Έναν πακτωλό επενδύσεων προβλέπεται να κινητοποιήσουν οι κλιματικοί και ενεργειακοί στόχοι για το 2030, όπως προβλέπει το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Κομισιόν, λίγα 24ωρα μετά την αποστολή του από το ΥΠΕΝ.
Σύμφωνα με το ΕΣΕΚ, συμπεριλαμβάνοντας τις δαπάνες για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των εγχώριων μεταφορών, οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις μέχρι το 2030 προβλέπεται να ανέλθουν σε 192 δισ. ευρώ. Αν δεν συμπεριληφθούν οι μεταφορές, τότε τα κεφάλαια που θα πρέπει να κινητοποιηθούν ανέρχονται στα 92 δισ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλο μέρος αυτού του ποσού αναλογεί σε δαπάνες των νοικοκυριών, με σκοπό να περιορίσουν τις ενεργειακές ανάγκες της κατοικίας τους, να εξηλεκτρίσουν τη θέρμανση (αντλίες θερμότητας) και τις μεταφορές τους (ηλεκτρικά Ι.Χ.) και να προμηθευτούν νέο και ενεργειακά πιο αποδοτικό εξοπλισμό. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο για τις ενεργειακές αναβαθμίσεις κατοικιών και την προμήθεια ενεργειακά αποδοτικής οικοσκευής, το κόστος ανέρχεται σε 47 δισ. μέχρι το 2030.
Διευκόλυνση της χρηματοδότησης των νοικοκυριών
Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στο ΕΣΕΚ, το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης των κατοικιών και κτηρίων χρειάζεται να αυξηθεί δύο ή και τρεις φορές ετησίως συγκριτικά με παρελθόντα προγράμματα. Σε αυτές τις δαπάνες θα πρέπει να προστεθούν αυξημένες δαπάνες για την αγορά αποδοτικών συσκευών προηγμένης τεχνολογίας, όπως οι αντλίες θερμότητας, και οχημάτων, όπως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Κατά συνέπεια, τα νοικοκυριά, όλων των εισοδηματικών κατηγοριών, καλούνται στο πλαίσιο της πράσινης ενεργειακής μετάβασης να επωμισθούν σημαντική αύξηση και μερίδιο του συνόλου των επενδύσεων. Είναι κρίσιμης σημασίας η διευκόλυνση της χρηματοδότησης των νοικοκυριών για τον σκοπό αυτό.
Σημειώνεται, ότι το ισοδύναμο ετήσιο κόστος των ωφέλιμων ενεργειακών υπηρεσιών (δηλαδή θέρμανσης, κινητικότητας κλπ.) μειώνεται σταθερά για τα νοικοκυριά, αλλά αυτό έχει ως προϋπόθεση την ύπαρξη επαρκούς ρευστότητας για την πραγματοποίησης των σχετικών επενδύσεων και των αυξημένων δαπανών για την αγορά διαρκών αγαθών. Οι επενδύσεις στους τομείς παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας είναι επίσης αυξημένες στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, αλλά η χρηματοδότησή τους είναι ευχερής και το κόστος ανακτήσιμο.
Έμφαση στους ευάλωτους καταναλωτές
Η πράσινη ενεργειακή μετάβαση που προδιαγράφεται στο ΕΣΕΚ θα είναι αποτέλεσμα επενδύσεων σε όλους τους τομείς, περιλαμβανομένων σημαντικών επενδύσεων των πολιτών για τις κατοικίες τους και την αγορά διαρκών αγαθών προηγμένης τεχνολογίας. Το ΕΣΕΚ θέτει ως στόχο να μην στερηθεί κανένα νοικοκυριό, περιλαμβανομένων των ευάλωτων οικονομικά, από τη δυνατότητα ενεργειακής αναβάθμισης του σπιτιού και την απόκτηση αποδοτικών συσκευών και οχημάτων ηλεκτροκίνησης.
Για το σκοπό αυτό, τα προτεινόμενα μέτρα προσδίδουν ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας/ένδειας και στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση και επιδοτήσεις, κατά προτεραιότητα για τα νοικοκυριά με μειωμένες χρηματοδοτικές δυνατότητες, ώστε να διασφαλισθεί ότι δεν θα υπάρξει υστέρηση για καμία κοινωνική ομάδα στον πράσινο τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των κτιρίων, συσκευών και οχημάτων.
Η χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα των νοικοκυριών χαμηλής εισοδηματικής τάξης και η μη δυνατότητα χρηματοδότησης ενδέχεται να τα οδηγήσει σε «ενεργειακή φτώχεια», καθώς η καθυστέρηση των συγκεκριμένων δαπανών συνεπάγεται υψηλά λειτουργικά κόστη χρήσης για τη θέρμανση και τη μετακίνηση στα επόμενα έτη.
Καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική τα επόμενα χρόνια η ανάληψη δράσεων για την επιδότηση και τη διευκόλυνση πρόσβασης στη χρηματοδότηση των νοικοκυριών χαμηλής και μεσαίας εισοδηματικής κατηγορίας. Προγράμματα όπως το «Εξοικονομώ 2021» που περιλαμβάνει ξεχωριστά κίνητρα για τη στήριξη των φτωχών και ευάλωτων νοικοκυριών χωριστού προϋπολογισμού 100 εκατομμυρίων ευρώ, χρειάζεται να ενισχυθούν στο μέλλον.
Οι στόχοι
Το ΕΣΕΚ προβλέπει συνεχή μείωση της παραγωγής από λιγνίτη, με στόχο τον μηδενισμό της μετά το 2028, όπως και τη σύνδεση των μη διασυνδεμένων νησιών στο διασυνδεδεμένο σύστημα μέχρι το 2030. Την ίδια στιγμή, έως το 2030 (ή νωρίτερα) οι ΑΠΕ θα καλύπτουν περίπου το 80% της ηλεκτροπαραγωγής – με ένα ισορροπημένο μείγμα μεταξύ ηλιακής και αιολικής ενέργειας.
Το συνολικό «πράσινο» χαρτοφυλάκιο θα ανέρχεται σε 23,5 GW το 2030, με παράλληλη ανάπτυξη επαρκούς ισχύος και χωρητικότητας συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας (μπαταρίες και αντλησιοταμίευση). Στόχος είναι οι μονάδες αποθήκευσης να ανέρχονται σε 5,3 GW, με τις μονάδες αερίου να αθροίζουν 7,7 GW. Παράλληλα, θα δοθεί μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων – όπου το δυναμικό της Ελλάδας είναι εξαιρετικό. Στόχος είναι τα πρώτα έργα ισχύος 1,9 GW να είναι σε λειτουργία το 2030.
