Σε δημόσια περιβαλλοντική διαβούλευση έως τις 9 Ιανουαρίου 2024 έχουν τεθεί τα τμήματα ενός μεγάλου διαγωνισμού που προωθεί η «Ελληνικό Μετρό Α.Ε.» (πρώην Αττικό Μετρό) για την «Επέκταση της Γραμμής 2 προς Ίλιον, ύψους 550 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ, με αρχαιολογίες, απρόβλεπτα κ.α.). Όπως έχει αναδείξει από καιρό το insider.gr, η εκκίνηση της δεύτερης φάσης του διαγωνισμού είχε μεταφερθεί για τα τέλη του 2023 (εκτός αν έχει αλλάξει κάτι στα χρονοδιαγράμματα) είτε για λόγους ωρίμανσης των διαδικασιών και των προετοιμασιών (απαραίτητες μελέτες κ.α.), είτε γιατί γενικά «τρέχουν» πολλοί διαγωνισμοί παράλληλα που απαιτούν «διασπορά δυνάμεων και κεφαλαίων». Η επέκταση της Γραμμής 2 του Μετρό προς το Ίλιον θεωρείται έργο ιδιαίτερης σημασίας, που αναμένεται με την ολοκλήρωσή του να αλλάξει το συγκοινωνιακό χάρτη του Λεκανοπεδίου, με την εκτιμώμενη απόσταση έως το Σύνταγμα να διαρκεί 20 λεπτά, ενώ η διαδρομή προς Ομόνοια περίπου 15 λεπτά.
Υπενθυμίζεται ότι στην αρχική φάση της εκδήλωσης ενδιαφέροντος είχαν δώσει το παρών ονόματα – σχήματα όπως οι ΤΕΡΝΑ (όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ), ΑΒΑΞ (με Alstom), Intrakat, ΑΚΤΩΡ (όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ) - Μυτιληναίος. Συνολικά, στο αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνεται η μελέτη και η κατασκευή τριών (3) επιμέρους αντικειμένων: α) η Επέκταση της Γραμμής 2 προς Ίλιον συμπεριλαμβανομένου ενός Σταθμού Μετεπιβίβασης, β) η επέκταση του Αμαξοστασίου του Ελαιώνα και γ) η αναβάθμιση και η αντικατάσταση Υφιστάμενων Η/Μ Συστημάτων Γραμμών 2 & 3 του Μετρό της Αθήνας. Η συνολική προθεσμία εκτέλεσης του έργου έχει οριστεί για 57 μήνες από την υπογραφή της σχετικής σύμβασης. Η ακριβής προθεσμία όσο και οι τμηματικές παραδόσεις θα οριστούν στο β’ στάδιο της διαδικασίας (στα σχετικά τεύχη). Στο ίδιο στάδιο θα καθοριστεί και το σχετικό αντίτιμο.
Ποια θα είναι και πώς θα κατασκευαστεί η επέκταση του Μετρό προς Ίλιον
Όπως αναφέρεται και στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η κατασκευή της Επέκτασης της Γραμμής 2 μετά τον Σταθμό «Ανθούπολη» προς την περιοχή του Ιλίου και Αγίου Νικολάου (και περαιτέρω μελλοντικά προς τις Αχαρνές) έχει σχεδιασθεί με σκοπό:
- Την εξυπηρέτηση πολλών πυκνοκατοικημένων περιοχών των Δυτικών Προαστίων.
- Τη μελλοντική αύξηση της δικτύωσης των Γραμμών Μετρό με την πρόβλεψη ανταπόκρισης στον Σταθμό «Ίλιον» με τη μελλοντική επέκταση της Γραμμής 4 προς Πετρούπολη.
Το τμήμα αυτό της Γραμμής 2 μέχρι την περιοχή του Αγίου Νικολάου εκτιμάται ότι θα εξυπηρετεί τουλάχιστον 67.000 επιβάτες ημερησίως (2040), ενώ ο αριθμός των πολιτών που θα εξυπηρετούνται ως προς την κατοικία τους σε ακτίνα 500 m από τους 3 νέους σταθμούς εκτιμάται σε περίπου 42.000 και οι αντίστοιχες εξυπηρετούμενες θέσεις εργασίας είναι περίπου 5.000.
Η Επέκταση της Γραμμής 2 προς το Ίλιον αρχίζει από τη σήραγγα του Επίσταθμου του Σταθμού «Ανθούπολη» και ολοκληρώνεται με το πέρας της σήραγγας του Επίσταθμου του Σταθμού «Άγιος Νικόλαος». Αναλυτικότερα, το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή 3 νέων υπόγειων Σταθμών (Παλατιανή – Ίλιον – Άγιος Νικόλαος) με τα αντίστοιχα Φρέατα Αερισμού αυτών, σήραγγα διπλής τροχιάς συνολικού μήκους 4,18 χλμ. και ενός επιστάθμου τριπλής τροχιάς μετά το Σταθμό Άγιος Νικόλαος μήκους 400m και ενδιάμεσων 6 μόνιμων φρεάτων. Επιπλέον, προβλέπεται και η κατασκευή του Σταθμού Μετεπιβίβασης «Παλατιανή», ο οποίος αφορά σε υπόγειο κτίριο κατασκευαζόμενο παραπλεύρως και σε επαφή με το Κύριο Φρέαρ του ομώνυμου Σταθμού.
Ο Σταθμός «Παλατιανή» χωροθετείται στη διασταύρωση των οδών Θηβών και Ανδρέα Παπανδρέου και διαθέτει δύο εισόδους εκατέρωθεν της οδού Θηβών. Διαθέτει πλαϊνές αποβάθρες πλάτους 4,50m και μήκους 110m. εντός σήραγγας διανοιγόμενης υπογείως με συμβατικά μηχανικά μέσα κάτω από την οδό Θηβών, ενώ η άνω στάθμη σιδηροτροχιών (TOR) ευρίσκεται σε βάθος περίπου 22,50m από την επιφάνεια του εδάφους. Το Κύριο Φρέαρ, κατασκευαζόμενο με τη μέθοδο εκσκαφής και επανεπίχωσης στον αδόμητο χώρο στη συμβολή των οδών Θηβών και Ανδρέα Παπανδρέου, διαμορφώνεται σε 4 υπόγεια επίπεδα λειτουργιών. Για τον εξαερισμό της σήραγγας διαμορφώνονται δύο Φρέατα αερισμού σηράγγων, τα οποία κατασκευάζονται εκατέρωθεν του Σταθμού σε ελεύθερους χώρους και κάτω από δευτερεύοντες δρόμους, ενώ διαθέτουν εξόδους κινδύνου.
Ο Σταθμός «Ίλιον» χωροθετείται στη διασταύρωση των οδών Θηβών και Ελαιών, διαθέτει δύο εισόδους εκατέρωθεν της οδού Θηβών και πρόβλεψη σύνδεσης/μετεπιβίβασης επιβατών με τον ομώνυμο Σταθμό της μελλοντικής Επέκτασης της Γραμμής 4 προς Πετρούπολη. Διαθέτει πλαϊνές αποβάθρες πλάτους 4,50m και μήκους 110m εντός σήραγγας διανοιγόμενης υπογείως με συμβατικά μηχανικά μέσα κάτω από την οδό Θηβών, ενώ η άνω στάθμη σιδηροτροχιών (TOR) ευρίσκεται σε βάθος περίπου 24,00m από την επιφάνεια του εδάφους. Το Κύριο Φρέαρ διαμορφώνεται σε 5 υπόγεια επίπεδα λειτουργιών και κατασκευάζεται με τη μέθοδο εκσκαφής και επανεπίχωσης στον αδόμητο τριγωνικό χώρο μεταξύ των οδών Θηβών, Γριμπόβου και Ελαιών. Για τον εξαερισμό της σήραγγας διαμορφώνονται δύο Φρέατα αερισμού σηράγγων, το μεν νοτιοδυτικό ενσωματώνεται στο Κύριο Φρέαρ, το δε βορειοδυτικό χωροθετείται σε οικόπεδο στη συμβολή των οδών Πωγωνίου και Θηβών.
Ο Σταθμός «Άγιος Νικόλαος» χωροθετείται κάτω από την ομώνυμη λεωφόρο καταλαμβάνοντας τμήμα διαμορφωμένης πλατείας και χώρου πρασίνου, που βρίσκεται μεταξύ των οδών Παραμυθιάς, Ολύνθου, Ζίτσας και Αγ. Νικολάου. Πρόκειται για σταθμό με πλευρικές αποβάθρες πλάτους 4.00m και μήκους 110m. Διαρθρώνεται σε τέσσερα (4) κύρια επίπεδα, όπου οργανώνονται όλες οι υποστηρικτικές λειτουργίες υποδοχής/ εξυπηρέτησης/ κυκλοφορίας κοινού, οι Η/Μ χώροι του σταθμού, καθώς και ο χώρος των αποβαθρών και η στάθμη κυκλοφορίας των συρμών επί των σιδηροτροχιών. Ο Σταθμός θα υλοποιηθεί σε ανοικτό όρυγμα με τη μέθοδο εκσκαφής & επανεπίχωσης (Cut & Cover). Τμήμα του ορύγματος θα χρησιμοποιηθεί προσωρινά για την εγκατάσταση και εκκίνηση του ΤΒΜ και θα λειτουργήσει ως Φρέαρ «Έναρξης ΤΒΜ» (κατάντη μέτωπο εκκίνησης προς Αθήνα). Για την όλη κατασκευή απαιτείται η παράκαμψη υφιστάμενων δικτύων ΟΚΩ.
Η μέθοδος
Οι κατασκευαστικές μέθοδοι των διαφόρων κατασκευών της Επέκτασης προβλέπεται ότι θα είναι οι ακόλουθες:
- Μέθοδος Εκσκαφής και Επανεπίχωσης (Cut & Cover). Αφορά το Σταθμό Αγίου Νικολάου, τμήματα των άλλων δύο Σταθμών και όλα τα Φρέατα.
- Μέθοδος Υπόγειας Διάνοιξης με Μηχάνημα Ολομέτωπης Κοπής (ΤΒΜ). Αφορά τις σήραγγες διατομής διπλής τροχιάς μεταξύ των Σταθμών.
- Μέθοδος Υπόγειας Διάνοιξης Σηράγγων με Συμβατικά Μηχανικά Μέσα. Αφορά τις σήραγγες αποβαθρών των δύο Σταθμών, τις σήραγγες κλιμάκων κλπ., τη σήραγγα διευρυμένης/τριπλής διατομής του Επιστάθμου και τη σήραγγα συναρμογής της σήραγγας ΤΒΜ με την υφιστάμενη σήμερα σήραγγα Επιστάθμου του Σταθμού «Ανθούπολη».
Όλοι οι Σταθμοί θα έχουν πλευρικές αποβάθρες και θα διαθέτουν μία ή δύο εισόδους, θα έχουν μήκος 110 m και θα είναι πλήρως προσβάσιμοι από ΑΜΕΑ. Το βάθος των Σταθμών κυμαίνεται περίπου από -22m έως -24m, αναφερόμενοι στην απόσταση της κεφαλής σιδηροτροχιάς (TOR) από την επιφάνεια του εδάφους. Όπου απαιτηθεί για την κατασκευή των σταθμών θα απαλλοτριωθούν οι απαιτούμενες ιδιοκτησίες.
Για την ελαχιστοποίηση της διατάραξης του στρώματος που υπέρκειται των κύριων σηράγγων, για τη διάνοιξή τους θα χρησιμοποιηθεί μηχάνημα ολομέτωπης κοπής (Tunnel Boring Machine, TBM) κλειστού τύπου με διατήρηση πίεσης στο μέτωπο, ώστε να αποφευχθούν συνθήκες που θα υποκινούσαν εδαφικές μετακινήσεις ή υδρογεωλογικές μεταβολές. Από την εκσκαφή των ορυγμάτων και των υπολοίπων τεχνικών έργων θα προκύψουν σημαντικές ποσότητες χωματισμών. Συνολικά, εκτιμάται ότι τα πλεονάζοντα υλικά που οδηγούνται προς απόθεση ανέρχονται σε 540.000m3 . Για την κατασκευή της τελικής επένδυσης σταθμών - φρεάτων θα απαιτηθούν 57.200 m3 σκυροδέματος καθώς και σιδηρός οπλισμός διαφόρων βάρους 8.000 τόνων. Για την κατασκευή των σηράγγων NATM θα απαιτηθούν 10.600 m3 σκυροδέματος καθώς και σιδηρός οπλισμός διαφόρων βάρους 1.055 τόνων. Για την κατασκευή της τελικής επένδυσης της σήραγγας ΤΒΜ θα κατασκευαστούν περί τους 2.300 δακτύλιοι οπλισμένου σκυροδέματος μήκους 1,5m. Θα χρησιμοποιηθεί 34.200 m3 σκυροδέματος και σιδηρός οπλισμός 2.735 τόνων.
Στη φάση λειτουργίας, η εκτιμώμενη κατανάλωση ενέργειας έλξης συρμών εκτιμάται σε 8,6 GWh / έτος και η εκτιμώμενη κατανάλωση ενέργειας βοηθητικής ισχύος εκτιμάται σε 9,4 GWh/έτος. Συνολικά η ενεργειακή κατανάλωση εκτιμάται σε 18 GWh/έτος.
Το Αμαξοστάσιο Ελαιώνα
Όπως αναφέρθηκε, στο έργο της Επέκτασης της Γραμμής 2 προς Ίλιον περιλαμβάνεται η εκπόνηση της Οριστικής Μελέτης (ΟΜ), της Μελέτης Εφαρμογής (ΜΕ), η κατασκευή της επέκτασης του Αμαξοστασίου Ελαιώνα σε χώρο εφαπτόμενο με το υφιστάμενο Αμαξοστάσιο, που ευρίσκεται στη γωνία της οδού Αγίας Άννης με την οδό Πιερίας. Σήμερα εξυπηρετεί την Γραμμή 3 «Δημοτικό Θέατρο - Αεροδρόμιο», ενώ στο μέλλον προβλέπεται να εξυπηρετήσει την Γραμμή 2 «Ανθούπολη-Ίλιον» στο πλαίσιο επέκτασης της Γραμμής, καλύπτοντας τη σχετική ανάγκη προμήθειας 8 πρόσθετων συρμών, όπως επίσης να καλύψει τις ανάγκες που θα προκύψουν από την προμήθεια 7 ακόμα νέων διρευματικών συρμών που θα επιχειρούν στο τμήμα Πειραιάς – Αεροδρόμιο. Το αμαξοστάσιο του Μετρό στον Ελαιώνα, στην Γραμμή 3, λειτουργεί από το 2012 σε χώρο 86 στρεμμάτων, καλύπτοντας ανάγκες εναπόθεσης και ελαφρών επισκευών συρμών. Το αυτό αμαξοστάσιο διαθέτει και τροχιά δοκιμών, στην οποία μπορούν να δοκιμάζονται οι ειδικοί διρευματικοί συρμοί.
Στο πλαίσιο της προβλεπόμενης επέκτασης της Γραμμής 2 «Ανθούπολη - Ίλιον» είναι απαραίτητη η επέκταση του υφιστάμενου ανωτέρω αμαξοστάσιου Ελαιώνα σε πρόσθετο προς απαλλοτρίωση εμβαδόν 20 περίπου στρεμμάτων σε χώρους που σήμερα καταλαμβάνονται από το κτίριο αποθηκών της πρώην Χαρτοβιομηχανίας SOFTEX και άλλων βιομηχανικών ή άλλου τύπου κτιρίων και χώρων. Με αυτόν τον τρόπο το μεγαλύτερο πλέον αμαξοστάσιο συνολικού εμβαδού περίπου 106 στρεμμάτων θα υποστηρίξει τις πρόσθετες ανάγκες εναπόθεσης, αποκατάστασης βλαβών, ελαφριών επισκευών και βαρέων επισκευών συρμών, που επιχειρούν κυρίως στην Γραμμή 3, περιλαμβανομένων των 14 (7 παλαιότερων και 7 νέων) ειδικών διρευματικών συρμών.
Το Αμαξοστάσιο Ελαιώνα (αρχικό έργο - 2012) είναι υποβιβασμένο κατά ένα επίπεδο (περίπου 6 μ) ως προς το φυσικό επίπεδο εδάφους και οδών και αποτελείται από τρία βασικά κτίσματα:
- Ένα μονώροφο κτίριο από σκυρόδεμα το οποίο περιλαμβάνει τις τροχιές ελιγμών, τις τροχιές εναπόθεσης συρμών καθώς και τις αποβάθρες εναπόθεσης συρμών. Στην οροφή του κτιρίου αυτού εμβαδού περίπου 26,5 στρεμμάτων έχει προβλεφθεί τμήμα της μελλοντικής εγκατάστασης του Κεντρικού Σταθμού Υπεραστικών Λεωφορείων (ΚΣΥΛ) της Αθήνας.
- Ένα τριώροφο κτίριο από σκυρόδεμα, το οποίο περιλαμβάνει τον πύργο ελέγχου και τις υποστηρικτικές λειτουργίες του αμαξοστασίου (υποσταθμοί, σηματοδότηση, τηλεπικοινωνίες, κλπ).
- Ένα μεταλλικό κτίριο το οποίο περιλαμβάνει τις εγκαταστάσεις επιθεώρησης και ελαφριάς συντήρησης των συρμών και των εξαρτημάτων αυτών με 3 τροχιές ελαφριάς συντήρησης, 1 τροχιά αποκατάστασης βλαβών και 2 τροχιές βαριάς συντήρησης.
Το νέο κτίριο εμβαδού της τάξεως των 25.000 τ.μ. θα αποτελείται, μεταξύ άλλων, από τις εξής κατασκευές:
- Ένα μονώροφο κτίριο από σκυρόδεμα, τριγωνικής μορφής σε γενική κάτοψη, σε επαφή με το υπάρχον κτίριο εναπόθεσης συρμών, το οποίο περιλαμβάνει τις τροχιές σύνδεσης με το αρχικό αμαξοστάσιο και ελιγμών των συρμών. Στην οροφή του κτιρίου αυτού έχει επίσης προβλεφθεί τμήμα της μελλοντικής εγκατάστασης του ΚΣΥΛ. Η χωροθέτηση των υποστηλωμάτων αυτού του κτιρίου θα είναι σύμφωνη με την ακανόνιστη γεωμετρία των υποκείμενων τροχιών, αλλά θα υποστηρίζει και το μελλοντικό επικείμενο τμήμα του ΚΣΥΛ.
- Το κτιριακό συγκρότημα του ΚΣΥΛ θα κατασκευασθεί στο οικόπεδο του υπάρχοντος αμαξοστασίου Ελαιώνα. Οι νέες κατασκευές του ΚΣΥΛ θα οικοδομηθούν, στο μεγαλύτερο μέρος τους, ως καθ’ ύψος προσθήκη, στη βάση της προϋπάρχουσας κατασκευής του αμαξοστασίου και της επέκτασής του.
- Ένα μεταλλικό κτίριο, στη θέση του υπάρχοντος κτιρίου της χαρτοβιομηχανίας SOFTEX και των παρακείμενων υφιστάμενων κτιρίων αποθηκών, το οποίο περιλαμβάνει συνολικά 12 τροχιές για την συντήρηση των συρμών (και 2 για τα σχετικά συνεργεία βαρέων επισκευών συρμών.
- Ένα μονώροφο κτίριο από σκυρόδεμα σε επαφή με τη βόρεια διαμήκη πλευρά του μεταλλικού κτιρίου, το οποίο περιλαμβάνει δύο βοηθητικές τροχιές για την εναπόθεση μηχαναμαξών καθώς και πρόσθετους χώρους προσωπικού
- Ένα διώροφο κτίριο από σκυρόδεμα το οποίο περιλαμβάνει τις υποστηρικτικές λειτουργίες του Αμαξοστασίου, χώρους προσωπικού, χώρους Η/Μ εξοπλισμού, κλπ.
Το story της Γραμμής 2
H Γραμμή 2 ξεκίνησε να κατασκευάζεται τον Νοέμβριο του 1992. Οι πρώτοι 7 σταθμοί της Γραμμής 2 στο τμήμα Σεπόλια - Σύνταγμα δόθηκαν στο κοινό τον Ιανουάριο του 2000, ενώ 5 επιπλέον χιλιόμετρα με 5 σταθμούς στο τμήμα Σύνταγμα - Δάφνη τέθηκαν σε λειτουργία τον Νοέμβριο του 2000.
Στις αρχές Αυγούστου 2004 άνοιξε για το επιβατικό κοινό ο Σταθμός Αγ. Αντώνιος, στο πλαίσιο της επέκτασης της Γραμμής 2 στα δυτικά προάστια του Λεκανοπεδίου. Η επέκταση αυτή έχει μήκος 1,4km. και σήμερα εξυπηρετεί 50.000 επιβάτες ημερησίως. H επέκταση αυτή είναι πολύ σημαντική καθώς μέσω αυτής το Μετρό ξεπέρασε τα όρια του Κηφισού ποταμού και μείωσε δραστικά το χρόνο μετακίνησης των κατοίκων των δυτικών προαστίων. Ο Δήμος Περιστερίου, απέκτησε ακόμα δύο νέους Σταθμούς Μετρό τον Απρίλιο του 2013 (Περιστέρι – Ανθούπολη).
Οι κατασκευαστικές εργασίες για την επέκταση Σταθμός Δάφνη – Σταθμός Αγ. Δημήτριος / Αλ. Παναγούλης ολοκληρώθηκαν εντός του 2004, και συγκεκριμένα ο Σταθμός παραδόθηκε σε εμπορική λειτουργία στις 5 Ιουνίου 2004, αφού πρώτα είχε γίνει και η αποκατάσταση του περιβάλλοντος χώρου.
Το έργο επέκτασης της Γραμμής 2 προς το Ελληνικό προέβλεπε αρχικά τη δημιουργία υπέργειου μετρό με υπερυψωμένη γέφυρα, περίπου 5,5km κατά μήκος της κεντρικής νησίδας της Λεωφ. Βουλιαγμένης, η οποία όμως θα δημιουργούσε σημαντική ηχητική και οπτική όχληση. Μετά από απόφαση του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων ακυρώθηκε ο σχετικός διαγωνισμός για το έργο αυτό και η Αττικό Μετρό ΑΕ. προκήρυξε νέο, όπου το σύνολο της Γραμμής είναι πλέον υπόγειο, καθώς βάσει αναλυτικότερης εξέτασης του τρόπου κατασκευής διαπιστώθηκε ότι η υπογειοποίηση της Γραμμής θα επέφερε μικρή διαφορά στον προϋπολογισμό και το χρόνο κατασκευής του έργου.
