Η σημαντικότερη υπόσχεση του Χαβιέρ Μιλέι στην προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές της Αργεντινής ήταν η δολαριοποίηση της εγχώριας οικονομίας.
Ως πρόεδρος, αφότου αναλάβει τα καθήκοντά του στις 10 Δεκεμβρίου, θέλει να αντικαταστήσει το αργεντίνικο εθνικό νόμισμα (πέσο) με το αμερικανικό νόμισμα, υπενθυμίζει με δημοσίευμά της η Handelsblatt.
Ισχυρίζεται ότι αυτό θα έλυνε πολλά από τα προβλήματα της χώρας, με πρώτο και καλύτερο τον σημερινό πληθωρισμό που ανέρχεται στο 143%. Η ιστορία φαίνεται να επαναλαμβάνεται στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Νότιας Αμερικής: πριν από 34 χρόνια, η Αργεντινή εξέλεξε τον Κάρλος Μένεμ, ο οποίος συνέδεσε το πέσο με το δολάριο και έτσι νίκησε τον υπερπληθωρισμό.
Η δολαριοποίηση είναι ένα από τα τελευταία μέσα για τη δημιουργία σταθερότητας σε χώρες που έχουν χάσει τον έλεγχο του νομίσματός τους.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σταματήσει γρήγορα ο πληθωρισμός και να αρθούν οι έλεγχοι συναλλαγματικών ισοτιμιών και κεφαλαίων. Με αυτόν τον τρόπο, χώρες που έχουν απομονωθεί από την παγκόσμια αγορά για πολλά χρόνια μπορούν να επιστρέψουν γρήγορα στην κανονικότητα - τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Τι έχει συμβεί σε άλλες χώρες που υιοθέτησαν το δολάριο
Στη Λατινική Αμερική, τρεις χώρες έχουν ακολουθήσει μέχρι στιγμής το δρόμο της δολαριοποίησης. Ο Ισημερινός και το Ελ Σαλβαδόρ κατάργησαν τα νομίσματά τους πριν από 20 χρόνια. Ο Παναμάς ουσιαστικά υιοθέτησε το δολάριο όταν ιδρύθηκε πριν από εκατό και πλέον χρόνια. Ωστόσο, οι εμπειρίες των άλλων δολαριακών κρατών της Λατινικής Αμερικής επιτρέπουν μόνο περιορισμένα συμπεράσματα για την Αργεντινή.
Μένει να αποδειχθεί αν είναι δυνατή η εφαρμογή του δολαρίου σε μια τόσο μεγάλη οικονομία σαν την αργεντίνικη, ενώ ο Ισημερινός είναι η μόνη χώρα που υιοθέτησε το δολάριο από μια οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση έκτακτης ανάγκης παρόμοια με αυτή της Αργεντινής. Το 2002, η χώρα των Άνδεων πάλευε με έναν πληθωρισμό σχεδόν 100%. Αυτό επιδεινώθηκε από μια χρηματοπιστωτική κρίση.
Η μετάβαση στο αμερικανικό νόμισμα σταθεροποίησε την οικονομία και μείωσε το ποσοστό πληθωρισμού σε 2 %με 3% κατά μέσο όρο τα τελευταία 20 χρόνια. «Ο πληθυσμός εκτιμά ιδιαίτερα το γεγονός ότι η αγοραστική δύναμη διατηρείται μέχρι σήμερα», λέει ο Γιεργκ Τσένλε, οικονομολόγος ανάπτυξης και επικεφαλής του Εμπορικού Επιμελητηρίου Γερμανίας-Εκουαδόρ.
Ωστόσο, ο Σαντιάγκο Μοσκέρα, κοσμήτορας της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων στο Universidad de las Américas (UDLA), προσθέτει ότι η αλλαγή του νομίσματος είχε σημαντικό αντίκτυπο στο επίπεδο των μισθών και των ημερομισθίων. «Είναι αρκετά ακριβό να επιχειρεί κανείς στο Εκουαδόρ, ειδικά σε σύγκριση με τις χώρες με τις οποίες ανταγωνιζόμαστε, όπως το Περού ή η Κολομβία» υπογράμμισε.
Η εμπειρία με τη δολαριοποίηση στο Εκουαδόρ δείχνει πως απαιτείται ένα ελάχιστο επίπεδο συναλλαγματικών αποθεμάτων για τη μετατροπή σε δολάριο - και, πάνω απ' όλα, μια ισορροπημένη δημοσιονομική πολιτική.
Άδεια τα ταμεία συναλλάγματος της Αργεντινής
Η Αργεντινή δεν έχει τίποτα από αυτά, σημειώνει η Handelsblattt. Αντίθετα, τα συναλλαγματικά της αποθέματα είναι άδεια και η χώρα έχει υψηλό εξωτερικό χρέος. Εν ολίγοις, η Αργεντινή και ο Μιλέι δεν έχουν τα χρήματα για να ανταλλάξουν νομίσματα αυτή τη στιγμή.
«Λείπουν όλες οι προϋποθέσεις για τη δολαριοποίηση», λέει ο πρώην πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής Μιγκέλ Κίγκουελ, προσθέτοντας ότι αν ο Μιλέι μεταπηδήσει στο δολάριο τώρα, όλα τα ομόλογα πέσο θα μετατραπούν αμέσως σε δολάρια.
Το τραπεζικό σύστημα θα κατέρρεε επειδή η κυβέρνηση δεν θα ήταν σε θέση να πληρώσει αυτά τα χρέη. «Η δολαριοποίηση δεν θα έλυνε τα προβλήματα της Αργεντινής», λέει ο Λουίς Ζάκομε, πρώην πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας του Ισημερινού. Η μετάβαση θα πρέπει επίσης να συνοδευτεί από μια υγιή οικονομική πολιτική και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις με προσανατολισμό την ανάπτυξη.
«Διαφορετικά, η δολαριοποίηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε οικονομική στασιμότητα και υψηλή ανεργία». Στο Ελ Σαλβαδόρ, η δολαριοποίηση ήταν προϋπόθεση για τη σύναψη συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ.
Η χώρα υιοθέτησε το δολάριο ως επίσημο νόμισμά της το 2001 εν μέσω οικονομικής σταθερότητας. Από τον Σεπτέμβριο του 2021, το κρυπτονόμισμα Bitcoin είναι το εθνικό νόμισμα παράλληλα με το δολάριο, αλλά η αλλαγή νομίσματος έχει επιφέρει υψηλό κοινωνικό κόστος, λέει ο οικονομολόγος Πάμπλο Νταβάλος από το Universidad Andina Simón Bolívar στον Ισημερινό. Οι μισθοί μειώθηκαν και η ανεργία αυξήθηκε απότομα.
Οι άνθρωποι μεταναστεύουν για να βρουν δουλειά στις ΗΠΑ και έμμεσα δημιουργούν τις συνθήκες για να συνεχίσει να λειτουργεί η δολαριοποίηση στην πατρίδα τους: Το Ελ Σαλβαδόρ είναι η χώρα με τα υψηλότερα εμβάσματα από το εξωτερικό στη Λατινική Αμερική. Το 2021, τα εμβάσματα αντιστοιχούσαν στο 26% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Στην πολύ μεγαλύτερη Αργεντινή, τα εμβάσματα δεν παίζουν σχεδόν κανένα ρόλο.
Ο Παναμάς εισήγαγε τελικά το δολάριο ως επίσημο νόμισμά του μαζί με το εθνικό νόμισμα, το balboa, όταν ιδρύθηκε το κράτος το 1904. Το balboa είναι συνδεδεμένο με το δολάριο και υπάρχει ακόμη και σήμερα, αλλά δεν εκτυπώνεται ως τραπεζογραμμάτιο και χρησιμοποιείται μόνο σε πολύ περιορισμένο βαθμό.
«Καμπανάκι» για τις κοινωνικές συνέπειες
Ο οικονομολόγος Dávalos επικρίνει το γεγονός ότι ο Παναμάς έχει εξελιχθεί σε φορολογικό παράδεισο «όπου οι μαφιόζοι του κόσμου έχουν τους λογαριασμούς τους».
Στο Εκουαδόρ, επίσης, το δολάριο λέγεται ότι είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι μαφίες των ναρκωτικών από την Κολομβία χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο τη χώρα ως πλατφόρμα διαμετακόμισης και ξεπλένουν εκεί τα χρήματά τους από τα ναρκωτικά. 108 οικονομολόγοι από όλο τον κόσμο προειδοποιούν για το υψηλό κοινωνικό κόστος των μεταρρυθμιστικών σχεδίων της Αργεντινής.
«Οι προτάσεις του Χαβιέρ Μιλέι για δολαριοποίηση και δημοσιονομική λιτότητα αγνοούν την πολυπλοκότητα των σύγχρονων οικονομιών, παραβλέπουν τα διδάγματα των ιστορικών κρίσεων και ανοίγουν την πόρτα για την επιδείνωση των ήδη σοβαρών ανισοτήτων», αναφέρεται σε ανοιχτή επιστολή που υπογράφει μεταξύ άλλων ο οικονομολόγος Τόμας Πικετί.
Από την άλλη μεριά, ο Μιλέι προσφέρει στους ψηφοφόρους του ένα τέχνασμα που θα τους επιτρέψει να γίνουν τόσο πλούσιοι όσο ήταν στο παρελθόν με μια κίνηση. Το ισχυρό δολάριο δημιουργεί αυτή την ψευδαίσθηση: τη δεκαετία του 1970, η στρατιωτική δικτατορία επέτρεψε στους Αργεντινούς από τη μεσαία τάξη και πάνω να πραγματοποιούν υψηλά κερδοσκοπικά κέρδη σε δολάρια.
Ακόμα και σήμερα αναφέρουν με λαχτάρα τον πλούτο τους εκείνα τα χρόνια ως "plata dulce", γλυκό χρήμα, αλλά η ψευδαίσθηση δεν κράτησε ποτέ πολύ. Διότι ούτε ένα νόμισμα συνδεδεμένο με το δολάριο ούτε η ίδια η δολαριοποίηση λύνει το διαρθρωτικό πρόβλημα. Είναι πολύ απλό: το αργεντίνικο κράτος ξοδεύει πάρα πολλά - χρήματα που δεν έχει. Ο Μιλέι το αναλύει αυτό με σαφήνεια: «Στα 122 χρόνια από τις αρχές του περασμένου αιώνα, η χώρα έζησε 112 χρόνια πέρα από τις δυνατότητές της».
