Τα ανοιχτά ζητήματα σε υφιστάμενα έργα αλλά και στη νέα γενιά υποδομών, όπως η χρηματοδότηση, οι εγγυητικές, οι απαλλοτριώσεις, ο χρόνος πληρωμών κ.α., μπήκαν για άλλη μια φορά στην ατζέντα της ηγεσίας του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και εκπροσώπων του κατασκευαστικού κλάδου, που εκπροσωπήθηκαν σε υψηλό επίπεδο στο πλαίσιο συνεδρίου («Υποδομές και Δίκτυα») που πραγματοποιήθηκε χθες στην Αθήνα.
Η Θεσσαλία αλλάζει τις προτεραιότητες
Προφανώς, οι καταστροφές στη Θεσσαλία έχουν αλλάξει την ατζέντα. Η ηγεσία του υπουργείου επανέλαβε πως οι δημόσιοι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι για τη χρηματοδότηση έργων υποδομών, ιδίως μετά την απρόβλεπτη φυσική καταστροφή στη Θεσσαλία, που άλλαξε τις προτεραιότητες της Πολιτείας. Ωστόσο, δεν τοποθετήθηκε σε ότι αφορά το μοντέλο δημοπράτησης επόμενων έργων, είτε με τη μορφή παραχωρήσεων, νέας γενιάς ΣΔΙΤ ή των Πρότυπων Προτάσεων, εργαλεία που ήδη είναι θεσμοθετημένα. Ο υπουργός, κ. Χ. Σταϊκούρας, ανάφερε πως θα υπάρξει αύξηση πόρων στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (πέρα από τους πόρους ΕΣΠΑ, ΤΑΑ, και ΕΤΕπ), ωστόσο υπενθύμισε πως τα έργα αποκατάστασης στη Θεσσαλία θα αποστερήσουν πόρους 1,5 δις. ευρώ (οδικά και σιδηροδρομικά). Επανέλαβε δε την πρόσφατη θέση της ηγεσίας του σύμφωνα με την οποία τα έργα οφείλουν να έχουν εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, ώστε να προχωρήσουν ή να δημοπρατηθούν νέα έργα. Ο υπουργός ωστόσο ανάφερε ότι αναμένεται να παρουσιαστεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα έργων και πιθανών χρηματοδοτικών πόρων που θα εκτείνεται έως το 2035. «Υπάρχουν όμως απεριόριστες ανάγκες, με περιορισμένους πόρους. Προσπαθούμε να κάνουμε προτεραιοποίηση των έργων και με ειλικρίνεια απέναντι στον ιδιωτικό τομέα θέλουμε να γνωρίζει τις δυνατότητές μας», σημείωσε ο κ. Σταϊκούρας. Για την επέκταση της Λ. Κύμης ανέφερε ότι «είναι ανοιχτό το ζήτημα, προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε χρηματοδότηση, όπως και για αρκετά ακόμη έργα».
Σύμφωνα με τον υφυπουργό Υποδομών, Ν. Ταχιάο, «πριν την καταστροφή είχαμε εντοπίσει στη Θεσσαλία ότι οι υποδομές γερνούν. Ήρθε ο Ντάνιελ, είναι τεράστιες οι καταστροφές, δοκιμάστηκαν οι γηρασμένες υποδομές, εκείνες που έγιναν για τον Ιανό άντεξαν. Μέσα στις προσεχείς ημέρες θα έχουμε τα τεύχη δημοπράτησης για να προχωρήσουμε στις αναθέσεις. Αυτές αφορούν τα σιδηροδρομικά έργα άνω των 450 εκατ. Είναι το μεγαλύτερο αγκάθι. Λόγω των δύο εταιρειών, που υπό τις παρούσες συνθήκες είναι πολύ δύσκολο να συντονιστούν ΟΣΕ-ΕΡΓΟΣΕ, και αυτό μας απασχολεί. Και για τα οδικά έργα 900 εκατ. ευρώ, προχωρά η κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης, θα εκδοθεί η απόφαση μετά από γνωμοδότηση του τεχνικού συμβουλίου για τον αριθμό των προς διαγωνιστική διαδικασία συμβάσεων, που θα γίνουν με προσκλήσεις, άρα διαπραγμάτευση με κλειστό αριθμό ενδιαφερομένων. Μέσα στο καλοκαίρι θα βγούνε ανάδοχοι».
Τα έργα
Επίσης, έγινε αναφορά σε χρονοδιαγράμματα παράδοσης μεγάλων έργων. Για παράδειγμα, όπως για ακόμα μία φορά αναφέρθηκε από τον υπουργό Υποδομών και μεταφορών, Χρ. Σταϊκούρα, στις 24 Απριλίου παραδίδεται ο Ε65 πριν την Καλαμπάκα, όπου θα μπορέσουν έτσι οι πολίτες να φτάσουν εκεί πολύ πιο σύντομα και με ασφάλεια, τον Νοέμβριο του 2024 παραδίδεται το μετρό Θεσσαλονίκης, ενώ πολύ ικανοποιητικοί είναι οι ρυθμοί στο Πάτρα - Πύργος, με ρυθμό προόδου πάνω από το 50% το καλοκαίρι, πάνω από 80% ως το τέλος του έτους για να παραδοθεί το έργο ως το καλοκαίρι του 2026. Επίσης, πάνω από το 30% έχει ολοκληρωθεί το αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου Κρήτης, ενώ το Flyover στη Θεσσαλονίκη αναμένεται να παραδοθεί τι 2027. Για το σταθμό Μετρό Εξαρχείων, ο κ. Ταχιάος ανέφερε ότι θα γίνει, το έργο δημοπρατήθηκε το 2018, με χωροθετημένο σταθμό από τότε στη ΜΠΕ, είναι μια επιλογή μητροπολιτικού χαρακτήρα.Για τον ΒΟΑΚ ανέφερε ότι τα δύο υφιστάμενα τμήματα, υπάρχει πρόβλημα διότι οι δικηγόροι του Ηρακλείου κάνουν αποχή από τις δίκες ενδιαφέροντος δημοσίου και τα Δικαστήρια δεν πειθαρχούν στις προθεσμίες που επιβάλλονται θεσμικά για την έκδοση των δικαστικών αποφάσεων. «Το έργο έτσι δεν μπορεί να προχωρήσει, 370 εκατ. πρέπει να απορροφηθούν για τα έργα του ΒΟΑΚ από το ΤΑΑ», ανέφερε.
Περδικάρης – ΤΕΡΝΑ: Το 65% των έργων είναι από τον ιδιωτικό τομέα
Ο κ. Γ. Περδικάρης, πρόεδρος της ΤΕΡΝΑ, σημείωσε ότι «η αναγέννηση του κατασκευαστικού κλάδου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ευημερία της χώρας μας». Επιπλέον, ο κ. Περδικάρης έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη για συνέργειες, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι απειλές που έρχονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα και σφοδρότητα στον τομέα των υποδομών. «Ούτε οι εταιρείες πρέπει να υποκαταστήσουν την πολιτεία, ούτε οι τοπικοί άρχοντες πρέπει να υποκαταστήσουν την επιστημονική και μελετητική κοινότητα, ούτε ο λαϊκισμός πρέπει να υπαγορεύσει τις τεχνικές λύσεις. Δεν υπάρχουν ούτε άμεσες ούτε μαγικές λύσεις, κυρίως αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά και σε βάθος χρόνου τις προκλήσεις του περιβάλλοντος, παρούσες και μελλοντικές» ανέφερε, επισημαίνοντας πως «οι λύσεις απαιτούν συστράτευση και ειλικρινή συνεργασία, προσφέροντας ο καθένας αυτό που έχει ως συγκριτικό πλεονέκτημα». Στο πλαίσιο αυτό και αναφερόμενος ειδικά στο ρόλο των υποδομών για την προστασία της ανθρώπινης ζωής από την κλιματική κρίση, ο Πρόεδρος της ΤΕΡΝΑ, στάθηκε στο γεγονός ότι ενώ καλούμαστε να «οχυρωθούμε» έναντι της κλιματικής κρίσης και να αναπτύξουμε σύγχρονες, πράσινες και ανθεκτικότερες υποδομές που θα προστατεύουν και θα βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων, την ίδια στιγμή οι ευρωπαϊκοί πόροι διοχετεύονται πλέον κατά προτεραιότητα στις νεοεισερχόμενες στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες, ή/και δεν προορίζονται πλέον για συγκεκριμένους τύπους έργων, όπως οι οδικοί άξονες. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τον κ. Περδικάρη, η ελληνική πολιτεία πρέπει να αξιοποιήσει το συγκριτικό πλεονέκτημα που διαθέτει, βασιζόμενη σε εκείνες τις ελληνικές τεχνικές εταιρείες που διαθέτουν όχι μόνο την τεχνογνωσία και την οικονομική επιφάνεια, αλλά κυρίως τη συνέπεια να επενδύουν στη χώρα και να υλοποιούν έργα που προσφέρουν ουσιαστικά στο κοινωνικό σύνολο. «Εμείς είμαστε εδώ και είμαστε παρόντες πάνω από 50 χρόνια, έχοντας την κοινωνική ευημερία στον πυρήνα κάθε μας έργου» τόνισε ο κ. Περδικάρης, αναφέροντας μάλιστα πως η ΤΕΡΝΑ σήμερα αντλεί μόλις το 35% του ανεκτέλεστου των έργων της από το ελληνικό δημόσιο, ενώ το 65% - δηλαδή έργα αξίας περίπου 3,8 δισ. ευρώ - αντιστοιχεί σε ιδιωτικά έργα ή έργα που εκτελεί η ΤΕΡΝΑ και αποτελούν ιδιωτικές επενδύσεις του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, όπως πχ το Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα (IRC) στο Ελληνικό, ο Νέος Διεθνής Αερολιμένας Ηρακλείου Κρήτης στο Καστέλι, η Εγνατία Οδός, η Αντλησιοταμίευση στην Αμφιλοχία κ.α.
Εξάρχου – Intrakat: Τι ανέφερε για χρηματοδοτήσεις, εγγυητικές
Τα χρονικά περιθώρια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) είναι δεδομένα και εάν δεν καταστεί εφικτό να δημοπρατηθούν και να ανατεθούν τα έργα του RRF, τότε η χώρα θα χάσει σημαντικούς οικονομικούς πόρους. Και ένας λόγος για αυτό θα είναι η μη επίλυση του προβλήματος της έκδοσης εγγυητικών επιστολών, όπως δήλωσε ο Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. και Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Intrakat, κ. Αλέξανδρος ΕΞάρχου. Όπως τόνισε, το θέμα των εγγυητικών επιστολών είναι ένα «πολυτελές» πρόβλημα σε σχέση με το παρελθόν της κρίσης, η οποία άφησε την Ελλάδα με μόλις 4 συστημικές τράπεζες. Αιφνιδίως, στη συνέχεια, δημοπρατήθηκε σε πολύ μικρό διάστημα ένας μεγάλος αριθμός έργων, οι εταιρίες απέκτησαν ιστορικό υψηλό ανεκτέλεστου και υποχρεώθηκαν να εκδώσουν μεγάλο αριθμό εγγυητικών που ξεπερνά τις δυνατότητες των συστημικών τραπεζών. Σε αντιδιαστολή με την ελληνική πραγματικότητα, στη Ρουμανία ο αντίστοιχος αριθμός των τραπεζών ανέρχεται στις 30, σημείωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Intrakat και επισήμανε ότι το ζήτημα των εγγυητικών έχει προκύψει ως συνέπεια της κρίσης και της υπερρύθμισης του τραπεζικού συστήματος, η οποία έχει καταστήσει την έκδοση εγγυητικής επιστολής ισοδύναμη της χορήγησης δανεισμού. Ο κ. Εξάρχου παραδέχθηκε ότι παρόλο που οι ελληνικές τράπεζες κάνουν τεράστιες προσπάθειες για να επιλύσουν το πρόβλημα, οι εσωτερικοί τους κανονισμοί και το ρυθμιστικό πλαίσιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM) καθιστούν την έκδοση ακόμη και μίας εγγυητικής επιστολής της τάξης των 6 εκατ. ευρώ, εξαιρετικά δύσκολη. «Φοβούμαι ότι θα έρθει η χρονική στιγμή που θα είναι αδύνατη η έκδοση εγγυητικής επιστολής» υπογράμμισε και έκανε έκκληση να γίνει νομοθετική ρύθμιση που θα αντιμετωπίσει τις παθογένειες αυτές του παρελθόντος. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Intrakat πρότεινε να τροποποιηθεί η υφιστάμενη νομοθεσία, θεσπίζοντας τον αυτοδίκαιο τερματισμό μίας εγγυητικής επιστολής με την έκδοση του πιστοποιητικού οριστικής παραλαβής του έργου. Επίσης, εισηγήθηκε την κατάργηση της έκδοσης εγγυητικών επιστολών για τις προκαταβολές των έργων και την υιοθέτηση του Ρουμανικού μοντέλου, που θέλει την δέσμευση της προκαταβολής σε ειδικό λογαριασμό που θα κινείται μόνο μετά την υποβολή στοιχείων ότι ο ανάδοχος πράγματι προχώρησε σε δαπάνες για το εκάστοτε σχετικό έργο.
Μιτζάλης – ΑΒΑΞ: Πρόβλημα η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού
Ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Άβαξ, κ. Κ. Μιτζάλης, υπογράμμισε ότι για τις κατασκευές είναι μεγάλο το ζήτημα της έλλειψης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και κυρίως εργατοτεχνιτών, ενώ αναφέρθηκε και στην αποδυνάμωση του υπεργολαβικού κλάδου. «Ερχόμαστε από μια δεκαετή κρίση όπου υπήρχε μεγάλη απραξία. Εξειδικευμένο προσωπικό, μη βρίσκοντας δουλειά, αναγκάστηκε να πάει στο εξωτερικό. Άλλοι άλλαξαν επάγγελμα και αντί για οικοδόμοι δουλεύουν ντελιβεράδες, ή σε shopping centers. H κατασκευαστική αγορά όλα αυτά τα 20, 30 χρόνια στηριζόταν πολύ και σε σωστούς και μεγάλους υπερεργολάβους, οι οποίοι είχαν οργάνωση και βοηθούσαν στην κατασκευή κάποιων έργων. Θα σας πω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: το 2004 όταν ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, όταν υπήρχε η ανάγκη να αναθέσουμε κάποια υπερεργολαβική δουλειά και ζητούσαμε προσφορές, εμφανίζονταν για κάθε αντικείμενο 20 υπεργολάβοι, τώρα όταν ζητάμε εμφανίζονται με το ζόρι τέσσερις» ανέφερε ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου AVAX. Πρόσθεσε ότι στον τομέα των κατασκευών λείπουν περίπου 30.000 εξειδικευμένοι εργατοτεχνίτες, επισήμανε όμως ότι «η έλλειψη εργατικού δυναμικού αυξάνει το κόστος, καθώς όσοι έρθουν από το εξωτερικό θα έχουν ανάγκη στέγασης και σίτισης» και εξέφρασε την άποψη ότι «πρέπει να κινητοποιηθεί πάλι το σύστημα αναθεώρησης που σταμάτησε το α' τρίμηνο του 2022». Αναφερόμενος στον προγραμματισμό, τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση των έργων, ο Διευθύνων Σύμβουλος της AVAX τόνισε: «Εγώ πάντως δεν μπορώ να διανοηθώ ένα έργο το οποίο σχεδιάστηκε, δημοπρατήθηκε, βγήκε προσωρινός ανάδοχος, η εταιρεία που το έχει που είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο να απεντάσσεται, δεν γίνεται αυτό» είπε χαρακτηριστικά. Σχολιάζοντας τις ΣΔΙΤ και τις Παραχωρήσεις, ο κ. Μιτζάλης σημείωσε ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα υπάρχουν αυτά τα λεφτά για τα επόμενα 20 – 30 χρόνια. «Το core business των εταιρειών πρέπει να είναι η κατασκευή. Από εκεί γίνονται όλα αυτά τα έργα και από εκεί η κοινωνία μπορεί και απολαμβάνει το μεγαλείο αυτό».
Μπενρουμπή - ΜΕΤΚΑ: «Χτίσαμε» γρήγορα ανεκτέλεστο 1 δις ευρώ
Από την πλευρά του ο κ. Ντ. Μπενρουμπή, διευθύνων σύμβουλος της ΜΕΤΚΑ ,του ομίλου Μυτιληναίος, σημείωσε ότι «πρέπει να διπλασιαστεί σχεδόν ο ρυθμός εκτέλεσης των έργων υποδομής. Στα θετικά, υπάρχει το ΤΑΑ με τους περιορισμούς κυρίως χρονικούς που δημιουργούν προβληματισμό, το ΕΣΠΑ και οι ιδιωτικές επενδύσεις. Το 2023 δόθηκαν μόνο 280 εκατ., άρα μέχρι στιγμής αυτό δείχνει ότι επί της ουσίας αυτά είναι δημόσια έργα. Βλέπουμε στην επόμενη τριετία, το τέλος του καθαρού δημόσιου έργου. Οι πόροι δεν είναι απεριόριστοι, πάμε σε παραχωρήσεις και ΣΔΙΤ, θα υπάρχουν πια επενδυτικά κεφάλαια. Μπαίνουν σε αυτό το κομμάτι πολύ ενεργά οι τράπεζες και αποκτάται άλλος έλεγχος στο έργο». Για τις απαλλοτριώσεις ανέφερε ότι είναι πια παράγων αύξησης του κόστους των έργων, «πρέπει να δράσουμε άμεσα ώστε να φύγει από τη μέση». Οσον αφορά στη ΜΕΤΚΑ, σημείωσε ότι «μπορούμε να δούμε τα πράγματα με νέα ματιά. Πλέον απαιτείται σημαντική κεφαλαιακή επάρκεια για τα έργα υποδομών, μπαίνεις πια σε ρόλο επενδυτή. Το έργο το κερδίζει πια αυτός που έχει τους καλύτερους όρους χρηματοδότησης. Σε λιγότερο από έναν χρόνο, φτιάξαμε ανεκτέλεστο 1 δισ. Είμαστε κατασκευαστικός βραχίονας ενός μεγάλου ομίλου, όχι αμιγώς κατασκευαστική εταιρεία. Είμαστε ικανοποιημένοι και ελπίζουμε σε καλύτερα. Έχουμε συμμετοχή σε έργα όπως το Flyover, η παράκαμψη Χαλκίδας, σε σιδηροδρομικά έργα στη Βόρεια Πελοπόννησο, υπογράφουμε το Riviera Galleria, το ξενοδοχείο Sani Ikos στην Κρήτη. Το ιδιωτικό έργο είναι πιο έτοιμο, δεν κερδίζει ο φθηνότερος, αλλά ο καλύτερος και εμάς ας επιλέγουν». Γενικότερα, εκτίμησε πως έρχεται κορεσμός στα «καθαρά δημόσια έργα». Συμφώνησε πως οι πόροι δεν είναι απεριόριστοι, και ως εκ τούτου θα προκύψουν ανάγκες για νέες συμβάσεις έργων Παραχώρησης και ΣΔΙΤ, γεγονός που θα κινητοποιήσει περαιτέρω το επενδυτικό κεφάλαιο.
