «εποχή αυξημένης αβεβαιότητας» που ξεκίνησε τουλάχιστον μετά την πανδημία και «αυτό από μόνο του αυξάνει το κόστος».
Οι προβλέψεις για το 2023 και το 2024
Για το 2023, το ΙΟΒΕ διατηρεί σταθερή την πρόβλεψη για ανάκαμψη 2,4%, σε σταθερές τιμές. Ως προς τις συνιστώσες της ανάπτυξης το 2023, η κατανάλωση αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη, με ετήσια αύξηση +1,6%, σε συνδυασμό με την ετήσια ενίσχυση των επενδύσεων κατά +3,0% (πάγιες επενδύσεις +10,0%). Στον εξωτερικό τομέα, αναμένεται μικρή βελτίωση του υψηλού ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές να αυξάνονται ετησίως το 2023 κατά +3,5% και +2,6% αντιστοίχως. Ο μέσος πληθωρισμός για το 2023 αναμένεται ελαφρά ηπιότερος από τον μέσο όρο στην Ευρωζώνη, στην περιοχή του 4,3%, ενώ η ανεργία προβλέπεται ότι θα αποκλιμακωθεί περαιτέρω, αλλά με βραδύτερο ρυθμό, στην περιοχή του 11%.
Για το 2024, το ΙΟΒΕ εκτιμά μία παρόμοια σε μέγεθος ετήσια ανάπτυξη της τάξης του +2,4%. Ως προς τις συνιστώσες, μόνο οι επενδύσεις αναμένεται να υπερβούν την φετινή τους επίδοση, με υψηλότερη ετήσια διεύρυνση το 2024 (+7,8%) ενώ η κατανάλωση αναμένεται να επιβραδυνθεί (+1,0%). Στον εξωτερικό τομέα, η ήπια βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να συνεχιστεί, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές να αυξάνονται ετησίως το 2024 κατά +2,6% και +2,3% αντιστοίχως. Ο μέσος πληθωρισμός για το 2024 αναμένεται στην περιοχή του 2,6%, ενώ η ανεργία προβλέπεται ότι θα αποκλιμακωθεί περαιτέρω, αλλά με βραδύτερο ρυθμό, στην περιοχή του 10,5%.
Οι παραδοχές του βασικού σεναρίου περιλαμβάνουν (α) αδύναμη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη κατά 0,7% το 2023 και 1,0% το 2024, σύμφωνα με το βασικό σενάριο της ΕΚΤ (β) διατήρηση της γεωπολιτικής αστάθειας με τις διεθνείς τιμές των ενεργειακών αγαθών θα κινηθούν ήπια αυξητικά το 2024, ακολουθώντας το βασικό σενάριο της EIA, (γ) τα επιτόκια ακολουθούν την τάση των σημερινών προθεσμιακών συμβολαίων, (δ) έγκαιρη εφαρμογή του ελληνικού σχεδίου «Ελλάδα 2.0» το 2024, (ε) ελαφρά υψηλότερες δημόσιες δαπάνες σε σχέση με τον Προϋπολογισμό του 2024 και (στ) επίδοση εσόδων από τουρισμό το 2023 υψηλότερη από το 2019 (έως και 20%) και διατήρηση των θετικών επιδόσεων το 2024, (στ) οι πρόσφατες φυσικές καταστροφές έχουν αυξητικές επιδράσεις στον πληθωρισμό το τελευταίο τρίμηνο του 2023 και 2024, μικρές αρνητικές επιδράσεις στο ΑΕΠ το 2024.
Οι κίνδυνοι και οι θετικές προοπτικές
Η πρόβλεψη στο βασικό σενάριο μακροοικονομικών προβλέψεων του ΙΟΒΕ εγκυμονεί θετικές προοπτικές αλλά και κινδύνους για το 2023 και κυρίως το 2024. Ειδικά για τους κινδύνους το ΙΟΒΕ μεταξύ άλλων ξεχωρίζει τη γεωπολιτική και οικονομική αστάθεια σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, την περίπτωση ισχυρότερης ανόδου των τιμών ενέργειας προς τα τέλη του 2023, το σφιχτότερο δημοσιονομικό πλαίσιο στην ΕΕ και τον επίμονο πληθωρισμό σε αγαθά πρώτης ανάγκης.
Στις θετικές προοπτικές της χώρας μας, μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται: Πρώτον, η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από περισσότερους διεθνείς οίκους αξιολόγησης που ενισχύει τη διεύρυνση της επενδυτικής βάσης. Δεύτερον, η διατήρηση της ενισχυμένης εξωστρέφειας της οικονομίας, με σταδιακή βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου. Τρίτον, οι προωθούμενες μεταρρυθμίσεις με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα 2023-2027, σε συνέχεια σχηματισμού μονοκομματικής κυβέρνησης. Τέταρτον, η συζήτηση για ένα νέο πλαίσιο δημοσιονομικών κανόνων στην ΕΕ καθώς και η έγκαιρη αξιοποίηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων όπως το REPowerEU.
Αλλαγή στο μοντέλο ρίσκου
Όπως είπε ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, οδηγούμαστε σε μια κατάσταση risk-off, όπου οι οικονομίες κοιτούν όχι μόνο το χαμηλότερο κόστος και την υψηλότερη απόδοση αλλά μπαίνουν και σε άλλες αγορές που μπορεί να μην έχουν το χαμηλότερο κόστος αλλά επιτρέπουν την μείωση του ρίσκου. «Αυτό είναι ένα νέο πεδίο για την Ευρώπη που θα δημιουργήσει πιέσεις στους ρυθμούς ανάπτυξης μεσομακροπρόθεσμα, άσχετα από το τι γίνεται σε μια συγκεκριμένη αναταραχή. Αυτές είναι τάσεις που πιέζουν την Ευρώπη πολύ περισσότερο από τις ΗΠΑ και την Ασία», σημείωσε ο κ. Βέττας.
Σε αυτό το πλαίσιο «η οικονομία των ΗΠΑ φαίνεται να είναι πιο ισχυρή και ανθεκτική από αυτή της Ευρώπης, αν και οι συνολικές τάσεις υποκρύπτουν χώρες που πηγαίνουν καλύτερα και χώρες που δεν πηγαίνουν τόσο καλά όπως η Γερμανία».
Δεν μπορεί να αποκλειστεί ο στασιμοπληθωρισμός
Παράλληλα, παρατηρείται επιμονή πληθωρισμού και διατήρηση υψηλών κεντρικών επιτοκίων στο ορατό μέλλον, πλην όμως ο πληθωρισμός στην Ευρώπη και την Ελλάδα έχει μια σημαντική συνιστώσα που είναι η πλευρά της προσφοράς, στην οποία παρατηρείται έλλειμμα στις παρεμβάσεις. «Δεν είναι εύκολο να δει κανείς πως θα μειωθεί έντονα ο πληθωρισμός το επόμενο διάστημα, χωρίς να προκληθεί ύφεση», σημείωσε ο κ. Βέττας συμπληρώνοντας πως φαινόμενα με χαρακτηριστικά στασιμοπληθωρισμό είναι «κάτι που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε στην Ευρωζώνη, αλλά και στη δικιά μας οικονομία που τρέχει γρηγορότερα από τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους».
Επιτακτική η αλλαγή παραγωγικού μοντέλου
Για τη χώρα μας βραχυχρόνια το γεγονός πως κινούμαστε πιο γρήγορα από την υπόλοιπη Ευρωζώνη είναι θετικό, αλλά από την άλλη εξαρτόμαστε από το διεθνές περιβάλλον για τις εξαγωγές αλλά και τις επενδύσεις. «Μεσομακροπρόθεσμα η ελληνική οικονομία κινείται από χαμηλότερη βάση ( ως προς επενδύσεις, εργασία, εισοδήματα) και αντιμετωπίζει υψηλότερες προκλήσεις μελλοντικά ιδίως ως προς το δημόσιο χρέος και το δημογραφικό. Για αυτό είναι πιο επιτακτική η ανάγκη υποστήριξης ταχύτερης αλλαγής παραγωγικού υποδείγματος», σημειώνει το ΙΟΒΕ.
