Η μεταρρύθμιση της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ) αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις στο χώρο της υγείας, με τις προσδοκίες να είναι εξίσου μεγάλες, τόσο από την πλευρά της Πολιτείας όσο και από την πλευρά της αγοράς.
Οι αλλαγές, οι οποίες αφορούν στη σύνθεσή της, τη λειτουργία της και τις αρμοδιότητές της, βρίσκονται σε εξέλιξη και αποτελούν τη βάση για ένα φιλόδοξο σχέδιο που, με την πλήρη υλοποίησή του, αναμένεται να αλλάξει τα δεδομένα στις προμήθειες του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), βάζοντας «τελεία» σε χρόνιες παθογένειες και κακώς κείμενα.
Κεντρικός πυλώνας του εγχειρήματος είναι η θέσπιση της ΕΚΑΠΥ ως κεντρικού αγοραστή για όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύσσονται και τίθενται σε λειτουργία, τμηματικά, οι αναγκαίες εφαρμογές, αφού πρώτα περάσουν τα απαραίτητα “crash tests”, προκειμένου να μην διακυβευτεί ο εφοδιασμός των νοσοκομείων.
Παράλληλα, αντιμετωπίζονται οι «παιδικές ασθένειες» που κάθε νέος μηχανισμός εμφανίζει, με τελικό στόχο να αναπτυχθεί ένα πολυδιάστατο σύστημα, που θα απλοποιήσει τις διαδικασίες, θα δώσει τη δυνατότητα ελέγχου των προμηθειών και θα συμβάλει στην αποδοτικότερη διαχείριση του προϋπολογισμού για φάρμακα και αναλώσιμα /υλικά.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Insider, ο πρόεδρος της ΕΚΑΠΥ, Άρης Ν. Αποστόλου, «ξεδιπλώνει» το σχέδιο για τη μεταρρύθμιση που υλοποιείται, προσδιορίζει το σημείο στο οποίο βρίσκεται σήμερα και αναφέρεται στο «κέρδος» από τις αλλαγές, που αναμένεται να μεγιστοποιηθεί με την ολοκλήρωσή της.
- Κύριε Αποστόλου, τα τελευταία δύο χρόνια έχουν γίνει σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία της ΕΚΑΠΥ. Ποιες είναι αυτές και ποια είναι η «ταυτότητα» της Αρχής σήμερα;
- Από το Δεκέμβριο του 2021, η ΕΚΑΠΥ μετασχηματίστηκε, σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) ενώ παράλληλα, σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο περί προμηθειών (Ν. 4412/16), αποτελεί μία από τις τρεις Εθνικές Κεντρικές Αρχές Αγορών (ΕΚΑΑ), μαζί με τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και τη Γενική Γραμματεία Υποδομών.
Από εκεί και πέρα, το βασικό στοιχείο της μεταστροφής είναι ότι, εφόσον αναγνωρίστηκε η χρησιμότητα αυτού του οργανισμού, υπήρξε η πολιτική βούληση για την ανάπτυξή του. Για παράδειγμα, το 2020 είχε μείνει με 8 υπαλλήλους, αλλά το 2021 συμμετείχε στο πρόγραμμα για το επικουρικό προσωπικό του Υπ. Υγείας και ενισχύθηκε με 30 επικουρικούς υπαλλήλους, ενώ σιγά σιγά έγινε προσπάθεια να μετατραπεί σε υπηρεσία με αρμοδιότητες και Οργανισμό. Όταν ανέλαβε η νέα διοίκηση τον Απρίλιο του 2022, έγιναν άλλες 20 αποσπάσεις έμπειρων στελεχών από το χώρο της υγείας, ενώ πριν από έναν μήνα ολοκληρώθηκε και μία προκήρυξη για προσλήψεις προσωπικού με κριτήρια ΑΣΕΠ. Ωστόσο, δε μείναμε στην απλή μοριοδότηση. Οι υποψήφιοι πέρασαν από συνέντευξη και αξιολόγηση επί της ουσίας. Ως αποτέλεσμα, από τα 30 άτομα που ενσωματώθηκαν στην ΕΚΑΠΥ, τα 27 κατέχουν μεταπτυχιακό τίτλο και σημαντική προϋπηρεσία. Σήμερα η Αρχή απασχολεί περί τα 80 άτομα.
- Εδώ και περίπου έναν χρόνο «τρέχει» η κεντρική προμήθεια φαρμάκων για όλα τα νοσοκομεία της χώρας μέσω της ΕΚΑΠΥ. Ποιο είναι το «κέρδος» από αυτή τη διαδικασία;
- Με το Ν.5015/23, η ΕΚΑΠΥ ανέλαβε τις διαδικασίες προμήθειας φαρμάκων, που διενεργούνται κατόπιν διαγωνισμών που υλοποιεί η ΕΚΑΠΥ και συμφωνιών που συνάπτει η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων, και αφορούν κλειστούς ή ανοιχτούς προϋπολογισμούς, για τον εφοδιασμό των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου».
Σε ό,τι αφορά τις διαγωνιστικές διαδικασίες, η ΕΚΑΠΥ τρέχει κεντρικούς διαγωνισμούς, οι οποίοι λειτουργούν για το σύνολο των αναγκών των Νοσοκομείων της χώρας, ενώ οι εκτελεστικές συνάπτονται από την ΕΚΑΠΥ, αφαιρώντας ένα σημαντικό γραφειοκρατικό βάρος από τα Νοσοκομεία. Ουσιαστικά αντί να γίνονται οι συμβάσεις ανά νοσοκομείο (127 διαφορετικές ανά δραστική) γίνεται από εμάς κεντρικά μόνο μια σύμβαση και παρακολουθούμε την εξέλιξη της μέσω ψηφιακής εφαρμογής. Αντιλαμβάνεστε το κέρδος σε χρόνο και την τεράστια μείωση της γραφειοκρατείας. Οι συμβάσεις αυτές έχουν διάρκεια δύο έτη, ενώ παράλληλα ετοιμάζουμε τους επομένους διαγωνισμούς ώστε να μην υπάρχουν κενά μεταξύ των συμβάσεων. Μέσα από αυτή τη διαδικασία έχουμε αναπτύξει ένα σύστημα κεντρικής παραγγελιοληψίας μέσω μίας σύγχρονης ψηφιακής πλατφόρμας, προκειμένου να επιτευχθούν δύο στόχοι:
1. Να παρακολουθείται ο κανόνας 50-30-20: Στο διαγωνισμό φαρμάκου ανάδοχοι είναι οι τρεις πρώτοι μειοδότες. Αυτός με την καλύτερη οικονομική προσφορά θα πάρει 50% της ποσότητας, ο αμέσως επόμενος 30% και ο αμέσως επόμενος 20%. Μέσω της πλατφόρμας ρυθμίζεται αυτόματα η ποσόστωση, ούτως ώστε να κατοχυρώνονται και οι προμηθευτές αλλά και για να διασφαλίζουμε την επάρκεια ή να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε πιθανές ελλείψεις.
2. Να παρακολουθείται η εκτέλεση των συμβάσεων και να επανα-προκηρύσσουμε διαγωνισμούς στον κατάλληλο χρόνο.
Επιπρόσθετα, στα σκευάσματα που έχει πετύχει συμφωνία η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης και για τα οποία υπάρχει εμπιστευτικότητα στους όρους και στις τιμές, η ΕΚΑΠΥ λειτουργεί καθοριστικά, εφαρμόζοντας κεντρικά τις εμπιστευτικές εκπτώσεις και λαμβάνοντας τα σχετικά πιστωτικά τιμολόγια, ανά μήνα. Τα νοσοκομεία, παράλληλα, δεν γνωρίζουν τις σχετικές εκπτώσεις, απλά παραγγέλνουν με βάση τις ανάγκες τους. Για να είμαστε σίγουροι, ως κράτος, ότι παίρνουμε αυτό που μας αναλογεί, κεντρικοποιήσαμε και ψηφιοποιήσαμε και αυτήν την διαδικασία.
Το επόμενο βήμα είναι να κεντρικοποιηθεί η προμήθεια για το σύνολο των νοσοκομειακών φαρμάκων, προκειμένου να υπάρχει μία πλήρης εικόνα και είναι ευκολότερες όλες οι διαδικασίες που απορρέουν από αυτό (πχ υπολογισμός rebate, clawback κλπ). Η σχετική νομοθέτηση περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο που θα ψηφιστεί τις επόμενες ημέρες.
- Στις νέες αρμοδιότητες της ΕΚΑΠΥ εντάσσεται και ο υπολογισμός και η έκδοση του clawback για το νοσοκομειακό φάρμακο. Πότε αναμένεται να εφαρμοστεί αυτή η αλλαγή;
- Αυτή τη στιγμή εμείς μπορούμε να υποστηρίξουμε τη διαδικασία για τα φάρμακα που έχουμε διακινήσει, να βγάλουμε δηλαδή ένα μερικό αποτέλεσμα, το οποίο θα πρέπει να “κουμπώσει” με τα στοιχεία των Νοσοκομείων, και ειδικότερα για το έτος 2023 πρόκειται για το περίπου 20% της συνολικής δαπάνης. Αυτό που περιμένουμε είναι μία νομοθέτηση – τροποποίηση που θα μάς δίνει τη δυνατότητα να υπολογίσουμε το clawback στο σύνολο του, μέσω της ψηφιακής μας εφαρμογής. Μόλις νομοθετηθεί η διαδικασία θα χρειαστούμε ένα τρίμηνο για την παραμετροποίηση της πλατφόρμας, τη συλλογή των στοιχείων, την επιβεβαίωση τους και, στη συνέχεια, για τον υπολογισμό και τον καταλογισμό του clawback για κάθε εξάμηνο.
- Ο σχεδιασμός του νέου συστήματος προβλέπει μείωση του χρόνου εξόφλησης των προμηθευτών των νοσοκομείων σε 90 μέρες από 10-12 μήνες. Έχει γίνει κάποια πρόοδος σε αυτήν την κατεύθυνση;
- Ήδη οι εξοφλήσεις γίνονται στις 90 ημέρες από την παραλαβή των τιμολογίων. Ο σχεδιασμός που έχει γίνει έχει ως κεντρικό άξονα, ένα τιμολόγιο το μήνα ανά εταιρεία, ανά σύμβαση. Συνεπώς οι εταιρείες που έχουν ακολουθήσει το σχετικό μοντέλο, (συγκεντρωτικό τιμολόγιο) είναι πολύ πιο εύκολο να εκκαθαριστούν και να πληρωθούν. Στην αντίθετη περίπτωση ο χρόνος που απαιτείται είναι σημαντικός. Για παράδειγμα, υπάρχουν εταιρείες που η διαδικασίας έκδοσης τιμολογίου, ακολουθούσε το μοντέλο «τιμολόγιο – δελτίο αποστολής» και για τον μήνα 10/2023 λάβαμε από μια εταιρεία 1.600 τιμολόγια, γεγονός που προκαλεί μία καθυστέρηση. Επίσης, επειδή είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζεται μια τέτοια πολύπλοκη διαδικασία, προκύπτουν διάφορα «προβλήματα» τα οποία καλούμαστε να επιλύσουμε, και τα οποία δημιουργούν πρόσθετες καθυστερήσεις.
Εκτιμώ ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα υπάρξει περαιτέρω μείωση στο χρόνο εξόφλησης, καθώς αφενός αποκτάται εμπειρία, αφετέρου ολοκληρώθηκε η διαγωνιστική διαδικασία και ξεκίνησε η σύμβαση για την υποστήριξη από ανάδοχο, ο οποίος θα βοηθήσει τόσο στο κομμάτι της μείωσης γραφειοκρατίας λόγω όγκου παραστατικών (παραλαβή, αρχειοθέτηση κλπ) όσο και του ελέγχου, με τελικό στόχο να είμαστε εντός του πρώτου εξαμήνου του 2024 κάτω από τις 60 ημέρες πληρωμής των τιμολογίων.
- Πότε αναμένεται να αποτυπωθεί αυτό στα ληξιπρόθεσμα χρέη των νοσοκομείων;
- Η ΕΚΑΠΥ για το 2023 έχει αναλάβει ένα μέρος της δαπάνης που αντιστοιχεί σε προϋπολογισμό ύψους 200-220 εκατ. ευρώ. Εμείς από τον Μάιο του 2023 που ξεκίνησε η νέα διαδικασία δεν παράγουμε ληξιπρόθεσμα. Κεντρικός στόχος είναι να μην παράγουμε ληξιπρόθεσμες οφειλές και δεν θα παράγουμε.
Εφόσον εμείς δεν παράγουμε άλλα ληξιπρόθεσμα, εάν τα Νοσοκομεία τηρήσουν την οδηγία του υπουργείου να πληρώνουν παλαιότερες οφειλές σε ποσοστό 20% των αγορών του μήνα αλλά και το σύνολο από τα τρέχοντα, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των Νοσοκομείων στο τέλος του χρόνου θα έχουν μειωθεί σημαντικά.
- Η Πολιτεία «ποντάρει» στην ΕΚΑΠΥ και για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης. Με ποιον τρόπο θα γίνει αυτό;
- Με τη χρηματοδότηση και τον έλεγχο του συνόλου της φαρμακευτικής δαπάνης από την ΕΚΑΠΥ. Ήδη, το 2023 υπήρξε μία εξοικονόμηση της τάξης των 75 εκατ. ευρώ από το φάρμακο, μέσω των διαγωνισμών.
Ολοκληρώσαμε μεγάλες και δύσκολες διαγωνιστικές διαδικασίες που χρόνιζαν. Για παράδειγμα, σε διαγωνισμούς με προϋπολογισμό 150 εκατ. ευρώ, η κατακύρωση είναι περίπου στα 75 εκατ. ευρώ / κατ’ έτος. Επίσης στις επόμενες 10 μέρες αναμένεται να προκηρυχθεί διαγωνισμός για φάρμακα, ύψους 50-60 εκατ. ευρώ κατ’ έτος. Διαγωνισμοί γίνονται μόνο για γενόσημα, ωστόσο κατ’ εντολή του υπουργείου, όταν προκύπτει ανάγκη, μπορεί να γίνουν και για άλλα φάρμακα.
Επιπλέον, με την έγκαιρη έκδοση των rebate και clawback, θα επιτευχθεί σημαντική εξοικονόμηση σε επίπεδο ταμειακών ροών κάτι που επηρεάζει τα δημοσιονομικά μεγέθη του έτους. Στην ουσία, από τη μία μεριά καταλογίζουμε έγκαιρα τις εκπτώσεις, όπως προκύπτουν με βάση τα συμφωνηθέντα από την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης, ενώ από την άλλη έχει «κλειδώσει» η τήρηση και η εφαρμογή των διαγωνισμών, ώστε κανένας να μην μπορεί να αγοράσει ακριβότερα από αυτούς, ενώ έχοντας όλα τα δεδομένα στη διάθεσή μας, θα μπορούμε εύκολα να προχωράμε στον υπολογισμό του rebate και του clawback, εντός τριμήνου.
Παράλληλα, θα παρακολουθούνται πολλά μεγέθη σε πραγματικό χρόνο, όπως όγκοι πωλήσεων, πληρωμές κλπ, με αποτέλεσμα να μπορούν να αποτυπωθούν άμεσα και με ασφάλεια σε εκθέσεις/ενημερωτικά σημειώματα, και συνεπώς η πολιτική ηγεσία να έχει σαφέστερη εικόνα από την προηγούμενη κατακερματισμένη, με τα πολλά συστήματα και διαδικασίες των νοσοκομείων.
- Τα υλικά/αναλώσιμα θα ενταχθούν στο σύστημα κεντρικής προμήθειας;
- Αντίστοιχη με την πλατφόρμα για τα φάρμακα έχει δημιουργηθεί και για τα αναλώσιμα. Βρίσκεται σε αρχικό στάδιο και, επί του παρόντος, η μόνη δυνατότητα που δίνει στους φορείς είναι να δηλώνουν τις ποσότητες που χρειάζονται σε ετήσια βάση ή τις αναλώσεις τους. Αυτήν την περίοδο ολοκληρώνεται και μία διαδικασία συλλογής δεδομένων για τα γάντια και πρόκειται να ανοίξει στο σύστημα ο ιματισμός καθώς και οι σύριγγες και οι βελόνες και θα ακολουθήσουν και για τα λοιπά υλικά.
Αρχικός στόχος είναι για κάθε κεντρικό διαγωνισμό που ολοκληρώνουμε να ακολουθηθεί το μοντέλο του φαρμάκου: τα νοσοκομεία να παραγγέλνουν κεντρικά, να παραλαμβάνουν και εμείς να συνάπτουμε τις εκτελεστικές συμβάσεις και να πληρώνουμε κεντρικά τους προμηθευτές. Ο σχεδιασμός είναι να χτιστεί σταδιακά και σε αυτήν την αγορά το κομμάτι τριγωνικής πώλησης, όπως και στο φάρμακο. Έχει ληφθεί και η σχετική πολιτική απόφαση και όποιον διαγωνισμό ολοκληρώνουμε θα εξοφλείται από την ΕΚΑΠΥ.
Βασικό εργαλείο για την καλύτερη οργάνωση της διαδικασίας είναι ένας σχεδιασμός, που σήμερα είναι σε εξέλιξη, και αφορά την πλήρη ανάπτυξή του έργου για την Ενιαία Κωδικοποίηση Υλικών και Υπηρεσιών. Πρόκειται για έργο του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο είναι η βάση για να συνεχίσουμε σε αυτό το κομμάτι. Τώρα, ο κάθε φορέας έχει τη δική του ονοματοδοσία και κωδικοποίηση, γεγονός που καθιστά αδύνατη τη λήψη κεντρικών αποφάσεων και τον έλεγχο των στοιχείων. Όταν ολοκληρωθεί η κωδικοποίηση, θα γίνει υποχρεωτική σε όλα τα νοσοκομεία και τότε θα μπορούμε να μιλήσουμε για νέες εφαρμογές. Να βλέπουμε αγορές σε λεπτομέρεια και να μπορούμε να κάνουμε σύγκριση τιμών και, με βάση αυτή τη διαδικασία, να προχωρήσουμε και στην ουσιαστική αντικατάσταση του Παρατηρητηρίου Τιμών με το «Αρχείο Εύρους Αποδεκτών Τιμών».
- Ποιες νέες εφαρμογές πρόκειται να αναπτυχθούν;
- Με βάση το νομικό πλαίσιο είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε μια σειρά από Μητρώα. Το πρώτο, που έχουμε ήδη ανακοινώσει και είναι σε πλήρη εξέλιξη, είναι το Μητρώο Προμηθευτών, στο οποίο έχουν κληθεί όσοι συναλλάσσονται με τα Νοσοκομεία, να κάνουν την σχετική αίτηση εγγραφής σε αυτό. Στη συνέχεια, θα προχωρήσουμε με το Μητρώο Υλικών, το Μητρώο Αναλώσεων και το Μητρώο Τεχνικών Προδιαγραφών.
Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί η γραφειοκρατία για τους προμηθευτές κι εμείς θα αποκτήσουμε έναν σχετικό έλεγχο, ενώ παράλληλα θα μειώσουμε τις πιθανότητες κακών πρακτικών που μπορεί να συμβαίνουν.
Τέλος με το Μητρώο Προμηθευτών και την ολοκλήρωση του Μητρώου Υλικών, σε συνδυασμό με την ενιαία κωδικοποίηση, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε και σε συστήματα ηλεκτρονικών αγορών για προμήθειες χαμηλού προϋπολογισμού, παράλληλα με την ολοκλήρωση των κεντρικών διαγωνισμών.
- Πότε αναμένεται η πλήρης ανάπτυξη αυτού του συστήματος;
- Ο σχεδιασμός προβλέπει την πλήρη ανάπτυξη των εφαρμογών και των ψηφιακών μητρώων μέχρι το τέλος του έτους. Ωστόσο, είναι πιθανό να προκύψουν διάφορα προβλήματα, που θα δημιουργήσουν καθυστερήσεις στην ολοκλήρωσή του. Επισημαίνεται ότι, πριν από ενάμισι χρόνο αυτός ο φορέας είχε να διαχειριστεί προϋπολογισμό 1,2 εκατ. ευρώ, ενώ φέτος αναμένεται να φτάσει στο 1,5 δισ. ευρώ. Αντιλαμβάνεστε ότι είναι πολλές οι διαδικασίες που πρέπει να προχωρούν ταυτόχρονα και αυτό δεν είναι πάντα εφικτό να γίνεται απρόσκοπτα. Το βασικότερο είναι να γίνονται με ασφάλεια, καθώς πολλές φορές παρεμβαίνουμε σε χρόνιες παθογένειες.
